ELEKTRİK BAKIM, ARIZA BULMA VE GÜVENLİK - Deneme Sınavı - 2

FUNCTION: Kare, üçgen ve sinüzoidal dalgaların seçimi bu bölümde bulunan butonlar ile yapılır.

ACQUIRE: Örnekleme yönteminin ayarlanması için kullanılır.

Pensmetre; temassız akım, temaslı gerilim, güç ve güç katsayısı (PF: Power Factor, Cosϕ) ölçümü yapan bir ölçü aletidir.

Elektriğin anlaşılabilmesi için atom yapısının bilinmesi gerekir. Atomların
içinde proton, elektron ve nötron olmak üzere üç tür parçacık bulunur. Bunlardan
sadece proton ve elektron birbirine büyük bir kuvvet uygular. Nötron, proton ve
elektronlar arasındaki bu etkileşime katılmaz. Bu yüzden, proton ve elektrona
yüklü parçacıklar, nötrona ise yüksüz parçacık denir

Endüstride, statik elektriğin yukarıda sözü edilen reaksiyonlarından
yararlanarak çeşitli sistem ve cihazlar geliştirilmiştir. Örnek olarak lazer yazıcı,
statik boyama ve baca filtreleri verilebilir. Ancak kontrolsüz olarak meydana
gelen statik elektriğin tehlike ve olumsuz reaksiyonlara neden olduğu aşikârdır.

Yukarıda da bahsedildiği gibi serbest elektronların bir malzeme içerisinde hareket
etmesiyle elektrik akımı oluşur. Elektrik akımının bir malzemede hareket edebilme
kabiliyeti o malzemenin elektriksel iletkenliğine bağlıdır. Bu doğrultuda maddeler
iletken, yalıtkan veya yarı iletken olarak sınıflandırılır. İletkene örnek olarak bakır,
alüminyum, gümüş ve altın verilebilir. İletkenlerin son yörüngesinde 1-3 elektron
bulunur. Yalıtkanlar ise son yörüngelerinde 6-8 elektron bulunan ve elektrik
akımını iletmeyen maddelerdir. Cam, lastik, tahta yalıtkan malzemelerdir. Yarı
iletkenler ise doğada yalıtkan halde bulunan ve bir enerji uygulandığında iletken
hale geçen maddelerdir. Yarı iletkenlerin son yörüngelerinde 4-6 elektron bulunur.
Germanyum, silisyum, galyum arsenür, indiyum fosfür yarı iletkenlere örnek
olarak verilebilir. Elektronikte yarı iletken malzemelerden en çok germanyum ve
silisyum kullanılır. Germanyumun atom numarası 32 silisyumun atom numarası
ise 14’dür. Germanyum ve silisyumun son yörüngelerinde 4 elektron vardır.
Aşağıdaki bölümde elektrik ile ilgili temel kavram ve tanımlara yer verilmiştir

Bir iletkenden 20 saniyede 60A’lik akım geçtiğine göre iletkenden geçen elektrik yükünü hesaplayınız.
ÇÖZÜM 1: (1.1) eşitliği kullanılarak akım ve zamana bağlı elektrik yükü eşitliği elde edilir.
Q= I.t (1.2)
(1.2) eşitliğinden aşağıdaki sonuç bulunur.
Q= 60 (20) = 1200 C

I= akım

t= saniye

Dirençlerin devredeki işlevleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Devreden geçen akımı sınırlamak,
• Gerilimi bölmek,
• Hassas yapılı devre elemanlarının aşırı akıma karşı korunmasını sağlamak,
• Isı enerjisi elde etmek

Yönü ve şiddeti zamana bağlı olarak değişmeyen akıma Doğru akım denir. Doğru
akım; dinamo, akümülatör, pil, güneş pili gibi kaynaklar tarafından üretilir.
Kısaca DC ya da DA ile gösterilir. Doğru akımın yönü ve şiddeti değişmediğinden
frekansı yoktur. Şekil 1.7’de doğru akım-zaman eğrisi görülmektedir. Doğru akımda, elektrik yüklerinin aynı yönde akışı, doğru akımı alternatif akımdan ayırır. DC’nin depo edilebilir bir akım olması DC’nin AC’ye göre bir avantajıdır. Birden fazla doğru akım kaynağının seri bağlanması durumunda kaynaklar bağlantı yönü dikkate alınarak cebirsel olarak toplanır.

