EKONOMİK COĞRAFYA

Kümelenme kavramı genel itibariyle firmalar ve işletmelerin üretim süreçlerinde gerçekleştirdikleri bir takım etkileşimler ve bu etkileşimlerin gerçekleştiği alan
içerisindeki destekleyici çevreyi tanımlamaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Kümelenme yaklaşımının temelleri Alfred Marshall’ın 19. yüzyıl başlarında ortaya koyduğu Endüstriyel Bölgeler yaklaşımına dayanmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Kümelenme faaliyetlerinin ortaya çıkardığı bölgesel avantajlardan en önemlisi rekabetçilikle ilgilidir. Belirli bir bölgeye özgü üretim şekilleri veya uzmanlaşmanın
yarattığı katma değer ve refahın yanı sıra, üretimle ilgili alanlarda birbiriyle sürekli etkileşim içerisindeki firmalar ve kurumların oluşturduğu bölgesel iş birliği ağları küresel piyasalarda rekabet gücünün elde edilmesi ve sürdürülebilmesinde önemli bir araç olarak görülmektedir. Doğru cevap  D seçeneğidir.

90’lı yılların başından 2000’li yıllara kadarki süreçte kümelenmeyle ilgili çalışmaların
gelişiminde kurumlar ve sistemler üzerinden ele alınmıştır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Genel olarak küme kavramıyla ifade edilen ağ yapıları bölgesel, teknolojik ve üretimle alakalı farklılıklardan dolayı farklı gruplar altında toplanabilir. Kümeler
işletmeler arası ilişkiler, farklı koşullara vurgu yapan dört temel küme türünden bahsedilebilir. A seçeneğinde verilen bu türlerden birisi değildir.

Yatay Kümelenme: Birbirleriyle tamamlayıcılık ya da ikame ilişkileri yönüyle benzer ekonomik faaliyetlerin bölgesel olarak yoğunlaşması şeklinde görülür. Bu tür
kümelerde sahip oldukları ağlar bakımından birbirine yakın sektörler veya tek bir sektör içerisindeki işletmeler faaliyet göstermektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Bir bölgede kümelenme oluşumunun
gerçekleşebilmesinde ve küme faaliyetlerinin
sürdürülebilmesi için aşağıdaki unsurlara gerek
duyulmaktadır.
• Firmaların varlığı
• İlgili endüstriye ilişkin üretim faktörleri,
• Bölgedeki talep yapısı,
• Rekabet koşulları,
• Firma stratejileri
• Küme faaliyetlerini destekleyici bazı kurum ve
kuruluşları

Doğru cevap E seçeneğidir.

Michael Porter uluslararası rekabet avantajının temel kaynağı olarak gördüğü endüstriyel kümeleri oluşturan unsurları ve etkileşimleri Elmas Modeli adını verdiği
yaklaşımla açıklamıştır. Porter’a göre bir kümenin rekabet gücü birbiriyle etkileşim halinde olan dört ana faktöre bağlıdır. C seçeneğinde verilen doğru bir faktör değildir.

Bu kapsamda İstanbul (moda ve tekstil, turizm, kuyumculuk), Ankara (savunma sanayi, medikal sanayi, iş ve inşaat, makine), İzmir (organik gıda, lojistik, metal
döküm, endüstriyel havalandırma ve iklimlendirme), Bursa (mobilya, havacılık ve uzay), Eskişehir, Bilecik, Kütahya (seramik, havacılık ve raylı sistemler), Konya
(otomotiv yan sanayi, döküm, ayakkabı), Mersin (yaş meyve sebze), Samsun (medikal sanayi), Şanlıurfa (organik tarım), Uşak (geri dönüşüm) ve Adıyaman
(tekstil ve hazır giyim) çeşitli kümelenmelere sahip bazı şehirlerdir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Birinci tip küme politikaları, genel olarak üniversite, sanayi ve kamunun içerisinde olduğu üçlü sarmal ilişkilere odaklanmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Kümelenme yaklaşımının temelleri Alfred Marshall’ın 19. yüzyıl başlarında ortaya koyduğu Endüstriyel Bölgeler yaklaşımına dayanmaktadır. Marshall’ın Endüstriyel
Bölgeler yaklaşımı genel olarak nitelikli iş gücünün firmalar arasında ve üretimin farklı dallarında dağıldığı, bilginin yoğun şekilde paylaşıldığı ve uzmanlaşma, ortak iş pratikleri, örtük bilgi, destekleyici sosyal ve kurumsal çevreden oluşan yerel bir “endüstriyel atmosferi” kapsamaktadır.

Kümelenme faaliyetlerinin ortaya çıkardığı bölgesel avantajlardan en önemlisi rekabetçilikle ilgilidir. Belirli bir bölgeye özgü üretim şekilleri veya uzmanlaşmanın
yarattığı katma değer ve refahın yanı sıra, üretimle ilgili alanlarda birbiriyle sürekli etkileşim içerisindeki firmalar ve kurumların oluşturduğu bölgesel iş birliği ağları küresel piyasalarda rekabet gücünün elde edilmesi ve sürdürülebilmesinde önemli bir araç olarak görülmektedir.

