EKONOMİK ANALİZ - Deneme Sınavı - 6

Harcanabilir gelir (HG), bir ülkede kişilerin eline geçen ve harcayabilecekleri gelirlerin toplamını ifade eder. Kullanılabilir gelir olarak da bilinir. harcanabilir geliri hesaplayabilmek için kişisel gelirden, dolaysız vergileri (Gelir vergisi, kurumlar vergisi, veraset ve intikal vergisi v.b.) çıkarmak gerekir. Bu durumda harcanabilir gelir aşağıdaki gibi yazılır:

HG= KG- Dolaysız vergiler

Gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH), bir ülkede yerleşiklerin (ülke vatandaşı ve yabancılar) sahip oldukları üretim faktörleri ile belli bir yılda ürettikleri tamamlanmış mal ve hizmetlerin piyasa değerini ifade eder.

GSYİH’nın hesaplanmasında kullanılan ikinci yöntem, gelir yöntemi veya faktör gelirleri yöntemidir. Üretim, mal ve hizmet meydana getirebilmek amacıyla üretim faktörlerinin bir araya getirilmesi olduğuna göre, yaratılan gelirin değerine bu faktörlere yapılan ödemeler toplamından da ulaşmak mümkündür. Üretim faktörleri; emek, sermaye, doğa ve teşebbüs olmak üzere dört temel gruba ayrılır. Bu dört üretim faktörüne yapılan ödemeler sırasıyla, ücret, faiz, kira (rant) ve kâr olarak tanımlanır.Bu gelirlerin toplanmasıyla elde edilen GSYİH,gelir yöntemi ile GSYİH olacaktır.

Bir ekonomide belirli bir dönemde üretilen mal ve hizmetlerin üretiminde yer alan üretim faktörlerinin sahipleri, elde etmiş oldukları gelirleri, üretilmiş olan mal ve hizmetlerin satın alımında harcayacaklardır. Bu durumda toplumdaki kişilerin yapmış oldukları harcamaların toplamı harcamalar yöntemine göre GSYİH’yı verecektir. Bir ekonomide belirli bir dönemde yapılan harcamalar; O ekonomideki kişilerin ve firmaların yapacakları tüketim ve yatırım harcamaları ile devletin tüketim ve yatırım harcamalarından oluşmaktadır. O halde GSYİH;

Özel Tüketim Harcamaları (C) + Yatırım Harcamaları (I) + Devletin Tüketim Harcamaları (G) + Net İhracat (N-X) olur.

Deflatör, belli bir yıldaki nominal GSYİH’nın o yılın reel GSYİH değerine oranlanması sonucunda bulunur.

GSYİH Deflatörü= Nominal GSYİH/Reel GSYİH

GSYİH Deflatörü= 150.000/150

GSYİH Deflatörü= 1000

Nominal GSYİH'yı reel GSYİH’ya dönüştürmek için;

Reel GSYİH= (Nominal GSYİH / GSYİH Deflatörü) X 100 Formülü kullanılır. Buna göre

Reel GSYİH= (200.000 / 500) X 100

Reel GSYİH = 40.000

Eğer reel GSYİH’yı nominal GSYİH’ya dönüştürmek istersek, bu durumda aşağıdaki formülü kullanabiliriz.

Nominal GSYİH = (Reel GSYİH X GSYİH Deflatörü) / 100 Buna göre

Nominal GSYİH = (120 X 1500) / 100

Nominal GSYİH = 1800

GSMH’nın hesaplanabilmesi için, GSYİH’dan yabancıların üretimdeki payı çıkarılır ve buna X ülkesinde yerleşik olanların yurt dışında yaptıkları üretim eklenir ve böylece GSMH hesaplanır.

