ELEKTRİK BAKIM, ARIZA BULMA VE GÜVENLİK

Sağlığın bireysel ve örgütsel etkileri Şekil 7.1'e göre doğru yanıt B'dir.

Sosyal Sigortalar Sağlık Kanununa göre meslek hastalıkları şu gruplarda toplanmıştır:

Fiziki etkenlerle olan meslek hastalıkları (Bu grupta iyonlayıcı ışınlarla olan
hastalıklar, enfraruj ışınları ile meydana gelen katarakt, gürültü sonucu
işitme kaybı, hava basıncındaki ani değişmelerle olan hastalıklar, titreşim
sonucu meydana gelen kemik eklem zararları, sürekli lokal baskı sonucu
oluşan hastalıklar, tekrarlayan travma sonucu oluşan fiziki nedenli meslek
hastalıkları yer alır).

Yaralanmanın Cinsine Göre İş Kazaları
• Kafa yaralanmaları (baş, göz, yüz vb.)
• Boyun omurga yaralanmaları
• Göğüs kafesi ve solunum organları yaralanmaları
• Kalça, dizkapağı, uyluk kemiği yaralanmaları
• Omuz, üst kol, dirsek yaralanmaları
• Ön kol, el bileği, el içi, parmak yaralanmaları
• Diz kapağı, baldır, ayak yaralanmaları
• İç organ yaralanmaları
• Ruhsal ve sinirsel tahribat yapan kazalar

Yanma bu grupta yer almamaktadır.

İş kazası ve meslek hastalıklarının ortaya çıkmasına sebep olan faktörler aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:

1. Çalışma Ortamından Kaynaklanan Tehlikeler

2. Kimyasal Tehlikeler

3. Elektrikle Çalışma ile Meydana Gelen Tehlikeler

4. Mekanik Tehlikeler

5. Tehlikeli Yöntem ve İşlemler

6. İşyeri Ortamından Kaynaklanan Tehlikeler

Elektrik çarpmasına etki eden faktörler aşağıda açıklanmıştır.
1. Kişinin fiziksel durumu ve tepkileri: Fiziksel durumu ve tepkileri iyi olan bir kişi bir elektrik akımına maruz kaldığında daha az etkilenir. Ancak kalp problemi veya akciğer rahatsızlığı gibi sağlık problemi olan bir kişi aynı akıma maruz kaldığında daha çok etkilenir.
2. Akım yolu: Elektrik akımı en az dirençli yolu tercih ederek bir yerden başka bir yere taşınır. Akımın süresini ve şiddetini artırıcı bir yol izlemesi vücutta meydana gelecek hasarın şiddetini artırır.
3. Akımın süresi: Akımın süresi ile enerji doğru orantılı olduğundan (7.1 formülü) kişinin uzun bir süre akıma maruz kalması vücuttaki hasarı artırır.
4. Akım şiddeti: Akım şiddeti ile enerji doğru orantılı olduğundan (7.1 formülü) kişinin yüksek şiddetli akıma maruz kalması vücuttaki hasarı artırır. İnsan vücudundan geçen akımın şiddeti Ohm Kanununa uyar.

Ark enerji formları ve bu enerjilerin kişi üzerinde yarattığı etkilerin gösterildiği Tablo 7.3'e göre doğru yanıt D'dir.

Elektrostatik Şok: Yüksek potansiyel farkına sahip statik elektrik boşalmaları, elektrik şokuna (çarpmasına) benzer etki yaratabilir. Bu tip elektrik şokları acı vericidir ancak, etkileri çoğu zaman kısa süreli ve geçicidir. Bu şekilde elektrik şokuna maruz kalan kişiler, dönen makineler yanında veya düşme tehlikesi olan riskli yerlerde çalışıyorlarsa, inisiyatif dışı refleks hareketleri nedeniyle iş kazalarına maruz kalabilir.

Elektrik tehlikelerinden korunmak için kullanılacak ekipmanların gösterildiği Tablo 7.4'e göre Doğru yanıt C'dir.

A seçeneği dışındakiler elektrik tehlikeleri için izlenecek prosedürlerdir (Tablo 7.5, 7.6).

