EKONOMİK COĞRAFYA - Deneme Sınavı - 6

Kümeler genel olarak birbiriyle ilişkili endüstri gruplarından meydana gelmekte ve küme oluşumu birçok endüstride görülebilmektedir.
Kümeler belirli bir endüstrinin yanında bir dizi birbiriyle bağlantılı endüstriyi de içerisine alabilir. Kümenin ortaya çıkması herhangi bir firmanın üretimle alakalı faaliyetlerinde izlemiş olduğu yola bağlılığıyla başlayabilir. Bu bağlılık firmaların iyi oluşturulmuş davranışsal kalıpları daha yoğun bir şekilde izlemeye çalışması anlamına gelmektedir. Küme oluşumunun ilk aşamasında coğrafi yakınlıklar yoluyla firmaların birbirlerini gözlemleyebilmesi gruplaşma eğilimini arttırmaktadır. Bu aşamada firmalar birbirleri hakkında çok az bilgiye sahip olduğundan, uyum sağlamaya yönelik izlenen uygun stratejiler yerel bir uzlaşma ortamı yaratacaktır. Küme çevresinde kamusal veya özel nitelikteki bazı kurum ve kuruluşlar da faaliyet gösterirler.

Dikey Kümelenme: Daha çok birbirilerine tedarikçi olan grupların oluşturduğu değer zincirinden oluşmaktadır. Bu zincir alıcıları ve aracıları arası sürekli ve sağlam ilişkileri olan işletme gruplarını kapsar.

Yatay Kümelenme: Birbirleriyle tamamlayıcılık ya da ikame ilişkileri yönüyle benzer ekonomik faaliyetlerin bölgesel olarak yoğunlaşması şeklinde görülür. Bu tür kümelerde sahip oldukları ağlar bakımından birbirine yakın sektörler veya tek bir sektör içerisindeki işletmeler faaliyet göstermektedir.

Kompleks Kümelenme: Belirli bir coğrafi alanda gerçekleşen yatay ve dikey ekonomik faaliyetlerinden meydana gelmektedir.

Kapsayıcı Kümelenme: Kompleks kümelerin daha çok araştırma geliştirme tabanıyla çok yönlü ağlaştığı yapılar şeklinde ortaya çıkar. Bu tür kümelerde sanayi ve hizmetler sektörlerinde faaliyet gösteren firmaların yanı sıra özel altyapı sağlayıcıları, kilit kamu kurum ve kuruluşları ile çeşitli toplumsal aktörler yer almaktadır

Bir bölgede kümelenme oluşumunun gerçekleşebilmesinde ve küme faaliyetlerinin sürdürülebilmesi için aşağıdaki unsurlara gerek duyulmaktadır.

• Firmaların varlığı

• İlgili endüstriye ilişkin üretim faktörleri,

• Bölgedeki talep yapısı, • Rekabet koşulları,

• Firma stratejileri

• Küme faaliyetlerini destekleyici bazı kurum ve kuruluşları

Faktör Koşulları: Genel olarak uzmanlaşmış iş gücü, araştırma kuruluşlarının varlığı ve etkinliği, vergi sistemi, kamusal teşvikler ve ücret düzeyleri gibi belirli bir sektördeki rekabeti sürükleyici üretim faktörlerinden oluşmaktadır. Talep Koşulları: Belirli bir endüstriye yönelik alışılmadık yerel talep çeşitli kanallar yardımıyla seçici bir müşteri kitlesi oluşturabilir. Böyle bir talep yerelin önemini artırmaktadır. Ayrıca bölge içi müşterilerden kaynaklanan talep baskıları, firmaları yeni ürün ve hizmetler yaratma konusunda hızlandırarak rekabette öne çıkmalarını sağlamaktadır. Firma Stratejileri ve Rekabet Ortamı: Uluslararası ölçekte rekabetçi olan yerli tedarikçiler satışa dönük sektörlerdeki girdileri düşük maliyette, erken, hızlı ve bazen de öncelikli teslim ederler. Tedarikçilerin ve son kullanıcıların yakınlığı da sürekli fikir alışverişi ve ihtiyaçlara yönelik yeni yaklaşımların ortaya çıkararak kümelerin karşılaştırmalı üstünlükler sağlamalarına fırsat verir. İlgili ve Destekleyici Sektörler: Firmaların ölçekleri, örgütlenmeleri ve yönetilme biçimleri kadar yerel çevre de rekabet avantajı yaratılmasını etkileyen unsurlardan biridir. Uluslararası rekabet gücüne sahip yan sanayiler, araştırma ve mesleki eğitim kurumları, devlet organları ve diğer destekleyici kuruluşlarının varlığı kümelerin başarısında etkili olmaktadır.

