ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİ - Deneme Sınavı - 3

Bir bileşik ısı güç sisteminde alternatif akım üretmek için jeneratörler kullanılır.

Aracı akışkana verilen ısının bir kısmının işe dönüştürmek ve işe dönüştürülemeyen ısıl enerjiyi ise akarsulara, denizlere veya içinde yaşadığımız atmosfere atık ısı olarak vermek, buhar türbinli bileşik ısı ve güç santrallerinin amacıdır.

Gaz motorları doğal gaz, propan, çöplük ve arıtma tesislerinden elde edilen gazlar ile çalışmaktadır. Etan bu gazlardan birisi değildir.

Ekstraksiyon-Yoğuşmalı buhar türbini; kazan, buhar türbini, proses, kondenser gibi bileşenlerden oluşur.

Yap İşlet Devret (YİD), Yap İşlet (Yİ), Otoprodüktörlük, Üretimin Transferi (TOR) ve TEAS tarafından konvansiyonel ödeme sistemi ülkemizde yürürlükte olan yatırım modellerindendir. Yap Kullan (YK) diye bir yatırım modeli yoktur.

Elektrik enerjisi piyasasında devrim niteliği taşıyan ilk yasal düzenleme 19 Mayıs 1984 tarihinde yapılmıştır. Bu kanun ile Türk Elektrik Kurumu (TEK) haricindeki ulusal ve yabancı firmaların elektrik üretimi, elektrik iletimi, elektrik dağıtımı, elektrik ticareti ve anlaşma yapabilmelerine izin verilmiştir.

İhtiyaç duyulan elektrik ve ısının tek enerji kaynağından üretilmesine bileşik ısı-güç üretimi, elektrik ve ısının aynı anda birlikte üretilmesine kojenerasyon adı verilir. Tek bir ısı kaynağından elektrik, proses ısısı ve soğutmanın elde edildiği sistemler de trijenerasyon olarak adlandırılır.

Bir bileşik ısı güç santrali; Ana tahrik bileşeni, Jeneratör, Atık ısı kazanım sistemleri, Otomatik kontrol sistemleri, Üretilen elektrik ve ısının dağıtım altyapısı, Elektrik ve ısı kullanıcılarının bağlantısı olmak üzere altı önemli bileşenden oluşur.

Gaz türbinli sistemlerde elektrik ısı oranı %40 ile %55 arasında değişir. Gaz motorlu sistemlerde ise bu oran %70 ile %80 arasındadır.

Bir bileşik ısı güç sistemi, üst ve alt çevrimlerden oluşur. Üst çevrimde prosese ham maddeler girer, mamul olarak çıkarlar. Alt çevrimde ise üst çevrimde iş ve ısı ya dönüştürülmeyen atık ısıdan yararlanmak temel amacımızdır.

Isı elektrik oranı kullanılan ısının üretilen elektriğe oranıdır. 20/10=2.

Kanunlarımıza göre, endüstriyel amaç doğrultusunda işletmelerin kendi enerji ihtiyaçlarını karşılamak üzere kendi tesislerinde yaptığı elektrik üretimine otoprodüktörlük denir. B ve C şıkları diğer yatırım modellerinden iki tanesidir. Kojenerasyon ise ihtiyaç duyulan elektrik ve ısının aynı anda birlikte üretilmesidir.

Doğal gaz kullanılmasını, artan çevre bilinci, jeopolitik konum, uluslararası doğal gaz anlaşmaları, ekonomik göstergeler, depolama ve yanma sonrasında kül vb. atıkların olmaması gibi nedenler yaygınlaştırmaktadır. Doğal gaz kullanılmasının dezavantajı ise dışa bağımlılığın artması olarak ifade edilebilir.

Otomatik kontrol sistemleri şebekeye bağlantı durumuna göre belirlenir. Örneğin bileşik ısı güç sisteminin şebekeye bağlı olduğu veya bağlı olmadığı durumda kullanılacak kontrol sistemleri birbirinden farklıdır.

Bir bileşik ısı güç sisteminde alternatif akım üretmek için kullanılan jeneratörler çok geniş bir yelpazede, farklı boyutlarda, farklı hızlar ve kontrol ekipmanları ile tesisin ihtiyaçlarına göre seçilir. Jeneratör seçimi yaparken, farklı yükler altındaki verimi, elektrik talebi, motor yol verme akımı ile ilgili talep ve ekipman maliyeti göz önüne alınır.

Bileşik ısı güç sistemleri üretimdeki önceliğine göre üst çevrim ve alt çevrim olarak iki ayrı gurupta sınıflandırıldığından bunların içerisinde kullanıcı gereksinimlerinin ayrı bir yeri vardır. Üst çevrimli sistemlerde öncelikli olarak elektrik ve mekanik güç üretilirken alt çevrimli sistemlerde öncelikli olarak ısı enerjisi proseste kullanılır ve daha sonra kullanılmış buhar türbine gönderilerek elektrik enerjisi üretilir.

İhtiyaç duyulan elektrik ve ısının aynı anda birlikte üretilmesine kojenerasyon denir.

Elektrik enerjisi üretim tesislerinin çeşitliliğini arttırılması birleşik ısı ve güç uygulamasının ulusal katkılarından birisidir. Diğer şıklarda verilenler ise birleşik ısı ve güç uygulamasının endüstriyel katkılarıdır.

Enerji maliyetindeki düşüşün işletmenin rekabet gücünü arttırması birleşik ısı ve güç uygulamasının endüstriyel katkılarından birisidir. Diğer şıklarda verilenler ise birleşik ısı ve güç uygulamasının ulusal katkılarıdır.

Ana tahrik bileşeni, atık ısı kazanım sistemleri, otomatik kontrol sistemleri ve jenaratör birleşik ısı güç santrali bileşenleri iken trijenerasyon bir bileşeni değildir.