ELEKTRİK BAKIM, ARIZA BULMA VE GÜVENLİK

Termik aşırı akım rölesi elektrik motorlarını aşırı akımdan veya kısa devre akımından meydana gelen aşırı ısınmalara karşı korumak için kullanılır. Uzama katsayıları farklı iki metalin (bimetal) ısındığında az uzayan metalin yana doğru kıvrılması olayından faydalanarak yapılmıştır. Sigortanın yerine kullanılan bir eleman değildir, sigorta gibi kısa devre koruması yapmaz. Buna göre verilen I, II ve III ifadeleri doğrudur. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yüksek güçlü elektromanyetik anahtarlara kontaktör adı verilir. Kontaktörler, bir ve üç fazlı motor, ısıtıcı, kaynak makinesi, trafo vb. alıcıların otomatik olarak kumanda edilmesinde kullanılır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Manyetik sensörlerin yapısında, reed röle veya hall jeneratörleri gibi manyetik ortama tepki veren çeşitli elemanlar bulunur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Elektrik motorlarında ve kumanda elemanlarında yüksek akımın anahtarlanması sırasında meydana gelen arklar kontakların oksitlenmesine sebep olur. Doğru cevap A seçeneğidir.

Doğru akım makineleri dönen kısım (endüvi), duran kısım (endüktör), yatak,
kapak, fırça ve kollektörden oluşur.

Endüktör;Endüktörün görevi manyetik alan meydana getirmektir. Endüktör sargıları DA
makinesinin gövdesinde bulunur, vida veya somunlarla gövdeye tutturulur.

Endüvi DA makinelerinde dönen kısımdır. Endüvinin üzerinde sargılar, kolektör ve preslenmiş sac paketi bulunur. Bu sargılar, preslenmiş saclar arasında bulunan oluklara yerleştirilir ve sargıların uçları da kollektöre bağlanır. Endüvi ve endüktör sargılarına elektrik akımı uygulandığında motor olarak çalışır. Manyetik alan içindeki endüvi dışarıdan bir kuvvetle döndürülürse endüvi gerilim üretir yani dinamo görevi yapar. Küçük güçlü DA motorlarında endüktör sargıları (kutup sargıları) yerine sabit mıknatıs kullanılır.

Asenkron motorları temel olarak iki elektriksel parçadan oluşur: stator ve rotor. Asenkron motorlarda stator ile rotor arasında doğrudan elektriksel bir bağlantı yoktur. Asenkron motor çalışma prensibi açısından bir transformatöre benzetilebilir. Statora elektrik akımı uygulandığında statorda dönen bir manyetik alan (elektromıknatıs) meydana gelir. Dönen bu manyetik alan rotor üzerinde bir gerilim indükler.

Analog enkoderler; takojeneratör, resolverdir. Takojeneratör, motorun hızına
bağlı AA gerilimi üreten bir jeneratördür. Resolver ise motor milinin bulunduğu
açıya göre gerilim üreten enkoderdir.

Sigortaların görevleri: Tesisatı veya devreyi aşırı yüklerden korur. Tesisatı kısa devre akımlarından korur. Tesisatı aşırı akımdan dolayı oluşabilecek yangın tehlikesinden korur. Cihazı ve cihazı kullanan kişiyi korur

Butonlar yapılarına göre üç şekilde imal edilmektedir. Bunlar: durdurma (stop), başlatma (start) ve iki yollu (jog) butonlardır.

Yüksek güçlü elektromanyetik anahtarlara kontaktör adı verilir. Kontaktörler,
bir ve üç fazlı motor, ısıtıcı, kaynak makinesi, trafo vb. alıcıların otomatik olarak
kumanda edilmesinde kullanılır.

Temassız çalışan sensörler, mekanik sınır anahtarlarının aksine; Nesneyi algılaması için fiziksel bir kuvvet gerekmemektedir. Algılama mesafesi kısadır. Fiziksel bir aşınma olmamaktadır. Daha hızlı çalışmaktadır.

Elektrik motorlarında ve kumanda elemanlarında görülen başlıca arızalar aşağıdaki gibi listelenebilir:Mekanik arızalar,Yatakların bozulması, Motor milinde eğilme,Motorun bağlı olduğu sistemde arızalar,Motor kapaklarındaki dengesizlik,Elektriki arızalar, Sargılar arası kısa devre ,Sargı ile gövde arası kaçak olması, Gerilim düşümünün fazla olması, Motor kumanda devresinde oluşacak arızalar,Kumanda devresi arızaları.

Doğru akım makineleri dönen kısım (endüvi), duran kısım (endüktör), yatak, kapak, fırça ve kollektörden oluşur.

Küçük güçlü doğru akım (DA) motorlarda basitleştirilmiş yapı tercih edilmektedir. Gövde üzerinde sabit mıknatıslar bulunur burası motorun duran kısmıdır. Dönen kısım endüvi olarak adlandırılır ve üzerinde sargılar bulunur. Endüviye bir üreteç tarafından fırça ve kollektörler yardımıyla elektrik akımı uygulanır.

Büyük güçlü DA motorlarda ise sabit mıknatısların yerine sargılar kullanılır. Büyük güçlü DA motorlarda manyetik alanı endüktör oluşturmaktadır. İçinden akım geçen iletkenler ise endüvi üzerinde bulunur. Endüktörde bulunan ve mıknatıslanmanın meydana geldiği sargılara kutup sargısı da denmektedir.

Endüvi DA makinelerinde dönen kısımdır. Endüvinin üzerinde sargılar, kolektör ve preslenmiş sac paketi bulunur. Bu sargılar, preslenmiş saclar arasında bulunan oluklara yerleştirilir ve sargıların uçları da kollektöre bağlanır.

Asenkron motorlar, endüstride en fazla kullanılan elektrik makineleridir. Asenkron motorların çalışmaları sırasında elektrik arkı meydana gelmez. Ayrıca diğer elektrik makinelerine göre daha ucuzlardır ve bakıma daha az ihtiyaç gösterirler. Bu özellikler asenkron motorların endüstride en çok kullanılan motorlar olmalarına sebep olmuştur. Asenkron motorların hızları inverter olarak adlandırılan sürücülerle kolaylıkla ayarlanmaktadır. Asenkron motorları temel olarak iki elektriksel parçadan oluşur: stator ve rotor. Asenkron motorlarda stator ile rotor arasında doğrudan elektriksel bir bağlantı yoktur. Asenkron motor çalışma prensibi açısından bir transformatöre benzetilebilir.

Stator, döner manyetik alanın meydana geldiği motorun duran kısmıdır. Motor gövdesinin içinde, üzerinde sargılar olan kutuplardır. Kutup N ya da S manyetik yoğunluğu temsil eder ve motor merkezine yönlenmiş çıkıntılardan oluşur ve bu çıkıntıların meydana getirdiği oluklarda 1 veya 3 fazlı sargılar bulunur.

ÇÖZÜM 1: n_s = (120)(f)/2p

               2p = 8

               n_s = (120)(50)/8

               n_s = 750 d/d