EKONOMİK ANALİZ

Devletin gelir ve giderleri arasında dengeyi sağlamakla birilikte ekonomik büyüme, fiyat istikrarı, dış denge, gelir dağılımında adaletin sağlanması, yoksulluğun azaltılması fonksiyonları vardır.  Özel sektörün geliştirilmesi bu fonksiyonlar arasında sayılmamıştır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Pozitif dışsallıkların kontrolü kamu sektörünün ekonomiye katılmasının sebeplerinden birisi değildir. Negatif dışsallıkların kontrolü amaçlanmaktadır. Doğru cevap C şıkkıdır.

İdari sınıflandırmada devlet örgütlenmesine, harcama yapacak birimlerin isim
ve yapısına göre hareket edilir. Burada sınıflandırmanın temelini devletin yapısı ve organları oluşturur. Doğru cevap A şıkkıdır.

Bütçe, devletin belirli bir süre içindeki gelir ve giderlerini kesin olarak değil tahmini olarak belirler. Edgar Allix’e göre, “Bütçe, devletin belirli bir süre içindeki gelir ve giderlerini tahmini olarak belirleyen, gelirlerin toplanmasına, giderlerin yapılmasına izin veren bir tasarruftur” Doğru cevap D şıkkıdır.

Tediye bütçe kanununun temel özellikleri arasında sayılmamıştır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Bütçenin siyasal işlevi: Demokrasilerde iktidara gelen parti veya partilerin harcama yapma ve vergilendirme yetkilerinin sınırsızca kullanılmasını önlemek için bütçe her yıl parlamento onayından geçmelidir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısı ve ekleri mali yılın başlangıcından 75 gün önce TBMM’ye sunulur. Doğru cevap D şıkkıdır.

Kamu Kesimi Borçlanma Gereği (KKBG) kamu giderlerinin kamu gelirlerinden fazla olması nedeniyle ortaya çıkan olumsuz durumdan kaynaklanan ve bütçesi açık veren bir devletin hangi miktarda borçlanması gerektiğini gösterir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Borçların merkez bankası tarafından para basılarak ödenmesi borçların monetizasyonu olarak adlandırılır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Devletin gelir ve giderleri arasında dengeyi sağlamaktan öte fonksiyonları vardır. Bu fonksiyonlar genel olarak;

Ekonomik büyüme,

Fiyat istikrarı,

Dış denge,

Gelir dağılımında adaletin sağlanması,

Yoksulluğun azaltılması, olarak sıralanır.

Mal ve hizmet sağlanması: Piyasaya bırakıldığında yeterince sağlanması zor olan mal ve hizmetler vardır. Savunma hizmetlerinin, kanun ve düzenin sağlanması, sel kontrolü için gerekli yapıların (baraj vb.) tesisi gibi mallara kamu malları; eğitim ve sağlık gibi mallara yetkinlik malları adı verilir. Kamu mallarının iki temel özelliği bulunmaktadır.

Negatif dışsallıkların kontrolü: Özel sektörün maliyetlerine dahil etmediği ama topluma yük getiren trafik sorunu, çevre kirliliği ve gürültü gibi maliyetlere negatif dışsallıklar denir. Devlet kurallar koyarak veya vergi alarak negatif dışsallıkların bedelini özel sektöre ödetmeye çalışır.

Mal ve hizmet sağlanması: Piyasaya bırakıldığında yeterince sağlanması zor olan mal ve hizmetler vardır. Savunma hizmetlerinin, kanun ve düzenin sağlanması, sel kontrolü için gerekli yapıların (baraj vb.) tesisi gibi mallara kamu malları; eğitim ve sağlık gibi mallara yetkinlik malları adı verilir.

Devletin ve diğer kamu kuruluşlarının kamusal ihtiyaçları karşılamak amacıyla yaptıkları süreklilik arz eden faaliyetlere kamu hizmeti adı verilir. Kamu hizmetlerinin yerine getirilebilmesi için para gerekir. Kamu kuruluşlarının görevlerini yerine getirebilmek amacıyla yaptıkları parasal işlemler, yani kamu hizmetlerinin yerine getirilebilmesi için gerekli mali kaynakların elde edilmesi ve bunların kullanılması “mali olayları” meydana getirmektedir.

İdari Sınıflamalar: Bu tür sınıflandırmada devlet örgütlenmesine, harcama yapacak birimlerin isim ve yapısına göre hareket edilir. Burada sınıflandırmanın temelini devletin yapısı ve organları oluşturur. Bu nedenle bu sınıflandırma türüne “organik” sınıflandırma adı da verilmektedir.

Kamu harcamaları veya aynı anlamda olmak üzere kamu giderleri genellikle üç temel başlık altında ele alınır. Bunlar;

Kamu kesimi cari harcamaları,

Kamu kesimi yatırım harcamaları,

Transfer harcamalarıdır.

Kamu kesimi cari harcamaları; kamu kesiminin günlük faaliyetlerini sürdürebilmesi için sürekli olarak yapması gereken giderlerden oluşmaktadır. Personel harcamaları ve diğer cari harcamalar olarak iki önemli kalemi bulunmaktadır. Kamu kesiminde görülen çok çeşitli hizmetleri görmeleri karşılığında kamuda istihdam edilen memur ve işçilere yapılan ücret, sağlık harcamaları ve yolluk gibi ödemelere “personel giderleri” adı verilir.

5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununda bütçe “Belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan belgeyi ifade eder” şeklinde tanımlanmaktadır

Tahdit: Bütçe kanunu genellikle bir yılı kapsayan geçici bir kanundur.

Tasdik: Bütçe, hükümete gelirlerin toplanmasına ve giderlerin yapılmasına önceden yetki veren bir “yetki kanunu”dur.

Tahmin: Bütçe, diğer kanunlardan farklı olarak “tahminleri” içerir ve devletin geleceğe ait gelir ve gider tahminlerini gösterir.

Tevzin: Bütçede yer alan kamu gelir ve gider tahminleri denk olmalıdır.

Piyasaya bırakıldığında yeterince sağlanması zor olan mal ve hizmetler vardır. Savunma hizmetlerinin, kanun ve düzenin sağlanması, sel kontrolü için gerekli yapıların (baraj vb.) tesisi gibi mallara kamu malları; eğitim ve sağlık gibi mallara yetkinlik malları adı verilir. Doğru cevap B'dir.