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ile Dünya Sağlık Örgütü (WHO) oluşturdukları ortak komisyonda işçi sağlığının esasları şöyle  belirlenmiştir:
1. Bütün iş koşullarında işçinin fiziksel, ruhsal ve sosyo-ekonomik bakımından sağlığını en üst düzeye çıkarmak ve bunun devamını sağlamak.
2. Çalışma şartları ve kullanılan zararlı maddeler nedeni ile işçi sağlığının bozulmasını engellemek.
3. Her işçiyi kendi fiziksel ve ruhsal yapısına uygun işte çalıştırmak.
4. İşin işçiye ve işçinin işe uyumunu sağlamaktır.

Pnömokonyozlar ve diğer meslek solunum sistemi hastalıkları (Bu grupta Silikoz ve silikotüberküloz, asbestozis, silikatozlar gibi pnömokonyoz tipleri, alüminyum ve bileşiklerinin neden olduğu solunum sistemi hastalıkları, sert metallerin tozları ile olan bronkopulmoner hastalıkları. Thomas curufu ile bronkopulmener hastalıklar, mesleksel bronşiyal astım, bisinozis başta olmak üzere mesleksel solunum sistemi hastalıkları yer almaktadır.

506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunun’un 11. Maddesi iş kazalarını, aşağıdaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedence veya ruhça arızaya uğratan olay şeklinde açıklamaktadır: Bir olayın iş kazası olarak kabul edilmesi için aşağıdaki koşullardan birinde gerçekleşmesi gerekir.
a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada
b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla
c) Sigortalının işveren tarafından görev ile başka bir yere gönderilmesi yüzünden asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
d) Emzikli kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda
e) Sigortalının, işverence sağlanan bir taşıtla, işin yapıldığı yere toplu olarak götürülüp getirilmeleri sırasında.

Yaralanmanın Cinsine Göre İş Kazaları
• Kafa yaralanmaları (baş, göz, yüz vb.)
• Boyun omurga yaralanmaları
• Göğüs kafesi ve solunum organları yaralanmaları
• Kalça, dizkapağı, uyluk kemiği yaralanmaları
• Omuz, üst kol, dirsek yaralanmaları
• Ön kol, el bileği, el içi, parmak yaralanmaları
• Diz kapağı, baldır, ayak yaralanmaları
• İç organ yaralanmaları
• Ruhsal ve sinirsel tahribat yapan kazalar

İşletmeler açısından iş kazalarının ve meslek hastalıklarının ortaya çıkardığı maliyetler ya da kayıplar “dolaylı maliyetler” ve “dolaysız maliyetler” olarak iki grupta toplanmaktadır. Dolaysız maliyetler, kaza sonucu veya mesleki nedenlerden doğan zararların ödenmesinden (tedavi harcamaları, sigorta prim ve tazminatları ile mahkeme giderleri gibi) kaynaklanmaktadır. Dolaylı maliyetler ise, işgücü kaybı (örneğin kazaya uğrayanın ve arkadaşlarının çalışamaması, kazaya uğrayana ilk yardım yapılması ile yasal işlemler yüzünden kaybedilen zaman gibi), üretim kaybı (kaza nedeniyle üretime ara verilmesi, hammadde ve malzemenin zarar görmesi gibi), işletme siparişlerinin zamanında karşılanamaması ve denetim masrafları şeklindedir.

Elektrik çarpmasına etki eden faktörler aşağıdaki gibidir.
1. Kişinin fiziksel durumu ve tepkileri
2. Akım yolu 
3. Akımın süresi
4. Akım şiddeti

Elektrik arkı aşağıdaki durumlarda meydana gelir:
• İki nokta arasındaki gerilimin havanın dielektrik dayanımını aşması durumunda.
• Bazı iletkenlerin yüksek akım nedeniyle aşırı ısınması durumunda.
(Örneğin çok ince bir tel aşırı akıma maruz kaldığında tel erir, hava aşırı
ısınır ve bu durum arkın başlamasına neden olur).
• Çok yüksek akım taşıyan iki parçanın temas etmesi durumunda. (Bu durumda temasın gerçekleştiği uç nokta aşırı ısınır ve ark meydana gelir).

Tablo 7.4'e göre doğru yanıt A'dır.

Tablo 7.5'e göre doğru yanıt B'dir.

Tablo 7.6'ya göre doğru yanıt E'dir.