EKOLOJİ VE TURİZM

Sürdürülebilir turizm; doğal, kültürel ve tarihî çevrenin bozulmadan korunması, ekosistemlerde gerçekleşen madde ve enerji döngülerinin sağlıklı bir şekilde devam ettirilmesi, biyolojik çeşitliliğin daimi olması ve tüm kaynaklardan gelecek kuşakların bugünkü koşullarda yararlanmasını hedefleyen kalkınma ve üretim şeklidir.

Ekonomik bileşenler:

Turizm ve çevrenin bir arada düşünüldüğü sürdürülebilir turizme dayalı yapılan planlama ve uygulamalara bağlı olarak çevre dostu faaliyetlerin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması amacı ile ulusal ve uluslararası ölçekte bazı sertifikasyon programları yürütülmektedir. Programların amaçlarına uygun tesis ve işletmeler farklı şekillerde ödüllendirilmektedir.

Çevreye duyarlılığın özendirilmesi ve artırılması amacı ile çevre ile uyumlu kriterlere uygun konaklama tesislerine Çam simgesi verilmektedir.

Herhangi bir ürünün üretilmesi, tüketilmesi, tekrar kullanılması, geri dönüşümü ve ömrünü tamamlayıncaya kadar çevreye verdiği zararın diğer ürünlere göre daha az olduğunu gösteren çevreci etiketlere eko etiket adı verilmektedir.

Ekoturizm kavramını benimseyen ülkelerin uyması gereken temel ilkeler ise şu şekilde sıralanmaktadır:
• Uygun ekolojik planlamalar yapmak,
• Çevreye uyumlu politikalar ve stratejiler geliştirmek ve uygulamak,
• Ekosistemleri koruyan kurallar koymak,
• Ekoturizme uygun ürünlerin tanıtımı ve pazarlamasını yapmak,
• Ekoturizmin olumlu ve olumsuz etkilerini izleyerek önlemler almak.

Dünyada dağ turizminin yaygın olarak görüldüğü dağlara, Alp Dağları (Avrupa), Atlas Dağları (Afrika), Kayalık Dağları (Kuzey Amerika), And Dağları (Güney Amerika), Altay Dağları (Asya), Tanrı Dağları (Asya), Himalaya Dağları (Asya), Hindikuş Dağları (Asya), Pamir Dağları (Asya), Büyük Dividing Dağları (Avustralya) örnek verilebilir.

Speleoloji: Mağaraların ekolojik, biyolojik, arkeolojik, jeolojik, hidrojeolojik, minerolojik, paleontolojik yöntemler kullanılarak incelenmesi ile ilgili araştırmaların tamamını kapsayan bilim dalıdır.

İnanç Turizmi kapsamında Noel Baba Kilisesi (Antalya), Sveti Stefan, Saint Antoine ve Meryemana Kiliseleri (İstanbul), Saint Pierre Kilisesi (Hatay), Surp Giragos Kilisesi (Diyarbakır), Deyrulzafaran Manastırı (Mardin), Meryemana Evi (Selçuk, İzmir), Gümüşler Manastırı (Niğde), Sümela Manastırı (Trabzon), Derbe Kilisesi (Karaman), Sümbüllü Kilise (Aksaray) kiliseleri yer almaktadır.

Agroturizm kapsamında, beton yığını şeklinde konaklama tesisleri yerine yerel dokuya ve çevreye uyumlu bir şeklide mevcut evlerin pansiyonlara çevrilmesi tercih edilmektedir. Bu turizm türlerinde katılan konukların, tarla veya bahçelerden meyve ve sebze toplama, fidan dikimi, ekmek pişirme, zeytinyağı ve şarap yapımı, halı ve kilim dokuma, süt sağma, yumurta toplama, el iş yapma, vb. köy hayatına uygun faaliyetlerde bulunması ve farklı kültürleri yaşaması sağlanmaktadır.