Tamamlayıcı Ağlar: Küme çevresi içerisindeki karmaşık ve kapsamlı ilişkiler çoğu zaman bir düzen ortamının sağladığından çok daha faydalı sonuçlar ortaya çıkarabilir. Küme içerisindeki karşılıklı bağımlılıklar, farklı bireysel performansları diğer oyuncuların yararına dönük dışsallıklara dönüştürebilmektedir.

Birinci tip küme politikaları, genel olarak üniversite, sanayi ve kamunun içerisinde olduğu üçlü sarmal ilişkilere odaklanmaktadır.

• Tüketicilerin daha önce karşılaşmadığı yeni bir ürünün icadı, • İmalatçılar tarafından daha önce keşfedilmemiş ve bilimsel olarak yeni olan bir üretim yönteminin bulunması, • İmalat dalları arasında daha önceleri var olmayan bir alanda yeni bir piyasanın oluşumu, • Daha önce bilinmeyen yeni ham madde kaynakları ya da ara malların bir üretici tekeline geçmesi, • Herhangi bir endüstride daha önce kullanılmayan örgütsel yöntemlerin ortaya çıkması şeklinde tanımlanabilmektedir.

Tüketim ile ilgili bir inovasyon bulunmamaktadır.

Yaratıcılık ve yaratıcı fikirler genel olarak özgünlük ve farklılığı içerisinde barındırdığından, inovasyon süreçlerinin de bir parçası olabilmektedir. Ancak bir bütün olarak inovasyon süreçleri yaratıcılıktan öte, yaratıcı bir fikri hayata geçirmek ve bundan toplumsal olarak bir fayda ve ticari olarak ise bir kâr elde etme sürecidir.

Radikal (Yıkıcı) İnovasyonlar: Tüketiciler veya firmalar açısından oldukça yeni olan, tüketim davranışları ya da üretim sistemlerinde yüksek derecede değişim, katma değer ve fayda yaratan ürün, süreç ya da organizasyon şekilleridir. Bir başka deyişle bu tür inovasyonlar eski olanı yıkıp yeniyi yaratmaktadırlar. Yakın tarihte öne çıkan radikal

Doğrusal İnovasyon Modeli: Faaliyetlerin büyük bir çoğunluğu soldan sağa veya yukarıdan aşağıya ardışık bir takım süreçlerde gerçekleşmektedir. Bu modeller kendi içinde 2 ayrı grupta toplanmaktadırlar.

Teknoloji İtişli  ve Piyasa Çekişli inovasyon modeli daha çok kullanıcı odaklı olmakla beraber, yenilikçi fikirlerin ortaya çıkış yeri olarak piyasalara vurgu yapmaktadır

Doğrusal İnovasyon Modeli: Faaliyetlerin büyük bir çoğunluğu soldan sağa veya yukarıdan aşağıya ardışık bir takım süreçlerde gerçekleşmektedir

Fordist dönem üretim ve tüketim mantığına alternatif arayışların önemli etkisi olmuştur. Bunun sonucunda ortaya çıkan PostFordist yaklaşım, toplumsal veya tüketici zevk ve ve tercihlerine bağlı ihtiyaçların karşılanmasında yeni ürün ve hizmetlerin yanı sıra yeni bilgi tabanları ve teknolojilerin gerekliliğini savunmaktadır.

bölge kavramı sınırları belirli coğrafi bir alan içerisinde ulusal veya ulus ötesi sınırlardan fiziksel veya kültürel nitelikleri bakımından ayrışan mekânı tanımlamaktadır.

Glokalizasyon kavramı genel olarak; küreselleşme süreçlerinde rol oynayan ekonomik, sosyal veya siyasal aktörlerin bu süreçlerde yerel ve bölgesel şartları dikkate alarak, farklı bölgesel nitelikler ve coğrafi koşullara göre faaliyet ve eylemlerini gerçekleştirmesi gerekliliği üzerinde durmaktadır.

Türkiye’de bölgesel farklılıkların azaltılmasına yönelik çabalar çeşitli destekleyici kurumlar, faaliyetler, teşvikler veya finansman şeklinde ortaya çıkabilmektedir. Bunlar: • Bölgesel Kalkınma Ajansları • Teknoloji Geliştirme Bölgeleri • Bölgesel Teşvikler • Kümelenme Faaliyetleri • Diğer Kamu Destekleri

Ana akım iktisatta ekonomik faaliyetin coğrafi konumuna çok az agırlık verilirken; ekonomik coğrafi konum en temel açıklayıcı değişken olmustur.

Ekonomik coğrafya sadece iktisatçıların ve coğrafyacıların ilgi alanı olmakla kalmamış; İşletmeciler, siyaset bilimciler, planlamacılar ve sosyal bilimin diğer alanlarından araştırmacıların da katkıları ile çok geniş bir yelpazede incelenmistir.