EKONOMİK ANALİZ

Bir ülkenin üretim performansının izlenebilmesi için, ülkenin üretmiş olduğu mal ve hizmet miktarında bir artışın gerçekleşip gerçekleşmediğinin ölçülmesini sağlayan makroekonomik ölçüm aracı "Gayrisafi Yurtiçi Hasıla"dır. Büyümenin reel olup olmadığı gibi ikinci bir kontrolde enfaslyon deflatörü kullanılabilir ama bu, esas ölçüm aracı değildir. Cari açık ise ödemeler dengisinde izlenen bir ölçüm aracıdır, ekonomik büyümenin kesin bir ölçüm aracı değildir. Gini katsayısı, gelir dağılımı ile ilgili iken işsizlik oranı bireylerin gelir düzeyi hakkında bir fikir vermektedir. Dolayısıyla, doğru cevap D seçeneğidir.

Gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH),bir ülkede yerleşiklerin (ülke vatandaşı ve yabancılar) sahip oldukları üretim faktörleri ile belli bir yılda ürettikleri tamamlanmış mal ve hizmetlerin piyasa değerini ifade eder. Dolayısıyla, sorudaki boşukları tam ve doğru olarak dolduran kavramlar " vatandaşların ve yabancıların - malların ve hizmetlerin"dir ve E şıkkında verilmiştir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Gayrisafi yurtiçi hasıla hesabında üzerinde durulması gereken üç önemli konu bulunmaktadır. Bunlar; “tamamlanmış mal”, “cari dönem üretimi” ve “piyasa fiyatları” olarak sıralanmaktadır. Bu sebeple, hesaba alınacak olan tutarlarda son tüketiciye cari yılda satılan tamamlanmış bir malın dolaylı vergiler hariç tutarı dikkate alınmalıdır. Bu koşulları sağlayan seçenek E seçeneğidir.

Gelir yöntemi il gayrisafi yurtiçi hasıla hesaplamasında üretim faktörlerine yapılan ödemeler toplamı alınır.Üretim faktörleri; emek, sermaye, doğa ve teşebbüs olmak üzere dört temel gruba ayrılır. Bu dört üretim faktörüne yapılan ödemeler sırasıyla, ücret, faiz, kira (rant) ve kâr olarak tanımlanır. A,B,C ve D şıklarında bu ödemeler yer almaktadır. E seçeneğinde yer alan yurt içi satışlar ise hesaplamada ana kalem olarak yer almamaktadır. İşaretlenmesi gereken cevap E şıkkıdır.

Harcamalar yoluyla gayrisafi yurtiçi hasıla hesabında devletin ve özelin tüketim harcamaları, yatırım harcamaları ve net ihracat toplanır. Net ihracata ise ihracattan ithalatın düşülmesiyle ulaşılır. Dolayısıyla ithalat kalemi negatif işaretli, yani çıkarılan bir kalemdir.

240 = (Nominal / 120) x 100

288 = Nominal  bu yıl için nominal GSYİH 288 milyar TL'dir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Hangi yöntemle hesaplanmış olursa olsun GSYİH, bir ülkenin üretim gücünün iyi bir göstergesi olmasına rağmen, her zaman en doğru göstergesi değildir. Örneğin, dış ülkelerden çokça borç bulunduğu dönemlerde GSYİH büyümesi yüksek çıkarken, dış kaynak girmediği anda GSYİH birden çok gerileyebilir. Bu göstergeye göre ekonomik ve politik karar almak sorun yaratabilir.

Ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılıklarını ortadan kaldırarak, farklı para birimlerinin satın alma gücünü eşitleyen bir değişim oranı satınalma gücü paritesi'dir.

Gayrisafi yurt içi hasıladan gayrisafi milli hasıla hesaplanırken Türkiye'deki yerleşiklerin yurtdışındaki üretimleri eklenirken, yabancıların Türkiye'deki üretimleri çıkarılır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Çözüm: Eğer reel GSYİH bir önceki yılla aynı kalsaydı, GSYİH'deki artış fiyatlar genel seiyesindeki artış kadar olurdu. Bu da

400 x 1,20 = 480 milyar TL. 
Bu tutarın üzerindeki artışlar, reel artışlardır. Bu durumda reel artış oranı

500 / 480 = 1,042 yani %4,2'dir

Gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH),bir ülkede yerleşiklerin (ülke vatandaşı ve yabancılar) sahip oldukları üretim faktörleri ile belli bir yılda ürettikleri tamamlanmış mal ve hizmetlerin piyasa değerini ifade eder. Tanımda üzerinde durulması gereken üç önemli konu bulunmaktadır. Bunlar; “tamamlanmış mal”, “cari dönem üretimi” ve “piyasa fiyatları” olarak sıralanmaktadır.