Bölgesel Kümelenme Türleri
Genel olarak küme kavramıyla ifade edilen ağ yapıları
bölgesel, teknolojik ve üretimle alakalı farklılıklardan
dolayı farklı gruplar altında toplanabilir. Kümeler
işletmeler arası ilişkiler, farklı koşullara vurgu yapan dört
temel küme türünden bahsedilebilir.
Dikey Kümelenme: Daha çok birbirilerine tedarikçi olan
grupların oluşturduğu değer zincirinden oluşmaktadır. Bu
zincir alıcıları ve aracıları arası sürekli ve sağlam ilişkileri
olan işletme gruplarını kapsar.
Yatay Kümelenme: Birbirleriyle tamamlayıcılık ya da
ikame ilişkileri yönüyle benzer ekonomik faaliyetlerin
bölgesel olarak yoğunlaşması şeklinde görülür. Bu tür
kümelerde sahip oldukları ağlar bakımından birbirine
yakın sektörler veya tek bir sektör içerisindeki işletmeler
faaliyet göstermektedir.
Kompleks Kümelenme: Belirli bir coğrafi alanda
gerçekleşen yatay ve dikey ekonomik faaliyetlerinden
meydana gelmektedir.
Kapsayıcı Kümelenme: Kompleks kümelerin daha çok
araştırma geliştirme tabanıyla çok yönlü ağlaştığı yapılar
şeklinde ortaya çıkar. Bu tür kümelerde sanayi ve
hizmetler sektörlerinde faaliyet gösteren firmaların yanı
sıra özel altyapı sağlayıcıları, kilit kamu kurum ve
kuruluşları ile çeşitli toplumsal aktörler yer almaktadır.

Yatay Kümelenme: Birbirleriyle tamamlayıcılık ya da ikame ilişkileri yönüyle benzer ekonomik faaliyetlerin bölgesel olarak yoğunlaşması şeklinde görülür. Bu tür
kümelerde sahip oldukları ağlar bakımından birbirine yakın sektörler veya tek bir sektör içerisindeki işletmeler faaliyet göstermektedir.

Politik Güdümlü Kümeler; devlet tarafından desteklenmek üzere seçilen ancak doğal bir
gelişme süreci için önemli şirket ya da şartların eksik olduğu kümelerdir.

Michael Porter uluslararası rekabet avantajının temel
kaynağı olarak gördüğü endüstriyel kümeleri oluşturan
unsurları ve etkileşimleri Elmas Modeli adını verdiği
yaklaşımla açıklamıştır. Porter’a göre bir kümenin rekabet
gücü birbiriyle etkileşim halinde olan dört ana faktöre
bağlıdır.
Faktör Koşulları: Genel olarak uzmanlaşmış iş gücü,
araştırma kuruluşlarının varlığı ve etkinliği, vergi sistemi,
kamusal teşvikler ve ücret düzeyleri gibi belirli bir
sektördeki rekabeti sürükleyici üretim faktörlerinden
oluşmaktadır.
Talep Koşulları: Belirli bir endüstriye yönelik alışılmadık
yerel talep çeşitli kanallar yardımıyla seçici bir müşteri
kitlesi oluşturabilir. Böyle bir talep yerelin önemini
artırmaktadır. Ayrıca bölge içi müşterilerden kaynaklanan
talep baskıları, firmaları yeni ürün ve hizmetler yaratma
konusunda hızlandırarak rekabette öne çıkmalarını
sağlamaktadır.
Firma Stratejileri ve Rekabet Ortamı: Uluslararası ölçekte
rekabetçi olan yerli tedarikçiler satışa dönük sektörlerdeki
girdileri düşük maliyette, erken, hızlı ve bazen de öncelikli
teslim ederler. Tedarikçilerin ve son kullanıcıların
yakınlığı da sürekli fikir alışverişi ve ihtiyaçlara yönelik
yeni yaklaşımların ortaya çıkararak kümelerin
karşılaştırmalı üstünlükler sağlamalarına fırsat verir.
İlgili ve Destekleyici Sektörler: Firmaların ölçekleri,
örgütlenmeleri ve yönetilme biçimleri kadar yerel çevre de
rekabet avantajı yaratılmasını etkileyen unsurlardan
biridir. Uluslararası rekabet gücüne sahip yan sanayiler,
araştırma ve mesleki eğitim kurumları, devlet organları ve
diğer destekleyici kuruluşlarının varlığı kümelerin
başarısında etkili olmaktadır

Kümelenme kavramı genel itibariyle firmalar ve işletmelerin üretim süreçlerinde gerçekleştirdikleri birtakım etkileşimler ve bu etkileşimlerin gerçekleştiği alan içerisindeki destekleyici çevreyi tanımlamaktadır.

Kümelenme yaklaşımının temelleri Alfred Marshall’ın 19. yüzyıl başlarında ortaya koyduğu Endüstriyel Bölgeler yaklaşımına dayanmaktadır.

Kümelenme kavramının gelişim sürecinde ortaya çıkmış birçok teori ve yaklaşımdan söz edilebilir. 90’lı yılların başından 2000’li yıllara kadarki süreçte kümelenmeyle ilgili çalışmaların gelişiminde kurumlar ve sistemler üzerinden ele alındığı dönem.

Porter kümeleri; “belirli bir endüstride birbiriyle bağlantılı ve rekabet halinde olan ve aynı zamanda iş birliği yapan şirketlerin, uzmanlaşmış tedarikçilerin, hizmet sağlayıcıların, o endüstri ile ilişkili endüstrilerde faaliyet gösteren firmaların ve ilgili kuruluşların coğrafi yoğunlaşması” şeklinde tanımlamıştır.