ELEKTRİK BAKIM, ARIZA BULMA VE GÜVENLİK

İletkene örnek olarak bakır, alüminyum, gümüş ve altın verilebilir. İletkenlerin son yörüngesinde 1-3 elektron bulunur. Yalıtkanlar ise son yörüngelerinde 6-8 elektron bulunan ve elektrik akımını iletmeyen maddelerdir. Cam, lastik, tahta yalıtkan malzemelerdir.

İletkene örnek olarak bakır, alüminyum, gümüş ve altın verilebilir. İletkenlerin son yörüngesinde 1-3 elektron bulunur.

Yarı iletkenlerin son yörüngelerinde 4-6 elektron bulunur. Germanyum, silisyum, galyum arsenür, indiyum fosfür yarı iletkenlere örnek olarak verilebilir.

Elektrik; elektrik yükü ve elektrik yükü akışından meydana gelen olguları tanımlayan sözcüktür. Doğada meydana gelen yıldırım ve şimşek elektrik ile ilgili bir olgu olup elektrik akımı, elektriğin bilinen en yaygın endüstriyel uygulamasıdır.

Doğada cisim ya da maddeler elektriksel yük olarak nötr haldedir. Cam çubuk gibi yalıtkan bir madde ipek bir kumaş parçasına sürüldüğü zaman, cam çubuk ile kumaş parçasının yüzeyinde elektrik yüklenmeye başlar ve cisimlerden biri elektron kaybederken diğeri elektron kazanır. Bu şekilde birinde pozitif, diğerinde ise negatif elektrik yükü meydana gelir.

Statik elektrik bir cisim ya da madde yüzeyinde elektrik yükü birikmesidir. Elektrik yükü birikmesi farklı şekillerde gerçekleşebilir. Statik elektrik günlük hayatta daha çok, maddelerin (ya da cisimlerin) birbirine sürtünmesi neticesinde meydana gelir.

Elektrik yükünün birimi Coulomb (C), zamanın birimi ise saniye (s)’dir.

(1.1) eşitliği kullanılarak akım ve zamana bağlı elektrik yükü eşitliği elde edilir.
Q= I.t (1.2)
(1.2) eşitliğinden aşağıdaki sonuç bulunur.
Q= 50 (30) = 1500 C

Elektrik akımına karşı gösterilen zorluğa elektriksel direnç denir.

Elektrik akımı, hiç kesintiye uğramadan başladığı noktaya dönüyorsa devre
kapalıdır.

En bilinen AC dalga biçimi sinüs dalgasıdır (sinüzoidal dalga). Farklı uygulamalarda üçgen, kare dalga ve
testere dişi gibi değişik dalga biçimleri de kullanılmaktadır

Yüksek gerilimlerin dezavantajları vardır ve bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir;
• Taşıma tehlikeleri,
• Hatta oluşan yüksek manyetik alandan dolayı etkileşim,
• Hatta oluşan yüksek manyetik alandan dolayı kablolarda ters gerilimler
oluşması ve gerilim saflığının bozulması (bu sorun günümüzde hat başından hat sonuna 3 kere çaprazlama yapılarak giderilmektedir).

Problem (1.6) Eşitliği kullanılarak çözülür.
600=V (6)

V=600/6

V=100V

Elektriğin anlaşılabilmesi için atom yapısının bilinmesi gerekir. Atomların
içinde proton, elektron ve nötron olmak üzere üç tür parçacık bulunur. Bunlardan
sadece proton ve elektron birbirine büyük bir kuvvet uygular. Nötron, proton ve
elektronlar arasındaki bu etkileşime katılmaz. Bu yüzden, proton ve elektrona
yüklü parçacıklar, nötrona ise yüksüz parçacık denir

Endüstride, statik elektriğin yukarıda sözü edilen reaksiyonlarından
yararlanarak çeşitli sistem ve cihazlar geliştirilmiştir. Örnek olarak lazer yazıcı,
statik boyama ve baca filtreleri verilebilir. Ancak kontrolsüz olarak meydana
gelen statik elektriğin tehlike ve olumsuz reaksiyonlara neden olduğu aşikârdır.

Yukarıda da bahsedildiği gibi serbest elektronların bir malzeme içerisinde hareket
etmesiyle elektrik akımı oluşur. Elektrik akımının bir malzemede hareket edebilme
kabiliyeti o malzemenin elektriksel iletkenliğine bağlıdır. Bu doğrultuda maddeler
iletken, yalıtkan veya yarı iletken olarak sınıflandırılır. İletkene örnek olarak bakır,
alüminyum, gümüş ve altın verilebilir. İletkenlerin son yörüngesinde 1-3 elektron
bulunur. Yalıtkanlar ise son yörüngelerinde 6-8 elektron bulunan ve elektrik
akımını iletmeyen maddelerdir. Cam, lastik, tahta yalıtkan malzemelerdir. Yarı
iletkenler ise doğada yalıtkan halde bulunan ve bir enerji uygulandığında iletken
hale geçen maddelerdir. Yarı iletkenlerin son yörüngelerinde 4-6 elektron bulunur.
Germanyum, silisyum, galyum arsenür, indiyum fosfür yarı iletkenlere örnek
olarak verilebilir. Elektronikte yarı iletken malzemelerden en çok germanyum ve
silisyum kullanılır. Germanyumun atom numarası 32 silisyumun atom numarası
ise 14’dür. Germanyum ve silisyumun son yörüngelerinde 4 elektron vardır.
Aşağıdaki bölümde elektrik ile ilgili temel kavram ve tanımlara yer verilmiştir

Bir iletkenden 20 saniyede 60A’lik akım geçtiğine göre iletkenden geçen elektrik yükünü hesaplayınız.
ÇÖZÜM 1: (1.1) eşitliği kullanılarak akım ve zamana bağlı elektrik yükü eşitliği elde edilir.
Q= I.t (1.2)
(1.2) eşitliğinden aşağıdaki sonuç bulunur.
Q= 60 (20) = 1200 C

I= akım

t= saniye

Dirençlerin devredeki işlevleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Devreden geçen akımı sınırlamak,
• Gerilimi bölmek,
• Hassas yapılı devre elemanlarının aşırı akıma karşı korunmasını sağlamak,
• Isı enerjisi elde etmek

Yönü ve şiddeti zamana bağlı olarak değişmeyen akıma Doğru akım denir. Doğru
akım; dinamo, akümülatör, pil, güneş pili gibi kaynaklar tarafından üretilir.
Kısaca DC ya da DA ile gösterilir. Doğru akımın yönü ve şiddeti değişmediğinden
frekansı yoktur. Şekil 1.7’de doğru akım-zaman eğrisi görülmektedir. Doğru akımda, elektrik yüklerinin aynı yönde akışı, doğru akımı alternatif akımdan ayırır. DC’nin depo edilebilir bir akım olması DC’nin AC’ye göre bir avantajıdır. Birden fazla doğru akım kaynağının seri bağlanması durumunda kaynaklar bağlantı yönü dikkate alınarak cebirsel olarak toplanır.

Birim zamanda oluşan periyot sayısı ise frekans olarak
adlandırılmaktadır. Frekansın birimi Hertz (Hz), saykıl/s ya da s-1 olup frekans
f ile gösterilir.