Birim zamanda oluşan periyot sayısı ise frekans olarak
adlandırılmaktadır. Frekansın birimi Hertz (Hz), saykıl/s ya da s-1 olup frekans
f ile gösterilir.

AC güç genellikle sanayi ve konutlarda kullanılır. Santrallerde üretilen enerjinin
sevkinde de AC kullanılmaktadır. Alternatif akımın gücü transformatörlerle
arttırılabilir veya azaltılabilir. İletim sırasında nakil hatlarında oluşan kayıpları
azaltmak için yüksek gerilimler kullanılır. Türkiye’de santral ile şehir şebeke
girişleri arasındaki iletim hatlarında 154 kV ve 380 kV (kilovolt)’luk yüksek
gerilimler kullanılır. Ancak yüksek gerilimlerin dezavantajları vardır ve bunlar
aşağıdaki gibi sıralanabilir;
• Taşıma tehlikeleri,
• Hatta oluşan yüksek manyetik alandan dolayı etkileşim,
• Hatta oluşan yüksek manyetik alandan dolayı kablolarda ters gerilimler
oluşması ve gerilim saflığının bozulması (bu sorun günümüzde hat
başından hat sonuna 3 kere çaprazlama yapılarak giderilmektedir).

Kirchhoff ’un Akım Kanunu’na göre bir düğüm noktasına gelen akımların
toplamı, bu düğüm noktasından çıkan akımların toplamına eşittir.

Üç fazlı jeneratörlerde sargılar (bobinler) aralarında 120° olacak şekilde üçgen
ya da yıldız olarak bağlıdır.

I- Dijital ölçü aletlerinde açık devre durumu “OL” ya da “1” ile gösterilir. (Doğru)      

II- Buzzer kademesinde iken problar ölçülecek noktalara bağlandığında buradaki direnç     30±20Ω değerinin altındaysa buzzer sesli uyarı verir. 100 Ω üzerinde ise buzzer sesli uyarı vermez. (Yanlış)  

III- Ölçü aleti       konumunda iken asla giriş gerilimi uygulanmamalıdır. Cihaz arızalanabilir. (Doğru)

Buna göre I, III ifadeleri doğru II ifadesi yanlıştır. Sorunun doğru cevabı C seçeneğidir.

I- S1 ve S2 anahtarları kapalı iken 1 nolu durumda multimetre akım kademesinde iken devreden geçen akımını ölçer. (Doğru)

II- S1 ve S2 anahtarları açık iken 2 nolu durumda multimetre direnç ölçüm konumunda (Ω simgesi ) iken  R direncinin değerinin kaç ohm olduğunu ölçer. (Doğru)

III- S1 ve S2 anahtarları kapalı iken 3 nolu durumda multimetre doğru gerilim ölçüm konumunda            (simgesi) iken L lambası üzerine düşen gerilimi ölçer. (Doğru)

Buna göre I, II ve III ifadeleri doğrudur. Sorunun doğru cevabı E seçeneğidir.

UTILITY: Kalibrasyon, kayıt, menü dil seçimi ayarlarını yapmak için kullanılır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

FUNCTION: Kare, üçgen ve sinüzoidal dalgaların seçimi bu bölümde bulunan butonlar ile yapılır.  Sorunun doğru cevabı C seçeneğidir.

III- Osilaskop üzerinde ölçüm yapılacak kanal seçilir. I- Seçilen kanala ait menüden ölçülecek sinyalin türüne göre AC gerilim ya da DC gerilim seçilir. IV- Osilaskop probu ölçüm noktasına bağlanır. V- Devreye enerji verilir. II- Osilaskobun otomatik ölçüm tuşuna basılır. Doğru sıralama III, I, IV, V, II olmalıdır. Sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.

Tepeden tepeye gerilim (Vpp) = (Volts/div Konumu) × (Sinyalin dikey eksende kapladığı kare sayısı) × (Prob çarpanı)

Vpp= 5x4x10

Vpp= 200 V

Sorunun doğru cevabı D seçeneğidir.

Ekranda “-” mesajı görünüyorsa bağlanan elemanla ilgili seçilen kademe ya da fonksiyonun hatalı olduğu bu durumda doğru kademe ya da fonksiyon seçilmelidir. Doğru cevap C seçeneğidir.