ELEKTRİK BAKIM, ARIZA BULMA VE GÜVENLİK - Deneme Sınavı - 3

Buchholz rölesi, trafoların gövdesargı ya da sargılar arası yalıtımın bozulması ile oluşan kaçak akım neticesinde trafo içerisinde bulunan yağ ısınarak genleşir ve gaz oluşturur. Arıza sonucu ortaya çıkan bu gazın yükselerek buchholz rölesine gelmesiyle röle, içerisinde bulunan kontaklarını kapatarak alarm vermesini ya da trafo kesicilerini devreye sokarak trafoya gelen enerji hattını açarak trafonun korunmasını sağlar. Buchholz rölesi trafo kazanıyla genleşme kabı arasında bulunmaktadır. Buchholz rölesi ile arıza tespitinde toplanan gazın miktarı ve rengi arızanın önemi hakkında bilgi verir. Beyaz renkli gaz, kâğıt izolasyonun yandığını, siyah veya gri renkli gaz, izolasyon yağının yandığını, sarı renkli gaz, ağaç kısımların hasara uğradığını, renksiz olan gaz ise, trafo içerisinde nem olduğunu belirtir.

Parafudrların Bakımı

Parafudrlara periyodik bakımda yapılması gereken işlemler aşağıda verilmiştir.
1. Parafudrların bakımları sırasında izolatörünün durumu, topraklama tertibatı kontrol edilir. Genel olarak bakım sırasında cıvata sıkılması, tozunun alınması gibi bakımlar yapılır. Fakat arıza olduğunda komple yenisi ile değişimi en sağlıklı olanıdır.
2. Aşırı kirlenen ve nemli bölgelerde bulunan parafudrlar periyodik bakımları sırasında temizlenir.
3. Parafudrların normal durumda olduklarını anlamak için meger ile izolasyon dirençlerinin ölçülüp birbirleriyle karşılaştırılması gerekir. İzolasyon direnci bariz olarak düşük olanlar yenileriyle değiştirilir.
4. Parafudrların hat ve topraklama bağlantıları kontrol edilir, oksitlenme ve paslanma varsa bu oksit ve pas giderilir.

Kaynağı mekanik olan kısa devreler: Havai hat iletkenlerinin üzerine ağaç düşmesi, herhangi bir cismin çarpması, yer altı kablolarına kazma vurulması veya heyelan, yer kayması gibi nedenlerden dolayı kablonun gergiye gerilerek kopması, izolatörlerin herhangi bir nedenle kırılması gibi nedenlerden dolayı kısa devre meydana gelir. Yeraltı kablo tesisatlarının kemirgenler tarafından yalıtımlarının bozulması neticesinde de kısa devre meydana gelir. Elektrik direklerinin yüksek binalara çok yakın şekilde yerleştirilmesi sonucunda nesnelerin hat üzerine düşmesi sonucu kısa devre meydana gelebilir.

Elektronik sistem/cihazlarda meydana gelen bir arızanın etkin bir şekilde tespiti
ve giderilmesi için aşağıdaki konuların iyi bilinmesi gerekir.
• Elektriksel büyüklüklerin dönüşümü
• Elektrik ve elektronik semboller
• Direnç renk kodları
• Devre elemanları (Aktif, pasif devre elemanları)
• Aktif (yarıiletken) devre elemanlarının çalışması için gerekli polarma
• Kısa devre ya da açık devre kavramları ve ölçümleri
• Sinyalli ve sinyalsiz ölçüm ve test yöntemleri
• Ölçüm sırası ya da referans noktası belirleme (Genellikle şase kullanılır)
• Aktif devre elemanlarının ve entegrelerin katalog bilgilerini okuma
• Devre şeması ya da servis kitapçığı kullanma
• Tamir edilecek devre hakkında bilgi

Arızanın Tanımlanması
Bu aşamada sistem/cihaz arızası ile ilgili net ve doğru ifadeler kullanılmalıdır. Arıza tanımlamaları, arıza tespit ve giderilmesinde yol göstericidir. Karmaşık ve yanlış ifadeler, arıza ile ilgili yanlış yönlendirmeye sebep olur. Örnek arıza tanımlamaları: “Cihaz belli bir süre çalıştıktan sonra kapanıyor”. “Cihazın standby lambası yanıyor ve cihaz çalışmıyor”. “Cihaz çalışmıyor”. “Cihaz sıvı ile temas etmesi sonucu arızalandı” şeklinde verilebilir. Bu ve sonraki aşamalarda arıza sırasında orada bulunan kişilerin bilgisine başvurulabilir.