Bir firma tarafından üretilen ve diğer bir firmanın başka bir mal üretirken kullandığı mallar ara mallardır. Bunlar diğer mal ve hizmetlerin yaratılmasında kullanılır. Bu özellikleri ile tamamlanmış mallardan farklıdır.

Üretim faktörleri; emek, sermaye, doğa ve teşebbüs olmak üzere dört temel gruba ayrılır. Bu dört üretim faktörüne yapılan ödemeler sırasıyla, ücret, faiz, kira (rant) ve kâr olarak tanımlanır. Bu gelirlerin toplanmasıyla elde edilen GSYİH, gelir yöntemi ile GSYİH olacaktır. GSYİH = Ücret+Faiz+Kira(Rant)+Kâr

Burada kullanılan yönteme gelir yöntemi adı verilmektedir.

Toplumdaki kişilerin yapmış oldukları harcamaların toplamı harcamalar yöntemine göre GSYİH’yı verecektir. Bir ekonomide belirli bir dönemde yapılan harcamalar; O ekonomideki kişilerin ve firmaların yapacakları tüketim ve yatırım harcamaları ile devletin tüketim ve yatırım harcamalarından oluşmaktadır. Bu durumda harcamalar yöntemi ile GSYİH’yı aşağıdaki eşitlik ile ifade edebiliriz;

GSYİH = C+I+G+X-M

Harcama yöntemi kullanarak GSYİH hesaplanırken tasarruflar kullanılmaz.

Bir ekonomide herhangi bir yılın üretim miktarı ilgili yılın (aynı yılın) fiyatlarıyla değil, belirlenmiş ve istikrarlı kabul edilen ve baz yılı olarak da bilinen, başka bir yılın fiyatları ile çarpılıyor ise, bu durumda hesaplanan GSYİH’ya reel GSYİH denir. Reel GSYİH aynı zamanda sabit fiyatlarla GSYİH olarak da bilinir. Böylece reel GSYİH, fiyat artışlarının etkisini gidererek üretimdeki dönemler arası gerçek değişmeleri mümkün kılar.

GSMH deflatörü, belirli bir baz (temel) yıla göre GSYİH’yı meydana getiren bütün mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişmeleri gösteren endeks sayısıdır. Deflatör, belli bir yıldaki nominal GSYİH’nın o yılın reel GSYİH değerine oranlanması sonucunda bulunur.

GSYİH Deflatörü= Nominal GSYİH/Reel GSYİH

Satınalma Gücü Paritesi veya kısaca SAGP, iki ülkede aynı tanıma sahip bir ürünün fiyat oranı şeklinde hesaplanır. Satın alma gücü paritesi (SAGP), ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılıklarını ortadan kaldırarak, farklı para birimlerinin satın alma gücünü eşitleyen bir değişim oranıdır. SAGP’nin amacı, GSYİH ve bileşenlerinin uluslararası reel karşılaştırmasına yönelik göstergelerin elde edilmesidir.

Satınalma Gücü Paritesi ülkelerin refah düzeylerinin karşılaştırmasında güvenilir bir değişken olarak kullanılırken, döviz kuru uygun bir değişim oranı olarak kabul edilmez. Çünkü döviz kuru kullanımının bazı sakıncaları bulunmaktadır. Döviz kuru ile SAGP arasındaki temel fark; döviz kuru paranın satın alabileceği döviz (ABD Doları, Euro vb) miktarını gösterirken, SAGP ise paranın satın alabileceği mal ve hizmetin miktarını gösterir.

GSMH’nın hesaplanabilmesi için, GSYİH’dan yabancıların üretimdeki payı çıkarılır ve buna Türkiye’de yerleşik olanların yurt dışında yaptıkları üretim eklenir ve böylece GSMH hesaplanır.

GSMH = GSYİH+Net Dış Alem Faktör Gelirleri

Harcanabilir gelir (HG), bir ülkede kişilerin eline geçen ve harcayabilecekleri gelirlerin toplamını ifade eder. Kullanılabilir gelir olarak da bilinir. harcanabilir geliri hesaplayabilmek için kişisel gelirden, dolaysız vergileri (Gelir vergisi, kurumlar vergisi, veraset ve intikal vergisi v.b.) çıkarmak gerekir. Bu durumda harcanabilir gelir aşağıdaki gibi yazılır:

HG= KG- Dolaysız vergiler