EKONOMİK ANALİZ - Deneme Sınavı - 15

Yabancı ülke banknotları ve madeni paralarına efektif denilmektedir.

Swap bir yabancı paranın, belirli miktarının teslim tarihleri (valör) farklı olmak üzere, aynı anda alınması ve satılması biçiminde yapılan işlemlere verilen isimdir.

Döviz piyasalarında aracılık görevi yapan bir de brokerler vardır. Bunlar kendi adlarına alım satım yapmazlar.

Satın alma gücü transferi: Başka ülkelerle ticarette bulunmak veya mali işlem yapmak için ilgili ülkelerin, ya da ona dönüştürülebilen bir üçüncü ülke parasına gerek duyulur. Döviz piyasasının temel fonksiyonu ulusal paraların birbirine dönüştürülmesini sağlayarak uluslararası ticaret, yatırım veya mali fon transferine olanak vermesidir.

Herhangi bir döviz, menkul değer, mal veya üretim faktörünün belli fiyat farklılıklarından yararlanmak üzere, farklı piyasalarda eşanlı olarak alınıp satılması şeklinde yapılan işlemlere arbitraj adı verilir.

Serbest döviz piyasası oluşturmak konvertibilite şartıdır.

Esnek (dalgalı) kur sistemini savunanların bu sistem üstün yönlerinden biri dış rezerv ihtiyacının azaltmasıdır.

Para talebi sabit iken, Para arzı ↑ ise, Para stoku ↑ Harcamalar ↑ Döviz talep ↑ Döviz fiyatı ↑ ve ulusal para değer kaybedecektir.

Sabit kur sisteminde hükümetin belirlediği döviz kurunu ( yapısal bir döviz talep fazlası nedeniyle) bir süre sonra yükseltmesine ( hükümetin ulusal paranın değerini düşürmesine) devalüasyon denir.

A seçeneği "Esnekliklerin düşüklüğü durumunda piyasada istikrar sağlanamaz" şeklinde olmalıdır.

Diğer yandan, yabancı ülke banknotları ve madeni paraları, örneğin, ABD Doları, AB Euro’su, Japon Yeni Türkiye’de efektif olarak tanımlanmaktadır. Kısaca nakit yabancı paralara efektif döviz denir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Döviz kurunun belirlenmesinde genelde esnek ve sabit döviz kuru çerçevesinde tartışılsa da günümüzde alternatif döviz kuru sistemleri bir hayli çoğalmıştır. Bunun dışında, kurlardaki değişmeyi açıklayan teoriler ise, geleneksel teorilerden ticaret
akımları ve satın alma gücü paritesi ile çağdaş teorilerden parasalcı yaklaşım ve portfolyö dengesi teorileridir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Piyasanın bu iki ayağında faaliyet gösteren işlemciler genelde şu grupları kapsarlar: Bankalar ve banka dışı mali kurumlar, dış ticaret ve dış yatırım işlemleriyle uğraşan bireyler ve firmalar, spekülatörler ve arbitrajcılar, merkez bankası ve hazine, döviz brokerleri ve enflasyona karşı korunmak isteyen küçük tasarrufçular. Doğru cevap D seçeneğidir.

Döviz piyasasında gerçekleştirilen işlemlerin bir bölümü de swap şeklinde yapılır. Swap bir yabancı paranın, belirli miktarının teslim tarihleri (valör) farklı olmak üzere, aynı anda alınması ve satılması biçiminde yapılan işlemlere verilen isimdir. Bunlara geri dönüşümlü işlem de denebilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Döviz piyasasında alıcı ve satıcılar arasında doğrudan bir ilişki yoktur. Satıcılar dövizi bir aracı
kuruma satarak alıcılarda aracı kurumlardan satın alırlar. Bu aracı kurumların başında bankalar gelir.
• Döviz piyasalarında aracılık görevi yapan bir de brokerler vardır. Bunlar kendi adlarına alım satım yapmazlar. Özellikle belli bir yabancı para cinsinden döviz pozisyonu fazlası bulunan bankalarla aynı para cinsinden döviz pozisyonu eksiği veren bankalar arasında aracılık görevi yaparlar.
• Satın alınan dövizler döviz talebini oluşturur. Ellerinde döviz bulunduran kimseler ulusal para karşılığında bu dövizleri bankalara satmak isteyebilirler. Döviz arzı da bunları kapsar.
• Döviz işlemi yapan bankalar dünyanın farklı yöreleri ile sürekli bir iletişim içindedirler. Döviz piyasası 24 saat boyunca faaliyet sürdürmektedir.
• Döviz piyasasının sürekli açık olmasının önemi; bir merkezde çalışma saatleri sona erdikten sonra/ örneğin Londra) dünyanın başka bir yöresinde açık bulunan piyasalarda ( Örneğin New York) kurları etkileyebilecek bazı gelişmeler olabilmesidir.
• Döviz piyasaları tan rekabet piyasasına en yakın piyasalardır.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Bu özelliklerinin yanında döviz piyasaları bir takım fonksiyonlarda üstlenmişlerdir. Bunlar; satın alma gücünün transferi, kredi sağlama ve kur riskinden korunmadır:

Döviz fiyatlarına döviz kuru adı verilir. Döviz kurunu her hangi bir yabancı paranın ulusal para cinsinden değeri olarak tanımlayabiliriz. Dünya da döviz kurunu açıklayan ülkelerin büyük bir çoğunluğu bu tanımı kullanırken, az sayıda ülke ulusal paranın yabancı para cinsinden tanımını döviz kuru olarak almaktadır. Her hangi bir paranın ulusal para cinsinden ifade edilmesine dolaysız kotasyon, ulusal paranın yabancı
para cinsinden ifadesine de dolaylı kotasyon adı verilir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Döviz talep eğrisi normal mallarda olduğu gibi negatif eğilimlidir. Yani döviz kuru yükseldikçe döviz talebinin azaldığı, döviz kuru düştükçe döviz talebinin arttığını gösterir. Döviz talebini belirleyen etmenler ise, diğer ülkelerden yapılacak ithalat, diğer ülkelere yapılacak borç ödemeleri, diğer ülkelere yapılacak yatırım miktarıdır.
Döviz arz eğrisi ile döviz kuru arasında normal koşullar altında pozitif yönlü bir ilişki vardır. Yani döviz kuru yükseldikçe döviz arzı artar, döviz kuru düştükçe döviz arzı azalır. Döviz arzı, ülkenin mal ve hizmet ihracatı yanında yabancı ülkelerden yapılacak dış borç alımları ve yabancıların ülkeye yapacakları yatırım miktarına bağlıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Konvertibilitenin koşulları ise,
• Dış ticaret dengesi sağlanması,
• Yeterli döviz rezervlerine ulaşmak ve bunları korumak,
• Serbest döviz piyasası oluşturmak,
• Gerçekçi ve reel döviz kuru politikası izlemek,
• Para ve sermaye piyasalarını mümkün olduğunca uluslararası piyasalarla bütünleştirmek, olarak sıralanır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Bu bölümün başlarında döviz ve döviz piyasası incelendi. Bu bilgileri tamamlamak üzere döviz kuru sistemleri tanıtılacaktır. Döviz kuru sistemleri genelde “esnek (dalgalı)” ve “sabit” döviz kuru çerçevesinde tartışılsa da günümüzde alternatif döviz kuru sistemleri bir hayli çoğalmıştır. C seçeneğinde verilen kur sistemi geleneksel kur sistemidir. Doğru cevap C seçeneğidir.