EKONOMİK COĞRAFYA - Deneme Sınavı - 3

Sanayi Devrimi’nin 1780’de İngiltere’nin Lancashire şehrinde başladığı tahmin edilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Sanayi Devrimi üç aşamaya ayrılarak ele alınmıştır. Birinci aşama 1780-1870 arası dönemi kapsar. Bu aşamada teknolojik yenilikler, yoğunlukla pamuklu dokumada (tekstilde) kullanılmıştır. İngiltere’de başlayan sürece diğer ülkeler ancak 19.yüzyılın başlarından itibaren dahil olmuşlardır. Sanayi Devrimi’nde ikinci aşamanın başlangıcı, 1870 yılı olarak ifade edebilir. Bu aşamada çelik üretim yöntemleri geliştirilmiş, elektrik, içten patlamalı motorlar, Atlantik-ötesi telgraf, radyo vs. gibi buluşlar gerçekleşmiştir. Söz konusu buluşlar ulaşım ve haberleşme alanında ciddi kolaylıklar getirmiştir. Bu dönemde demir yollarının inşası, madencilik (kömür, demir ve daha sonra çelik) ve makine sanayi hızla gelişmiştir. Diğer yandan tahıl üretimi artmış, yeni iç pazar alanı gelişmiştir. Tarım dışı alanlarda üretim kitlesel tüketimi karşılayacak düzeyde değildir. Bu aşama, proto-endüstri ile tam gelişmiş endüstri eşiği olarak nitelendirilir. Üçüncü (son) aşama ise bilgisayarın keşfi ile başlamaktadır. Buna göre doğru cevap D'dir.

18.yüzyıldan itibaren İngiltere’de (Britanya’da) devletin sanayi ve ticarete müdahale etmemesine dayalı iktisadi liberalizm uygulanmış, İngiltere Sanayi Devrimi ile yakalamış olduğu başarıyı serbest piyasa ve serbest ticaret ile taçlandırmış, rakibi olan ülkelere (başta Fransa olmak üzere) karşı üstünlük kurmuştur. Doğru cevap C'dir.

19. yüzyıla gelindiğinde ekonomik küreselleşmeyi hızlandıran unsurlar, sermaye hareketliliği ve belli ürünlerde geniş bir dünya pazarının oluşması şeklinde sıralanabilir. Sermaye hareketliliği yatırımcılara yabancı şirketlerde hisse sahibi olma, daha sonra yatırım yapma imkânı tanımıştır. Özellikle doğrudan yabancı sermaye yatırımı ülkeler arasındaki ekonomik küreselleşmeye katkı sağlamıştır. Doğru cevap D'dir.

Sanayileşmiş ülkeler ile gelişmekte olan ülkeler arasında gelişmişlik (kalkınmışlık) makasının açılması 1960’lı yıllarda “kalkınma” sorununu gündeme getirmiştir. Kalkınma sorunun gündeme geldiği bu dönemde, kalkınma ve dış ticaretten gelişmekte olan ülkelerin daha fazla pay alabilmelerini amaçlayan pek çok bölgesel ve küresel girişim gerçekleşmiştir. Bu kapsamda OEEC’nin daha kapsamlı ve daha küresel bir anlayışıyla faaliyetlerini artırmak için söz konusu örgütün (OEEC) yerine 1960’lı yılların başında Ekonomik İş birliği ve Kalkınma Teşkilatı (Organisation for Economic Co-operation and Development: OECD) oluşturulmuştur. Türkiye’nin de yer aldığı OECD’de üye ülkeler, ekonomik işbirliğinin artırılması, dış ticaretin önündeki engellerin azaltılması (kaldırılması) ve kalkınma gibi konulara odaklanmışlardır. Doğru cevap B'dir.

Kıtalara göre dünya mal ticaretinde Avrupa kıtasının ağırlığı, 1972 yılından sonra genel olarak azalma eğilimindedir. Bu gelişmede sanayi yatırımın daha düşük iş gücü maliyetleri, yabancı sermayeye yönelik teşvikler, daha yüksek kâr güdüsü ve pazara yakınlık gibi nedenlerle Asya ülkelerine (ilk başta Asya Kaplanları daha sonra Çin ve diğer ülkelere) yönelmesi etkili olmuştur. Özellikle batı Avrupa ve Amerika menşeli çok uluslu şirketlerin bu amaçlarla başta Asya ülkeleri olmak üzere pek çok bölgeye (Güney ve Orta Amerika, Kuzey Afrika) yatırım yapmışlardır. 1950’lerde ihracatçı olan sanayileşmiş ülkeler artık ihraç ettikleri malları yatırım yaptıkları ülkelerden ithal etmeye başlamışlardır. Doğru cevap B'dir.

Ekonomik küreselleşmenin yaratmış olduğu yeni iş ortamında rekabetin derecesi ve niteliği de değişmektedir. Mal ve hizmet üreten pek çok sektörde ticaretin serbestleşmesi ile yerli üreticileri küresel rekabet karşı karşıya getirmektedir. Yeni rekabet ortamında özellikle rekabet deneyimi eksik işletmelerin faaliyetlerini sürdürmeleri zorlaşmaktadır. Küresel rekabet dinamik olmanın yanı sıra karşılıklı etkileşimin daha yoğun olduğu bir süreçtir. Bu nedenle yeni rekabet ortamı işletmelerin rakiplerinin davranışlarını ve muhtemel tepkilerini önceden kestirebilmeleri, tüketici davranışlarını iyi ölçmeleri, sektörde yenilikçi olmaları ve yeniliklere uyum sağlayacak kapasiteye sahip olmaları ile daha önemli hâle gelmiştir. Buna göre doğru cevap C'dir.

