EKONOMİK ANALİZ

Piyasanın bu iki ayağında faaliyet gösteren işlemciler genelde şu grupları kapsarlar: Bankalar ve banka dışı mali kurumlar, dış ticaret ve dış yatırım işlemleriyle uğraşan bireyler ve firmalar, spekülatörler ve arbitrajcılar, merkez bankası ve hazine, döviz brokerleri ve enflasyona karşı korunmak isteyen küçük tasarrufçular. Doğru cevap B'dir.

Döviz piyasasında işlemler anında (peşin, vadesiz, spot), vadeli (forward) ve swap ( takaslama) olmak üzere üç şekilde yürütülmektedir. Doğru cevap C'dir.

Swap bir yabancı paranın, belirli miktarının teslim tarihleri (valör) farklı olmak üzere, aynı anda alınması ve satılması biçiminde yapılan işlemlere verilen isimdir. Bunlara geri dönüşümlü işlem de denebilir. Alım ve satım işlemleri aynı karşı taraf, yani banka veya bir broker ile yapılır. İki işlem birbirine bağlı olarak gerçekleştirilir. Anlaşma aynı karşı taraf ile tek işlem biçiminde yapıldığı, başka bir deyişle araya bir zaman farkı girmediği için kur riski söz konusu olmaz. Doğru cevap D'dir.

Döviz piyasalarının kendine has bir takım özellikleri bulunmaktadır. Buna göre:

Döviz piyasasında alıcı ve satıcılar arasında doğrudan bir ilişki yoktur. Satıcılar dövizi bir aracı kuruma satarak alıcılarda aracı kurumlardan satın alırlar. Bu aracı kurumların başında bankalar gelir.

Döviz piyasalarında aracılık görevi yapan bir de brokerler vardır. Bunlar kendi adlarına alım satım yapmazlar. Özellikle belli bir yabancı para cinsinden döviz pozisyonu fazlası bulunan bankalarla aynı para cinsinden döviz pozisyonu eksiği veren bankalar arasında aracılık görevi yaparlar.

Satın alınan dövizler döviz talebini oluşturur. Ellerinde döviz bulunduran kimseler ulusal para karşılığında bu dövizleri bankalara satmak isteyebilirler. Döviz arzı da bunları kapsar.

Döviz işlemi yapan bankalar dünyanın farklı yöreleri ile sürekli bir iletişim içindedirler. Döviz piyasası 24 saat boyunca faaliyet sürdürmektedir.

Döviz piyasasının sürekli açık olmasının önemi; bir merkezde çalışma saatleri sona erdikten sonra/ örneğin Londra) dünyanın başka bir yöresinde açık bulunan piyasalarda (Örneğin New York) kurları etkileyebilecek bazı gelişmeler olabilmesidir.

Döviz piyasaları tam rekabet piyasasına en yakın piyasalardır.

Doğru cevap E'dir.

Döviz kurunu her hangi bir yabancı paranın ulusal para cinsinden değeri olarak tanımlayabiliriz.

Dünya da döviz kurunu açıklayan ülkelerin büyük bir çoğunluğu bu tanımı kullanırken, az sayıda ülke ulusal paranın yabancı para cinsinden tanımını döviz kuru olarak almaktadır.

Döviz kurları, ekonomik faaliyetleri etkileyen önemli göstergelerden biridir. Döviz kurları diğer fiyatlar gibi bir fiyattır ve mal piyasası ile ilgilidir. Döviz kurlarındaki değişmeler, ekonomik faaliyetlerin seyrini etkilediğinden, döviz kuru değişmelerinin istikrarlı bir çizgi izlemesi, ekonomik istikrarı olumlu yönde etkileyecektir. 

Doğru cevap A'dır.

Döviz talebini belirleyen etmenler ise, diğer ülkelerden yapılacak ithalat, diğer ülkelere yapılacak borç ödemeleri, diğer ülkelere yapılacak yatırım miktarıdır.

Döviz arzı, ülkenin mal ve hizmet ihracatı yanında yabancı ülkelerden yapılacak dış borç alımları ve yabancıların ülkeye yapacakları yatırım miktarına bağlıdır.

Doğru cevap A'dır.

Esnek (dalgalı) kur sistemini savunanların bu sistem üstün yönlerini aşağıdaki gibi belirtmişlerdir:

Ulusal paranın gerçek değerini yansıtır. Sabit ve resmi kurlar paranın gerçek değerini yansıtmaz.

Dış ödemeler bilançosu dengesini sağlar. Dış denge kendiliğinden sağlanmaktadır.

İç ekonomik politika uygulamalarında bağımsızlık. İç denge amacına yönelik politika uygulamalarında bağımsız hareket etme olanağı elde edilir.

Dış rezerv ihtiyacının azalır.

Ekonomiyi dış şoklardan koruma.

Sadelik.

Ani ve büyük kur değişikliklerinden korunma.

Karşılaştırmalı üstünlükler modeline uygun ticaret.

Doğru cevap B'dir.

