ELEKTRİK ENERJİSİNİN DAĞITIMI VE TRAFO SEÇİMİ

İletim şebekelerinde gerilim seviyesi yüksek tutularak önemli oranda tasarruflar sağlanır. Bunlar; enerji kaybı gerilim değeri ile ters orantılı olduğu için enerjiden, hat miktarı azaldığı için yerden, şebekedeki bakım masrafları azaldığı için de harcamalardan tasarruf şeklinde özetlenebilir.

Alçak gerilim şebekelerinde havai hatlar çekilirken bazı durumların göz önünde bulundurulması gerekir. Bunlar: Hatlar yol kenarında mümkün olduğu kadar yolun aynı tarafını takip etmelidir. Zorunlu olmadıkça hattaki dallanmalar hat istikametine ters (geri) yönde olmamalı, dallanmalar ana hat ile dar açılı olmamalıdır. Gereksiz yere fazla direk kullanımından kaçınılmalı ve direkler konutlara zorunlu olmadıkça yakın olmamalıdır.

Dağıtım şekillerine göre kullanılan alçak gerilim dağıtım şebekeleri; dallı (dal-budak) şebekeler, ring (halka) şebekeler, ağ (gözlü) şebekeler olarak sınıflandırılır.

Elektrik enerjisi dağıtım sistemlerindeki teknik olmayan kayıplar gerçekte tüketilen elektrik ve ölçülen elektrik tüketimi ya da faturalama tutarı arasındaki fark olarak tanımlanabilir.

Şebekenin adlandırıldığı gerilim olup şebekenin belirli işletme büyüklükleri buna göre tayin edilirler. Nominal gerilim daima faz-faz arası gerilim değeridir.

İki veya daha fazla elektrik devresini elektromanyetik indüksiyonla birbirine bağlayan bir elektrik şebekesi elemanıdır.

Tesisin madeni muhafaza kısımlarının koruma ve nötr iletkenleri birleştirilerek şebekenin tamamında ortak bir iletken (PEN) olarak toprağa bağlandığı şebeke tipidir.

Alternatif akımda, güç sabit kalmak şartı ile elektrik enerjisinin gerilim ve akım değerlerini elektromanyetik indüksiyon yolu ile ihtiyaca göre dönüştürmeye yarayan ve hareketli parçası olmayan aygıtlardır.

Demir nüve, Primer sargılar, Sekonder sargılar, İzolasyon yağı, Ana tank, Rezerve tankı, Yağ seviye göstergesi, Radyatör, Tekerlekler, OG–AG buşingi, Ark boynuzu, Termometre, Gerilim kademe komütatörü ve Taşıma kancalarıdır.

Gerilim ve güç kapasitesi sırasıyla 35 kV ve 1600 kVA ’a kadar olan transformatörlere dağıtım transformatörleri denir.

Ark boynuzu, gerilim yükselmesinde transformatörü koruyan elemanlardır.

Dağıtım şebekelerinde kullanılan dağıtım transformatörleri üretim çeşidine göre kuru ve yağlı tip transformatörler olarak iki grupta incelenir.

İletim hatlarından taşınan orta gerilimdeki elektrik enerjisini tüketicilerin kullanabileceği alçak gerilime düşüren ve direklerin üzerine monte edilen transformatörler direk tipi transformatörler (trafolar) denir.

Yeni yapılacak direk tipi transformatörler için beton direkler daha çok tercih edilmektedir. Bunun nedeni bakımlarının kolay ve gövdeye kaçak olma olasılığının çok düşük olmasıdır.

Bir tesiste bulunan elektrik enerjisi tüketicilerinin anma (etiket) güçlerinin toplanması yoluyla bulunan güce kurulu güç denir.

Gücün yüzde kaçının aynı anda sistemden çekilebileceğini gösteren bir değer olan eşzamanlılık faktörünün formülü; g= Talep edilen güç/Kurulu güç'tür. 

Elektrik şebeklerindeki hesaplamalarda kullanılan eşzamanlılık faktörü ( g ) çekilen maksimum gücün şebekeye bağlanan alıcıların nominal güçlerin (plaka güçlerinin) toplamına oranıdır.

Transformatör yeri, park ve yeşil alanlar olmalı, şahıslara ait özel arsa içine transformatör konmamalıdır. Okul ve cami bahçeleri gibi insanların hayatını riske atacak yerler ve görüntüsünü bozacak tarihi veya mimari yerler transformatör yeri olarak seçilmemelidir. Küçük ve toplu olan yerleşme bölgelerinde transformatör bölge içine sokulmamalı, bölgenin dışında veya girişinde uygun bir yere yerleştirilmelidir. Bölgenin gelişme sahası göz önünde bulundurularak transformatör gelişen bölgeye yakın bir yere yerleştirilmelidir. Konutların seyrek ve dağınık olduğu bölgelerde tek transformatör yerine aynı gücü karşılayabilecek küçük güçlü birden fazla transformatör kullanılmalıdır. Transformatör, bölgedeki mevcut ve muhtemel sanayi gücü dikkate alınarak bu bölgeye yakın bir yere yerleştirilmelidir. İki veya daha fazla transformatör kullanılan bölgelerde transformatörlar birbirine yakın olmamalı ve transformatörün beslediği bölgelerin sınırları düz bir hat oluşturacak şekilde seçilmelidir.

Reaktif gücün transformatörden veya santralden alıcıya kadar taşınması, hattaki güç kayıplarını arttırmakta, hattan taşınabilecek elektriksel güç miktarını (hattın güç transfer kapasitesini) azaltmakta, hattan geçen akımın artması nedeniyle hattaki gerilim düşümünün artmasına dolayısıyla hat sonu geriliminin azalmasına neden olmaktadır.

Yüklerin şebekeden talep ettikleri bu reaktif gücün yük noktasında veya yüke yakın noktalarda reaktif güç üreten elektriksel elemanlar tarafından karşılanması olayına reaktif güç kompanzasyonu denir.