EKONOMİK ANALİZ - Deneme Sınavı - 2

Özel sektörün maliyetlerine dahil etmediği ama topluma yük getiren trafik sorunu, çevre kirliliği ve gürültü gibi maliyetlere negatif dışsallıklar denir. Doğru cevap B seçeneğidir.

bir piyasa ekonomisinde devletin ekonomiye dahil olmasının meşru sebepleri A,B,C ve D seçeneklerinde sıralanmıştır. Bunlar:

- Kamu mallarının ve yetkinlik mallarının yaratılması,
- Negatif dışsallıkların özel sektörce karşılanmasının sağlanması,
- Gelir ve servetin yeniden bölüştürülmesini düzenleyerek güçsüz kesimlerin güçlendirilmesi ve
- Ekonomik faaliyet seviyesinin düzenlenmesidir.

E seeçenğinde yer alan "Üretimin devlet eliyle yapılabilmesi için üretim faktörlerinin kamulaştırılması" piyasa ekonominde devletten beklenmeyen bir davranıştır. Geçmişte, sosyalist ekonomilerce uygulanan bu yaklaşım, piyasa ekonomisinde meşru bir sebep değildir. 

işaretlenmesi gereken cevap E sçeneğidir.

Transfer harcamaları, karşılıksız veya geçmişte yapılan bir işlemin cari dönemdeki karşılığı olarak ya da ileride verilecek bir hizmete karşılık olmak üzere yapılan ödemelerden oluşmaktadır. Emeklilere, yaşlılara, dul ve yetimlere, şehit ailelerine ve gazilere yapılan maaş ve benzeri ödemeler, öğrencilere verilen karşılıksız burslar, vergi iadeleri, kamu kesiminin yaptığı borçlanma karşılığında doğan faiz ödemeleri transfer harcamalarına örnek olarak gösterilebilir. Doğru cevap E seçeneğidir.

5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununda bütçe “Belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri
ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan belgeyi ifade eder” şeklinde tanımlanmaktadır.

Buna göre, sorudaki tanımı karşılayacak ifade kamu bütçesidir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Tahdit, bütçe kanunu genellikle bir yılı kapsayan geçici bir kanun olduğunu ifade eden kavramdır. Dolayısıyla doğru cevap A seçeneğidir

Kamu bütçesi kanunu, hükümete gelirlerin toplanmasına ve giderlerin yapılmasına önceden yetki veren bir “yetki kanunu”dur. Dolayısıyla, "Hükümete gelirlerin toplanması için yetki vermez" demek yanlış olur. işaretlenmesi gereken E seçeneğidir.

Bütçe, kamu harcamalarının türüne ve finansmanında kullanmak üzere toplanan vergiler türlerine göre ekonomik hayata etki yapar. Bu açıklama bütçenin iktisadi işlevine vurgu yapmaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Özelleştirme kamu işletmelerinin ya da varlıklarının özel sektöre ya da pay sahiplerine satılması sürecidir (Ison ve Wall, 2007: 172).

Özelleştirilen şirketler çoğu yabancı sermayeli olan satın alan kuruluşlara tekel kârlarını sağlarken, bağlı bulundukları ülkeler için de yabancı sermaye kaynağı haline gelmiştir (Günsoy ve Günsoy, 2009: 153-57).

Buna göre, devlete yabancı sermaye kaynağı olurken, çoğu yabancı sermayeli olan kuruluşlara tekel kârlarını sağlayan devleti küçültme işlemine verilen ad "özelleştirme"dir. Doğru cevap E seçeneğidir.

İşletmelerin kara geçirilmesi bir toplumda kamu sektörünün ekonomiye katılmasının sebeplerinden biri değildir.

Özel sektörün maliyetlerine dahil etmediği ama topluma yük getiren trafik sorunu, çevre kirliliği ve gürültü gibi maliyetlere negatif dışsallıklar denir. Devlet kurallar koyarak veya vergi alarak negatif dışsallıkların bedelini özel sektöre ödetmeye çalışır.

2003 yılında kamu harcamalarının GSYH'a oranı en yüksek ülke İsveç'dir.

Fonksiyonel Sınıflamalar: Kamu harcamalarını yapan birimler yerine devletin ulaşmak istediği amaçlar ve üstlendiği görevler için ne kadar harcama yapıldığına odaklanıldığında fonksiyonel sınıflandırma gerçekleştirilmiş olur. Örneğin millî eğitimle ilgili harcamalar Milli Eğitim Bakanlığı bütçesinde yer alır.

Tevzin: Bütçede yer alan kamu gelir ve gider tahminleri denk olmalıdır.

Türkiye’de merkezi yönetim bütçesini hazırlayarak TBMM’ye sunma görevi Cumhurbaşkanına aittir. Maliye Bakanlığının sorumluluğunda hazırlanan bütçe kanun tasarısı Bakanlar Kurulu tarafından TBMM’ye gönderilir.

Türkiye’de devlet daireleri bütçe düzeni bakımından iki biçimde örgütlenmektedir.
Bunlardan birincisi çeşitli bakanlıklar ile bunlara bağlı kuruluşlardır ve bunların tümü “genel bütçe” içinde yönetilir. Genel bütçe, kendilerine ait gelirleri olmayan merkezi idare için hazırlanan bütçedir.

Kamu finansman açığının yurtiçi kaynaklardan karşılanması biçiminde tanımlanabilecek olan iç borçlanmanın temel araçları, devlet tahvilleri ve hazine bonoları yani “devlet iç borçlanma senetleri”dir.

Avrupa Birliği, üyelerinde kamu kesimi borç yükünün %60’dan büyük olmama koşulu aranmakta ve bu oran “Maastricht Kriterleri” adı verilen kriterler arasında yer almaktadır.

X Etkinsizliği Teorisi ise rekabet eksikliğinin kamu şirketlerini verimsizleştirdiğini ileri sürmektedir.

Devletin gelir ve giderleri arasında dengeyi sağlamaktan öte fonksiyonları vardır. Bu fonksiyonlar genel olarak;
• Ekonomik büyüme,
• Fiyat istikrarı,
• Dış denge,
• Gelir dağılımında adaletin sağlanması,
• Yoksulluğun azaltılması, olarak sıralanır. Doğru cevap A'dır.

Ekonomik faaliyet seviyesinin düzenlenmesi: Ülkelerin makroekonomik faaliyet hacimlerinde görülen dalgalanmaların istikrarlı hale getirilmesi ve bunların olumsuz etkilerinin giderilmesi için ekonomi politikası izlenmesi de kamu sektörünün varlık sebepleri arasındadır. Doğru cevap E'dir.