ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİ - Deneme Sınavı - 6

AC jeneratörler mekanik enerjiyi ac elektrik enerjisine dönüştüren elektrik makineleri olarak tanımlanır. Jeneratörü oluşturan temel elemanlar, mıknatıs, tel halka, yüzükler ve fırçalardır.

Bobinde oluşan emk’nin maksimum değerini bulmak için ω = 2 f tanımı kullanılırsa, ε_maks= NABω = NAB (2 f) ifadesine ulaşılır. Sayısal değerler yerine yazılarak, ε_maks = 300 (0,1 m)² (1 T) 2 (3,14) (50 Hz) = 942 V = 0,942 kV bulunur.

Bütün jeneratörler iki mekaniksel kısımdan oluşur. Bunlar dönen kısım rotor ve hareket etmeyen yani durağan kısım stator olarak isimlendirilir. Bir jeneratörde manyetik alanın oluşturulduğu kısım indüktör ve indüksiyon ile gerilimin üretildiği kısım endüvi olarak adlandırılır. AC jeneratörlerde endüvi ya rotor ya da stator olabilir.

Mekaniksel dönme hızı ile jeneratörde üretilen gerilimin frekansının eş zamanlı olma durumu senkron ac jeneratörler için geçerlidir.

Üç-fazlı alternatörün satator bobinleri ya Y bağlantı ya da ∆ bağlantı olacak şeklinde bir araya getirilebilir. Bu bağlantı şekilleri ile alternatörden üç çıkış sağlanır. Bu çıkışlar üç-fazlı motorlara veya güç dağılım transformatörlerine uygun bağlantı yapmaya olanak sağlar.

Kendinden uyarmalı dc jeneratörler, alan sargılarının endüviye yapılan bağlantısına göre sınıflandırılırlar. Alan bağlantıları üç genel bağlama şeklinde yapılır ve dc jeneratörler bu bağlama şekillerine göre isimlendirilirler. Bunlar: Seri-sarımlı, paralel (şönt)-sarımlı ve bileşik-sarımlı jeneratörlerdir. Bileşik-sarımlı jeneratörler aynı zamanda kümülatif-bileşik ve diferansiyel-bileşik olmak üzere iki şekilde olur. Çıkıntılı kutuplu jeneratör bir alternator çeşididir.

Yenilenebilir enerji kaynakları (güneş, rüzgar, jeotermal, biyomas) kullanılarak ikincil bir enerji olarak elde edilmektedir. Yenilenebilir olmayan (kömür, petrol, doğal gaz, nükleer)enerjidir.

Elektrik dağıtım şirketlerinin elektrik enerjisi tüketimini hesaplamada kullandıkları enerji birimi kilowatt-saat (kWh)’tir Bir kWh, bir saatte harcanan elektrik enerjisi miktarıdır.

Kristal yapılı bazı malzemeler mekanik basınç etkisi altında bırakıldığı zaman, elektrik yük akılı meydana gelir. Malzemenin iki yüzünde farklı işaretli yükler oluşur. Zıt işaretli yük birikimi potansiyel fark yani voltaj demektir. Bu yöntemle voltaj elde etmeye piezoelektrik olay denir. Jacques ve Pierre Curie kardeşler tarafından 1880 yılında keşfedilmiştir.

Birim yükü mevcut elektrostatik alana karşı, bir noktadan diğerine hareket ettirmek için gereken enerji miktarı olarak tanımlanabilir ve. emk’nın SI sisteminde birimi volt (V)’tur.

Çok küçük elektrik akımlarını saptamaya ve ölçmeye yarayan araca galvonometre denir. Voltmetre ve ampermetrenin ana parçasını oluşturur.

AC jeneratörler mekanik enerjiyi ac elektrik enerjisine dönüştüren elektrik makineleri olarak tanımlanır. Jeneratörü oluşturan temel elemanlar, mıknatıs, tel halka, yüzükler ve fırçalardır.

Evlerimizde kullandığımız ac gerilim(voltaj), saniyede 50 defa yön değiştirmektedir. Bu sebeple çoğu elektrikli cihaz etiketinde frekans olarak 50 Hz değeri yazmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri’nde ve Kanada’da ticari jeneratörler için frekans 60 Hz’dir.

Bir cismin bir eksen etrafında dönme hızının açı cinsinden ifade edilmesidir. Açısal hız w ile gösterilir ve birimi rad/s veya 1/s’dir.

Bir jeneratör alternatif akım enerjisi üretecek şekilde tasarlanırsa alternatif akım jeneratörü (veya alternatör) ve doğru akım enerjisi üretirse doğru akım jeneratörü (veya dinamo) olarak adlandırılır.

Yenilenebilir enerji kaynakları (güneş, rüzgar, jeotermal, biyomas) kullanılarak ikincil bir enerji olarak elde edilmektedir. Yenilenebilir olmayan (kömür, petrol, doğal gaz, nükleer)enerjidir.

En temel kapsamda elektrik santralleri, bir enerji kaynağından elde ettikleri enerjiyle bir hareketlendiriciyi işletir, oluşan hareketi ise jeneratör vasıtasıyla elektrik enerjisine çevirir.

Termik santraller buhar tribününü işletmek için su kullanır. Yakıt kullanarak çevre kirliliği yaratır. Yakıt uzak mesafelerden taşınabileceği için yerel enerji kaynaklarını kullanmak zorunda değildir. Oluşan kayıplardan dolayı her santral türü gibi bir miktar verimsizdir. Kurulum maliyeti nispeten düşüktür.

Jeotermal santraller yerel enerji kaynaklarını kullanır. Termik santraller çevre kirliliği yaratır, kurulumu fazla kaynak ve ar-ge çalışması gerektirmez. Ülkemizde ağırlıkla termik santraller kullanılır. İki tip santral ed ısı enerjisinden elektrik üretir.

Yakıtın kimyasal enerjisinin ısı enerjisi şeklinde açığa çıkması yanma ile gerçekleşir. Ortaya çıkan ısı ile kazandaki (III) su buharlaştırılır. Buharlaşan su, türbini (II) harekete geçirir. Türbindeki hareket, jeneratör (I) ile elektrik enerjisine dönüştürülür.