Küresel ekonomilerde rekabet üstünlüğünü elde etmede taklidi zor ürünler üretmek önemli bir unsurdur. Bu noktada yenilikçi üreticiler (ülkeler) rekabet üstünlüğü elde edeceklerdir. Dünya Ekonomik Forumu’nun rekabet ile ilgili hazırlamış olduğu raporda yenilik odaklı ekonomilerin (ülkelerin) dünya rekabet sıralamasında ilk sıralarda yer aldığı görülmektedir. Doğru cevap E'dir.

Ekonomik Küreselleşme:İş gücü, sermaye, mal (ve hizmet) piyasalarının yanı sıra
teknolojinin uluslararası nitelik kazanması şeklinde kazanması tanımlanabilir. Ekonomik küreselleşmenin ticari, mali ve üretim olmak üzere üç boyutu vardır.

Küreselleşmeyi etkileyen gelişmeler üç başlıkta toplanabilir. İlki uluslararası taşımacılık ve haberleşme (iletişim) alanındaki yeniliklerdir (vapur, demir yolu, kanal ve telgraf). Söz konusu yenilikler ticaretin önündeki en büyük engellerden taşıma maliyetlerini büyük ölçüde azaltmıştır. Sanayi Devrimi ile üretimde ciddi artışlar meydana gelirken, taşımacılıktaki yenilikler de ticaret maliyetleri ve süresini aşağı
çekmiştir. Bu süreçte coğrafi keşiflerin uzak mesafeli ticareti mümkün kılması göz ardı edilmemelidir. İkincisi serbest piyasa ekonomisini ön plana çıkaran iktisadi liberalizmdir.Adam Smith ve David Ricardo gibi iktisadi liberalizmi savunan klasik iktisatçıların dış ticaretin önündeki engellerin kaldırılmasına yönelik görüşlerinin kabul görmesi, ülkeler arasında ticaretin gelişmesine katkı sağlamıştır. Üçüncüsü 1870-1914 döneminde uygulanan altın standardı hem dış ticareti geliştirmiş hem de uluslararası sermaye hareketliliğini artırarak ekonomik küreselleşmeyi olumlu yönde etkilemiştir.

14 ve 15.yy’da ticaretin gelişmesine dolaylı katkı yapan gelişmeler; gemileri ve malları korsanlara ve deniz kazalarına karşı güvence altına alan sigortacılığın gelişmesi, Akdeniz’deki liman şehirlerinde borsanın kuruluşu, dış ticarette takasın yerine para kullanılması ve buna bağlı olarak altın ve gümüşe olan talebin artması sayılabilir. Bunun sonucunda para ticaretinin başlaması ve madenciliğin gelişmesi şeklinde sıralayabiliriz.

Coğrafi keşiflerle birlikte ticarette ön plana çıkan ülkeler üstünlüklerini korumak için deniz kuvvetlerine önem vererek ticaretin daha güvenli yapılmasına çalışmışlardır.

İngiltere, Fransa’yı Hindistan’dan çıkmaya zorlamış, Plasey Savaşı (1757) neticesinde, bölgeden Fransızlar çekilmiştir.

Britanyalı tüccarlar, iç ticarette yerli tüccarlardan fazla vergi ödemeyecek

Birinci aşama 1780-1870 arası dönemi kapsar. Bu aşamada teknolojik yenilikler, yoğunlukla pamuklu dokumada (tekstilde) kullanılmıştır.

Devalüasyon: Ülke parasının dış değerinin ani ve iradi bir hükümet kararıyla düşürülmesidir.

Damping, anti damping, sübvansiyon, telafi edici vergiler, çevre standartları, gümrük işlemleri, mevsimsel gümrük vergileri, miktar kısıtlamaları, gözetleme ve izleme tedbirleri, gönüllü ihracat kısıtlamaları tarife dışı engellere örnek verilebilir.

Adam Smith (1723-1790) “Milletlerin Zenginliği” adlı eserinde ulusal zenginlik ve gücün temelinde ekonomik büyüme olduğunu belirtmektedir. Ekonomik büyümeyi içinde piyasa ölçeğinde uzmanlaşmaya bağlamıştır. Smith merkantilist anlayışta devletin ticaret ve piyasanın büyümesine engel olduğunu, bunun da ekonomik büyüme ve refaha olumsuz yansıdığını belirtmektedir. Ona göre, bir ülke zengin ve güçlü olmak istiyorsa ticaret serbest olmalı ve ülkeler en iyi oldukları işlerde uzmanlaşmalıdır.

Evrensel kuralların ya da kanunların geçerli olduğu ortodoks yaklaşımda bölgesel farklılıkların ve genel anlamda coğrafyanın fazla önemi yoktur.

Tüm ekonomik faaliyetler mekânsal bir boyut içerdiğinden, insanların yaşam mücadelesi sırasında karşılaştıkları tüm konular ekonomik coğrafyanın ilgi alanına girmektedir.