EKONOMİK ANALİZ

GSYİH üç farklı yöntemle hesaplanabilir. Bunlar; Üretim Yöntemi, Gelir Yöntemi ve Harcama Yöntemidir.

Ng= Reel GSYİH Büyüme Hızı-Nüfus Artış Oranı

Ng = %6 - %2 = %4

Harcanabilir geliri hesaplayabilmek için kişisel gelirden, dolaysız vergileri ( Gelir vergisi, kurumlar vergisi, veraset ve intikal vergisi v.b.) çıkarmak gerekir.

Net milli gelirin piyasa fiyatları ile hesaplanması durumunda bu fiyatların içine belli bir oranda dolaylı vergide dahildir.

Gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH),bir ülkede yerleşiklerin (ülke vatandaşı ve yabancılar) sahip oldukları üretim faktörleri ile belli bir yılda ürettikleri tamamlanmış mal ve hizmetlerin piyasa değerini ifade eder.

GSYİH üç farklı yöntemle hesaplanabilir. Bunlar; Üretim Yöntemi, Gelir Yöntemi ve Harcama Yöntemidir.

Üretim faktörleri; emek, sermaye, doğa ve teşebbüs olmak üzere dört temel gruba ayrılır. Bu dört üretim faktörüne yapılan ödemeler sırasıyla, ücret, faiz, kira (rant) ve kâr olarak tanımlanır.Bu gelirlerin toplanmasıyla elde edilen GSYİH,gelir yöntemi ile GSYİH olacaktır.

Net büyüme hızı (Ng), aşağıdaki gibi hesaplanır.
Ng= Reel GSYİH Büyüme Hızı-Nüfus Artış Oranı

Ng= %6 - %4 = %2

GSMH ve GSYİH tanımları yapılırken üretilen mal ve hizmetlerin parasal değerine “gayri safi” yani “net olmayan” denilmesinin sebebi, üretilen mal ve hizmetlerin üretimi sırasında kullanılan üretim faktörlerinden sermaye mallarının (makine, teçhizat gibi üretimde kullanılan her türlü araç) uğradığı aşınma ve yıpranmanın (amortisman) göz önüne alınmamış olmasıdır. Bu aşınma payı GSMH’ dan çıkartılırsa Net Milli Gelir (NMG) elde edilir.
NMG= GSMH - Amortismanlar

GSYİHnın tanımında üzerinde durulması gereken ikinci konu, GSYİH nın sadece cari dönemde üretilen çıktının değerinden oluşmasıdır. Bu yüzden daha önceki dönemlerde üretilmiş mallarla ilgili işlemler hesaba katılmaz.GSYİH üç farklı yöntemle hesaplanabilir. Bunlar; Üretim Yöntemi, Gelir Yöntemi ve Harcama Yöntemi. GSYİH nın tanımında üzerinde durulması gereken üçüncü konu, GSYİH’nın hesaplanmasında malların piyasa fiyatları üzerinden hesaplanmasıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Üretim faktörleri; emek, sermaye, doğa ve teşebbüs olmak üzere dört temel gruba ayrılır. Bu dört üretim faktörüne yapılan ödemeler sırasıyla, ücret, faiz, kira (rant) ve kâr olarak tanımlanır.Bu gelirlerin toplanmasıyla elde edilen GSYİH,gelir yöntemi ile GSYİH olacaktır. Doğru cevap B seçeneğidir.

O ekonomideki kişilerin ve firmaların yapacakları tüketim ve yatırım harcamaları ile devletin tüketim ve yatırım harcamalarından oluşmaktadır. Bu durumda harcamalar yöntemi ile GSYİH’yı aşağıdaki eşitlik ile ifade edebiliriz; 3.8+1.2+4.3+1.2-1.8=8.7 Doğru cevap D seçeneğidir.

Bir ekonomide herhangi bir yılın üretim miktarı aynı yılın fiyatları ile çarpılıyorsa buna
nominalGSYİH’ ya da cari fiyatlarla GSYİH denir. Örneğin, 2010 yılının üretim miktarı ile 2010 yılının fiyatları çarpıldığında bulunan değer nominal GSYİH’dır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Nominal GSYİH’yı reel GSYİH’ya dönüştürmek için, GSYİH deflatörü adı verilen endeks sayılarına ihtiyaç duyulmaktadır. GSMH deflatörü, belirli bir baz (temel) yıla gore GSYİH’yı meydana getiren bütün mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişmeleri gösteren endeks sayısıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

GSYİH Deflatörü= Nominal GSYİH/Reel GSYİH

983706/315.6=3116 

Doğru cevap E seçeneğidir.

GSYİH heasplarına sadece piyasadan alınıp satılan mal ve hizmetlerin değeri girer. Halbuki bazı ürünler piyasada sunulmadıkları için GSYİH hesaplarına dahil edilmezler. GSYİH hesaplanırken çevre kirliliği ve çevrenin bozulması dikkate alınmamaktadır. Firmalar üretim sürecinde, hava, su, toprak kısaca çevre üzerinde dışsal maliyetler yaratmaktadırlar. GSYİH hesaplanırken kayıt dışı ekonomi hesaplara dahil edilemez. Kayıt dışı ekomomi yasal olmayan ve beyan edilmeyen işlemlerden oluşur. Malların kalitesindeki gelişmeleri de doğru bir biçimde GSYİH hesabına katmak güçtür. Doğru cevap D seçeneğidir.

GSMH = GSYİH+Net Dış Alem Faktör Gelirleri

10000+750-600

10150 doğru cevap D seçeneğidir.

Net milli gelirin piyasa fiyatları ile hesaplanması durumunda bu fiyatların içine belli bir oranda vergide dahildir. (Dolaylı vergi) Örneğin satın aldığımız bir çift ayakkabı için
40 ödemiş isek, bunun içinde %18 oranında katma değer vergisi (KDV) de bulunmaktadır. Bu vergi malın fiyatının içinde bulunmasına rağmen malın değeri ileilgili değildir. Aynı zamanda bu vergi vatandaş için gelir niteliği taşımaz. Bu yüzden NMG’ den dolaylı vergileri çıkarırsak Milli Gelire (MG) ulaşmış oluruz. Bu durumda piyasa fiyatları ile MG’ i şu şekilde yazabiliriz. MG = NMG – Dolaylı vergiler. Doğru cevap B seçeneğidir.