ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİ - Deneme Sınavı - 13

D şıkkı

E şıkkı

Hidroelektrik santraller (HES), bir akarsuyun enerjisini, elektrik enerjisine çevirmeye yarayan yapılardır. Bu amaçla kurulan tesisler, akarsuyun enerjisinden elektrik üretebilir ya da akarsuyun yolunu kesip onu üretime ihtiyaç olacağı zamana kadar baraj gölünde depolayabilir.

Suyun göl, deniz, okyanus gibi depolama alanlarından atmosfere, atmosferden tekrar yeryüzüne ve yeniden göl, deniz ve okyanuslara ulaşması şeklinde tanımlanan genel turuna verilen isim hidrolik döngüdür.

Jeneratör, herhangi bir enerji türünü elektrik enerjisine çeviren makinedir. Bu cihazlara mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çeviren makineler, kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine çeviren bataryalar, ışık enerjisini elektriğe dönüştüren fotoelektrik hücreleri, ısı enerjisini elektrik enerjisine çeviren termoelektrik jeneratörler dâhildir. Türbin pervaneleri döndüğünde, türbin miline bağlı jeneratörün dev mıknatısları da dönmeye başlayacaktır. Dönen bu dev mıknatıslar bakır bobinlerde alternatif akım üretilmesini sağlayacaktır. Hidroelektrik santralinin kalbi jeneratörüdür. Birçok hidroelektrik santral birden fazla jeneratör barındırır.

Yapay baraj göllü santraller, yılın değişik zamanlarında su rejiminin değişiklik gösterdiği akarsulardan ihtiyaç duyulan enerjinin karşılanabilmesi için akarsuyun önüne bir set yapılmak suretiyle suyun depolandığı tesislerdir. Depolama ile yağış rejiminin bol olduğu zamanlarda suyun depolanarak yağışın az olduğu kurak dönemde bu suyun elektrik üretiminde kullanılması amaçlanır.

Üst basınç türbinlerinde, türbin rotor kanatlarının arasında suyun giriş basıncında bir düşme meydana gelir ve su basıncında meydana gelen bu düşme, suyun ivmelenmesine yani hızlanmasını sağlar. Hızlanan su türbin çarkının kanatlarına çarparak sahip olduğu kinetik enerji ile türbin çarkını döndürür. Böylece suyun kinetik enerjisi mekanik enerjiye dönüşür.

1 kWh enerji üretmek için harcanan su miktarına özgül su sarfiyatı denir.

Elektrik enerjisi üretimi amacıyla bir bölgedeki su kaynağının geliştirilmesine ilişkin projelendirme çalışmaları genellikle 4 aşamada gerçekleştirilmektedir. Bunlar sırası ile ön inceleme(istikşaf), master plan, planlama (fizibilite-yapılabilirlik) ve kesin proje aşamalarıdır.

Hidrolik düşü, hidroelektrik santralde üst su seviyesi ile çıkış su seviyesi arasındaki yükseklik farkıdır. Genellikle h ile temsil edilir.

Dip savak, baraj gölünün suyunu gerekmesi hâlinde nehir yatağına deşarj etmeye yarayan tesislerdir.

Cumhuriyetin ilanından sonra yapılan ilk hidroelektrik santral, 1930 yılında açılışı yapılan Trabzon Visera kuvvet santralidir (sayfa 91). Doğru cevap A’dır.

Suyu depolayan baraj, suyu türbinlere taşıyan su kanalı, elektrik üreten ve türbin tarafından çevrilen jeneratör, akan suyun çarpması sonucunda dönen türbin (Şekil 4.1). Doğru cevap A’dır.

Aşırı yağışlı dönemlerde baraj gölü maksimum su seviyesine kadar dolduğunda, baraj gövdesinin zarar görmemesi için fazla gelen suların nehir yatağına atılmasını sağlar (sayfa 94). Doğru cevap A’dır.

Yapay Baraj Göllü Santralleri Depolamalı Santral sınıfındandır (sayfa 95). Doğru Cevap A’dır.

Toprak dolgu barajlar, baraj gölünü besleyen akarsu rejimi düzensizdir. Baraj gölüne su genellikle ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde yoğun olarak gelir. Gelen bu su baraj gölünde depolanır (Sayfa 98). Doğru Cevap A’dır.

Bir akarsuyun belli bir kesitinden birim zamanda geçen su miktarına o suyun o andaki debisi denir (sayfa 105). Doğru Cevap A’dır.

Cevap

CEVAP: P=Qhng P=2500x80x0,82x10 P=1,6GW Doğru Cevap A’dır.

Uzun bir süreci kapsayan, temini oldukça zor ve pahal› meteorolojik, hidrolojik, jeolojik, topografik ve çok yönlü istatistiki bilgiyi içeren sistematik veri toplama faaliyetleri ile her biri başlı başına bir mühendislik disiplini konusu etüt faaliyetlerine dayalı olarak gerçekleştirilen çalışmalardır (Sayfa 107). Doğru Cevap A’dır.