ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİ

Bileşik ısı-güç santralinde üretilen elektriğin, faydalanılan ısıya oranı elektrik-ısı oranı (EIO) olarak adlandırılır. Doğru cevap A'dır.

Endüstriyel amaç doğrultusunda işletmelerin kendi enerji ihtiyaçlarını karşılamak üzere kendi tesislerinde yapılan elektrik üretimine otoprodüktörlük denir. Doğru cevap C'dir.

Ülkemizin kurulu kapasitesine eklenen santrallerin büyük çoğunluğunda yakıt olarak doğal gaz kullanılmaktadır. Doğal gaz kullanılmasını, artan çevre bilinci, jeopolitik konum, uluslar arası doğal gaz anlaşmaları, ekonomik göstergeler, depolama ve yanma sonrasında kül vb. atıkların olmaması gibi nedenler yaygınlaştırmaktadır. Dışa bağımlılığımızın artması, doğal gaz kullanılmasının nedeni değil; bunun ortaya çıkardığı dezavantajdır. Doğru cevap C'dir.

Elektrik enerjisi piyasasında devrim niteliği taşıyan ilk yasal düzenleme 19 Mayıs 1984 tarih ve 18610 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 3096 sayılı kanundur.Bu kanun ile Türk Elektrik Kurumu (TEK) haricindeki ulusal ve yabancı firmaların elektrik üretimi, elektrik iletimi, elektrik dağıtımı, elektrik ticareti ve anlaşma yapabilmelerine izin verilmiştir. Doğru cevap A'dır.

Yakıtın yanması sonrası açığa çıkan kimyasal bağ enerjisini şaft enerjisine dönüştürmede kullanılan en önemli eleman ana tahrik bileşenidir.

Bileşik ısı güç veya kojenerasyon sistemleri ana tahrik bileşenlerine göre; gaz türbinli, içten yanmalı, buhar türbinli ve birleşik çevrimli olarak çeşitli biçimlerde gruplandırılabilir. Bunlara ek olarak son on yılda yaşanan teknolojik gelişmeler neticesinde mikro gaz türbinleri ve yakıt hücreleri de pazarda yaygınlaşmaya başlamıştır.

Bir bileşik ısı güç sisteminde alternatif akım üretmek için kullanılan jeneratörler çok geniş bir yelpazede farklı boyutlarda, farklı hızlar ve kontrol ekipmanları ile tesisin ihtiyaçlarına göre seçilir. Jeneratör seçimi yaparken, farklı yükler altındaki verimi, elektrik talebi, motor yol verme akımı ile ilgili talep ve ekipman maliyeti göz önüne alınır.

Genellikle doğal gazın yakıt olarak kullanıldığı gaz türbinli sistemlerde yanma sonrası atmosfere atılacak olan yüksek sıcaklıklı baca gazları çiğlenme noktasının üzerinde bir değere kadar soğutularak enerji geri kazanımı gerçekleştirilir.

Bileşik ısı güç sistemini kurmak için oldukça büyük bir yatırım gerekmektedir. Bunun için seçilecek sistemin fizibilitesi yapılırken yakıt, elektrik ısı oranı, yük eğrisi, start sayısı, ortam sıcaklığı ve kapasite gibi faktörler dikkate alınmalıdır.

Kojenerasyon tesislerinde genellikle yakıt olarak doğalgaz kullanılır. Bu yakıt türünün ekonomik oluşu, depolanma gereksiniminin olmaması, yanma özelliğinin iyi olması ve çevre dostu olması kullanım alanını genişletmektedir. Doğalgazı izleyen diğer yakıtlar; propan, dizel, 4 no’lu sıvı yakıt, 6 no’lu sıvı yakıt ve nafta olarak sıralanabilir.

Bileşik ısı güç sistemlerinde kapasite tespiti yapılırken; Elektrik tüketiminin maksimum oranda karşılanması, Soğutma ve ısıtma ihtiyacının maksimum oranda karşılanması, Kojenerasyon sisteminin maksimum kapasite ile çalışması gibi üç kriterin maksimize edilmesi faydalı olacaktır.

Tabloya bakılırsa sadece Brayton-Otto/Dizel olasılığının mümkün olduğu gözükmektedir.

Karşı basınçlı buhar türbini; kazan, türbin, pompa ve yoğuşturucu gibi bileşenlerden oluşur.

Gaz türbinli (Brayton Çevrimi) bileşik ısı güç santrallerinde yanma gazları türbine yaklaşık 900-1300 ^oC de girip, 450-550 ^oC de çıkarlar.

Elektrik enerjisi üretim tesislerinin çeşitliliğini arttırılması birleşik ısı ve güç uygulamasının ulusal katkılarından birisidir. Diğer şıklarda verilenler ise birleşik ısı ve güç uygulamasının endüstriyel katkılarıdır.

Enerji maliyetindeki düşüşün işletmenin rekabet gücünü arttırması birleşik ısı ve güç uygulamasının endüstriyel katkılarından birisidir. Diğer şıklarda verilenler ise birleşik ısı ve güç uygulamasının ulusal katkılarıdır.

Ana tahrik bileşeni, atık ısı kazanım sistemleri, otomatik kontrol sistemleri ve jenaratör birleşik ısı güç santrali bileşenleri iken trijenerasyon bir bileşeni değildir.

Bir bileşik ısı güç sisteminde alternatif akım üretmek için jeneratörler kullanılır.

Aracı akışkana verilen ısının bir kısmının işe dönüştürmek ve işe dönüştürülemeyen ısıl enerjiyi ise akarsulara, denizlere veya içinde yaşadığımız atmosfere atık ısı olarak vermek, buhar türbinli bileşik ısı ve güç santrallerinin amacıdır.

Gaz motorları doğal gaz, propan, çöplük ve arıtma tesislerinden elde edilen gazlar ile çalışmaktadır. Etan bu gazlardan birisi değildir.