GSMH = GSYİH – (Yabancıların X ülkesinde Ürettikleri) + (X ülkesindeki Yerleşiklerin Yurt Dışında Ürettikleri)

GSMH = GSYİH+Net Dış Alem Faktör Gelirleri

GSMH = 2000 – 800 + 900

GSMH=2100

GSMH ve GSYİH tanımları yapılırken üretilen mal ve hizmetlerin parasal değerine “gayri safi” yani “net olmayan” denilmesinin sebebi, üretilen mal ve hizmetlerin üretimi sırasında kullanılan üretim faktörlerinden sermaye mallarının (makine, teçhizat gibi üretimde kullanılan her türlü araç) uğradığı aşınma ve yıpranmanın (amortisman) göz önüne alınmamış olmasıdır. Bu aşınma payı GSMH’dan çıkartılırsa Net Milli Gelir (NMG) elde edilir.

Bir ülkenin GSMH’sı o ülkenin nufusuna bölündüğü zaman (GSMH = GSMH/ Nüfus), kişi başına düşen GSMH bulunur. Aynı şekilde bir ülkenin GSYİH’sı o ülkenin nufusuna bölündüğü zaman (GSYİH/Nüfus) ise, kişi başına GSYİH elde edilir.

Ekonomik büyüme, bir ekonomide zaman içinde mal ve hizmet üretimi miktarında meydana gelen artışları ifade etmektedir.Ekonominin büyüme hızı, geleneksel olarak reel GSYİH artış hızıdır. Buna gore büyüme hızı (g), aşağıdaki formül yardımıyla hesaplanır.

Büyüme Hızı=[(Reel GSYİH-Bir Önceki Yıl Reel GSYİH) / Bir Önceki Yıl Reel GSYİH]X100

Büyüme Hızı= [(400-250)/250]X100

Büyüme Hızı=60

Burada doğru cevap, E şıkkıdır. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın (GSYİH) gelir yöntemi ile hesaplanmasında vergi kullanılmaz. Çünkü GSYİH=Ücret+Faiz+Kira (rant)+Kar’dır.

Burada doğru cevap, A şıkkıdır. Harcama yöntemi ile Hayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın (GSYİH) şöyle hesaplanmaktadır: GSYİH=C+I+G+X-M. Dolayısıyla M= C+I+G+X-GSYİH olur. Bu formülden de ithalat (M): 1,141 Trilyon TL bulunur.

Burada doğru cevap, B şıkkıdır. Belirli bir baz (temel) yıla göre GSYİH’yı meydana getiren bütün mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişmeleri gösteren endekse GSYH deflatörü denir.

Burada doğru cevap, A şıkkıdır. Ülkelerin refah düzeylerini karşılaştırmada kullanılabilecek en iyi ölçüt Satın alma gücü paritesi ile kişi başına düşen milli gelir’dir.

Burada doğru cevap, C şıkkıdır. Ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılıklarını ortadan kaldırarak, farklı para birimlerinin satın alma gücünü̈ eşitleyen değişim oranına Satın alma gücü paritesi (SAGP) denir

Burada doğru cevap, B şıkkıdır Bir ülkenin vatandaşlarının hem kendi ülke sınırları içerisinde hem de diğer ülkelerde belirli bir dönemde ürettikleri nihai mal ve hizmetlerin piyasa değerine Gayri safi milli hasıla denir.

Burada doğru cevap, D şıkkıdır. GSMH = GSYİH+Net Dış Alem Faktör Gelirleri’ne eşittir.  Net Dış Alem Faktör Gelirleri ise (Türkiye’deki Yerleşiklerin Yurt Dışında Ürettikleri) – (Yabancıların Türkiye’de Ürettikleri)’dir. Yani. GSMH=GSYİH + (Türkiye’deki Yerleşiklerin Yurt Dışında Ürettikleri) – (Yabancıların Türkiye’de Ürettikleri)=3,7+100-250=3,55 Trilyon TL olur.

Burada doğru cevap, D şıkkıdır. MG = GSMH – Amortismanlar – Dolaylı vergiler’dir.

Burada doğru cevap, D şıkkıdır. Bir ekonomide fiyatlar %10 artmış, nominal GSYİH %12 artmışsa, bu ekonomide GSYİH reel olarak %2 büyümüş olur.