EKONOMİK COĞRAFYA

Emek piyasası, bütün piyasalarda olduğu gibi arz ve talebin karşılaştığı bir piyasadır. Fakat buradaki arz ve talep, emek arzı ve emek talebidir. Emek piyasasında emeğini arz edenler hanehalklarıdır. Hanehalkları, emek piyasasında emeklerini arz ederken; yani ça­lışmak amacıyla emekleri sunarken (veya kiralarken), bunu ücret geliri elde etmek için su­narlar. Diğer taraftan, emek piyasasının ikinci temel aktörü olan emek talebini ise firmalar oluşturur. Firmaların, üretim yapması için üretim faktörlerine ihtiyacı vardır ve bu üretim faktörlerinden biri de emektir. Dolayısıyla, emek arz edenler ile emek talep edenlerin bir araya geldikleri ortama emek piyasası denir. İşte emek arz eden hanehalkları ile emek talep eden firmaların buluştuğu emek piyasasında, ücret ve istihdam düzeyi belirlenir.

Emek piyasasını mal ve hizmet piyasaları gibi diğer piyasalardan ayıran ikinci bir özel­lik, işçi ile işveren arasındaki istihdam ilişkisinin sürekliliğidir

Emek piyasasını diğer piyasalardan ayıran önemli bir özellik de emek talebinin türetil­miş talep olmasıdır.

Sanayi Devrimi ile birlikte çalışma kavramı, ücret karşılığı çalışma anlayışı temelinde bireyin yaşamının merkezinde yer almıştır. Çalışma kavramı, özellikle 18 ve 19. yüzyıl­larda Sanayi Devriminden sonra düzenli olarak bir örgütte çalışma, istihdam edilme ve emeğin karşılığı olarak ücret ödeme olgusu olarak ortaya çıkmıştır. Bu açıdan kullanılan çalışma kavramı, sanayileşme süreciyle birlikte ortaya çıkan ve endüstriyel kapitalizmin günümüze yansıyan bir terimidir diyebiliriz.

Çalışma, genel olarak değerlendirildiğinde şu anlamlara gelmektedir:

Sanayi devriminden önce, “ücretli iş” kavramı ekonomide göreceli olarak marjinal bir kavramdı. Nüfusun büyük çoğunluğu yaşamını tarımsal faaliyetler yoluyla sürdürmek­teydi. Sanayi öncesi dönemde ücretli işçilik, ailenin geçimini sağlamak amacıyla hane içindeki diğer faaliyetlere takviye olması için yapılmaktaydı. Bu durum daha çok hasat dönemi gibi yılın belirli zamanlarında büyük çiftliklerde ve malikânelerde emeğini arz etmek biçiminde olmaktaydı. Erkekler ve kadınlar, zengin elitlerin evlerinde hizmetkâr, aşçı ve diğer işlerde çalıştırılmaktaydı. Sanayi Devrimi öncesi dönem için, iş yerine gitmek anlamında işe gitmek fikri, ya­bancı bir kavramdır. Çünkü iş ev merkezlidir. Tekstil ve dokumacılık faaliyetleri gibi el yordamıyla yapılabilecek işler, o dönemde ev içinde gerçekleşmekteydi.

Küresel ekonomide istihdam işin egemen kategorisi hâline gelirken, istihdamın coğrafi etki alanı son derece dengesizdir. Tablo 6.4’e bakıldığında, Dünya istihdamının coğrafi olarak dengesiz dağılımı açık bir şekilde görülmektedir. Tabloya göre, başta Çin ve Hin­distan olmak üzere, ABD, Endonezya, Brezilya ve Rusya Federasyonu gibi ülkeler Dünya istihdamının önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Aynı zamanda aynı ülkeler, dünya emek gücünün büyük bir miktarını barındırmaktadırlar.

1999-2013 arası dönem için bazı OECD ülkelerindeki sendikalaşma oranlarını incelediğimizde, 1999 yılından 2013 yılına kadar geçen sürede İtalya hariç, bütün ülkelerde sendikalaşma onanlarının düştüğünü görmekteyiz.

Kapitalizmin bir sonucu olarak kentsel alanlar büyüdükçe ve ülkeler arasındaki refah farklılıkları arttıkça, emeğin iş için olan hareketliliği de her geçen gün artmaktadır.

Ülkeler arasında göç eden imtiyazlı işçiler olarak da isimlendirilen elit işçiler, başlıca olarak finans ve inovasyon merkezleri arasında hareket etmektedirler.