İş kazasının iş yerinde idare ve iş güvenliği bürosu arasındaki bildirime iç bildirim denilmektedir.

4857 Sayılı İş Kanunu Madde 77, işverenler iş yerinde meydana gelen iş kazasını
ve tespit edilecek meslek hastalığını en geç iki iş günü içinde yazı ile ilgili bölge
müdürlüğüne (SGK) bildirmek zorundadır.

a. Çalışanlara en yüksek sağlıklı ortam sunmak,
b. Çalışma koşullarının olumsuz etkilerinden onları korumak,
c. İş ve işçi arasında mümkün olan en iyi uyumu sağlamak,
d. İşyerlerindeki riskleri tamamen ortadan kaldırmak ya da zararları en aza
indirebilmektir.

Yönetmelik: Bir kuruluşun çalışma şeklini belirlemek amacıyla o kuruluşun düzenleyici yazılı belge, talimatnamedir. Yönetmelikler kanuna uygun olmak zorundadırlar.
Amaç: O yönetmeliğin yazılış ve uygulanış sebebidir.
Kapsam: Yönetmelikte nelerden bahsedileceğidir.
Dayanak: Yönetmeliğin hangi kanun referansıyla yazıldığıdır.
Uygulama: Yönetmeliğin nerelerde kullanıldığını anlatır.
Son Hükümler: Daha önceki yönetmelikte değişen yerleri işaret eder.
Yürürlülük: Gereğinin yapılır olması durumudur.

Elektrik Tesisleri Yönetmeliği iki kısımdan oluşur. Birinci kısım tarifler ve terimleri verir ve beş bölümden oluşur. Bunlar Genel Hükümler, Elektrik Kazalarının Önlenmesi, Elektrik Çarpması Dışında Kalan Kazaların Önlenmesi, Emniyet Malzemesinin Kullanılması ve Bakımı ve Çeşitli Hükümlerdir. İkinci kısım ise İlk yardımdan bahseder ve Elektrik Yanıklarında Alınacak Tedbirler ve Elektrikle İlgili Olmayan Kazlarda Alınacak Tedbirler olmak üzere iki bölüm içerir.

TRANSFORMATÖR MERKEZLERİYLE İLGİLİ TAMAMLAYICI TALİMAT
Malzemenin Depolanması
Transformatörler
Uzaktan Kumanda Edilen Cihazlar
Yüksek Gerilim Sigortaları
Transformatör Merkezi Anahtar

NAKİL HATLARI İLE İLGİLİ TAMAMLAYICI TALİMAT
a- Hava Hatları Yüksek Gerilim Hava Hattı Sigortaları
b- Yeraltı Kabloları
c- Haberleşme (muhabere) Hatları
d- Karışık Hatlar
C- Gerilim Altındaki Tesislerin Yakınında Elektrik ile ilgili Olmayan Çalışmalar

Tehlikeli gerilim: Etkin değeri alçak gerilimde 50 voltun üzerinde olan, yüksek
gerilimde hata süresine bağlı olarak değişen gerilimdir.

Potansiyel dengelemesi: Potansiyel farklarının ortadan kaldırılmasıdır. Örneğin, koruma iletkenleri ile iletken borular ve iletken yapı bölümleri arasında ya da bu borularla yapı bölümleri arasındaki potansiyel farklarının giderilmesi amacıyla yapılan düzenlemelerdir.

Proje müellifi: İlgili yasalar ve yönetmeliklere göre elektrik iç tesis projesini
hazırlama yetkisine sahip gerçek kişidir.

Arızalar kullanıcıya yani dışarıya yansıma durumuna göre açık arıza, gizli arıza, direkt arıza, tahmin edilemeyen arıza, ekipmanın kendi tespit ettiği arıza şeklinde sınıflandırılabilir.

Teknik arızalar, arızaların ele alındığı başlıklardan biri değildir.

Donanım, bir işlevi yerine getirmek üzere tasarlanmış bir ya da birden fazla elemanı barından fiziksel bütünleşik yapıya verilen genel isimdir.