Alternatif döviz kuru sistemleri: Gözetimli Dalgalanma, Aralık İçinde Dalgalanma, Kaygan Aralık, Yönlendirilmiş Sabit Aralık, Yönlendirilmiş Sabit Parite, Ayarlanabilir Sabit Kur Sistemi, Para Kurulu, Ortak Para Alanları. Doğru cevap C'dir.

Kur değişmelerini açıklamaya yönelik teoriler; Dış Ticaret Akımları Yaklaşımı, Satın Alma Gücü Paritesi Yaklaşımı, Mutlak Satın Alma Gücü Paritesi, Göreceli Satın Alma Gücü Paritesi'dir. Yönlendirilmiş Sabit Parite, alternatif döviz kuru sistemleri arasındadır. Doğru cevap D'dir.

Yabancı ülkenin parasına döviz, döviz arz ve talebinin karşılaştığı piyasaya döviz piyasası ve bir ülke parasının diğer ülke parası cinsinden fiyatına döviz kuru denir.

Bir yabancı paranın, belirli miktarının teslim tarihleri (valör) farklı olmak üzere, aynı anda alınması ve satılması biçiminde yapılan işlemlere swap adı verilir. Bunlara geri dönüşümlü işlem de denebilir. Alım ve satım işlemleri aynı karşı taraf, yani banka veya bir broker ile yapılır. İki işlem birbirine bağlı olarak gerçekleştirilir. Anlaşma aynı karşı taraf ile tek işlem biçiminde yapıldığı, başka bir deyişle araya bir zaman farkı girmediği için kur riski söz konusu olmaz.

Döviz piyasasında alıcı ve satıcılar arasında doğrudan bir ilişki yoktur. Satıcılar dövizi bir aracı kuruma satarak alıcılarda aracı kurumlardan satın alırlar. Bu aracı kurumların başında bankalar gelir.

Döviz piyasalarında aracılık görevi yapan bir de brokerler vardır. Bunlar kendi adlarına alım satım yapmazlar. Özellikle belli bir yabancı para cinsinden döviz pozisyonu fazlası bulunan bankalarla aynı para cinsinden döviz pozisyonu eksiği veren bankalar arasında aracılık görevi yaparlar.

Satın alınan dövizler döviz talebini oluşturur. Ellerinde döviz bulunduran kimseler ulusal para karşılığında bu dövizleri bankalara satmak isteyebilirler. Döviz arzı da bunları kapsar.

Döviz işlemi yapan bankalar dünyanın farklı yöreleri ile sürekli bir iletişim içindedirler. Döviz piyasası 24 saat boyunca faaliyet sürdürmektedir.

Döviz piyasasının sürekli açık olmasının önemi; bir merkezde çalışma saatleri sona erdikten sonra/ örneğin Londra) dünyanın başka bir yöresinde açık bulunan piyasalarda ( Örneğin New York) kurları etkileyebilecek bazı gelişmeler olabilmesidir.

Döviz piyasaları tan rekabet piyasasına en yakın piyasalardır. Yani tekel piyasasına yakın değildir.

Döviz talep eğrisi normal mallarda olduğu gibi negatif eğilimlidir. Yani döviz kuru yükseldikçe döviz talebi azalır, döviz kuru düştükçe döviz talebi artar.

Döviz piyasasında denge döviz kuru, döviz arz ve talep eğrilerinin kesiştiği noktada gerçekleşir. Denge kuru, döviz arz ve talebini eşitleyen döviz fiyatıdır.

Piyasada geçerli kurlar nominal kurlardır. “Nominal kurların” ilgili dönem içindeki enflasyon oranına göre düzeltilmesinden elde edilen kurlara “reel kur” adı verilir.

Herhangi bir döviz, menkul değer, mal veya üretim faktörünün belli fiyat farklılıklarından yararlanmak üzere, farklı piyasalarda eşanlı olarak alınıp satılması şeklinde yapılan işlemlere arbitraj adı verilir. Burada alım ve satım birbirine bağlı tek bir işlem biçiminde yapılmakta risk faktörü olmamaktadır. Ayırıcı özelliği ise, aynı andaki fiyat farklılıklarından yararlanmak düşüncesidir. Ekonomik açıdan en büyük etkisi ekonomik varlığın bütün piyasalarda aynı anda tek fiyatının oluşmasını sağlamaktır.

Konvertibilitenin koşulları,

olarak sıralanır. Sabit döviz kuru politikası izlemeye gerek yoktur.

Esnek kur sisteminde ülke parasının değeri piyasa tarafından belirlenmektedir. Döviz piyasasına yapılan müdahaleler kurların istenilen düzeyde oluşmasını sağlamak yerine, bu piyasalardaki gereksiz dalgalanmaları önlemek ve değişimleri daha ılımlı hale getirmek için yapılmaktadır.

Burada doğru cevap, A şıkkıdır. Döviz çeki, bono, havale, ödeme emri, yabancı mevduat sertifikası kaydi paradır. Banknot kâğıt paradır. Kaydi para değildir.  

Burada doğru cevap, E şıkkıdır. Nakit yabancı paraya efektif döviz denir. Döviz çeki, bono, yabancı para cinsinden mevduat, yabancı mevduat sertifikası kaydi paradır.