Sürdürülebilir Turizm:
Yöre halkının ve turistlerin ihtiyaçlarının gelecek kuşakların ihtiyaçlarından ödün vermeden sağlanması

Sürdürülebilir turizm için gerekli ekolojik uygulamalara bazı örnekler verebiliriz:
• Turizm faaliyetlerinin gerçekleştirileceği alanların yaşam süresi ve taşıma kapasitelerinin iyi bir şekilde hesaplanması,
• Sürdürülebilir turistik tesislerin ekolojik (organik) ürünlerle yapılması ve dizayn edilmesi,
• Yeşil teknolojilerin (yenilebilir enerji, iklim değişikliğini azaltan uygulamalar, arıtma sistemleri, vb.) kullanılması,
• Ekosistem ve doğal kaynakları (orman, deniz, kıyı, dağ, step, vb.) koruyan projelerin üretilmesi ve gerçekleştirilmesi,
• Ekolojik risk yönetiminin (herhangi bir etkenin çevreyi ve canlıların sağlığını olumsuz etkileme ihtimalinin ortaya konulması) uygulanması,
• Ekosistemlerin direncinin artırılmasına yönelik faaliyetlerin hayata geçirilmesi,
• Karbon piyasası mekanizmalarına dahil olunması,
• Ekolojik planlama ile iklim değişikliği ve küresel ısınmayı azaltacak kalkınma politikalarının geliştirilmesi,
• Çevreye duyarlı turist sayısının arttırılmasına yönelik rekabetçi pazarlama
programlarının geliştirilmesi,

Eko Etiket (Yeşil Etiket)
Sürdürülebilir turizm kapsamında, doğal kaynakların ve çevrenin korunması açısından önemli konulardan birisi konaklama tesislerinde çevreye duyarlı ürünlerin kullanılmasıdır. Kullanılacak ürünün çevreye karşı duyarlı olup olmadığı ise üzerindeki etiketlerden anlaşılmaktadır. Yeşil etiket veya çevresel etiket adı da verilen eko etiketler, üzerinde bulunduğu ürünlerin çevre dostu olduğunu belirten sertifikalardır.

Mavi Bayrak
1987 yılında Avrupa Çevre Eğitim Vakfı tarafından “Mavi Bayrak Kampanyası”
adı altında başlatılan hareketin temel hedefi, yüzme amacı ile kullanılan deniz ve
göllerin su kalitelerinin belli kriterlerin altına düşmeyecek şekilde yönetilmesi ve
denetlenmesidir. Türkiye’de bu kampanyaya yönelik çalışmalar 1993 yılında kurulan Türkiye Çevre Eğitim Vakfı (TÜRÇEV) ile başlamıştır. Turizm ve Kültür Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve TÜRÇEV tarafından yürütülen Mavi Bayrak programında plajlar ve marinalar için uygulanan bazı kriterler bulunmaktadır. Plaj ve marinalar için farklı kriterler olmasına rağmen temel kriterler olarak; yüzme amaçlı suların kalite açısından uygunluğu (yasal limit değerleri aşıp aşmaması), çevre ile ilgili eğitimlerin planlanması ve yerinde uygulanması, plajların düzenlenmesi ve kaza risklerine karşı güvenliliğinin sağlanması ve çevresel politikalar ışığında planlamaların, uygulamaların ve denetimlerin yapıldığı çevre yönetiminin sağlanması şeklinde sınıflandırılmaktadır.
Sürdürülebilir turizm açısından büyük önem arz eden Mavi Bayrak programına katılmak için TÜRÇEV gönüllülük esasına dayalı başvurular yapılabilmektedir. TÜRÇEV tarafından yapılan değerlendirmeler Ulusal Jüri’nin onayına sunulmakta ve uygun olan başvurular Uluslararası Çevre Eğitim Vakfına (FEE) son kararın verilmesi için gönderilmektedir.
Turizm endüstrisi tarafından kullanılan ve işletilen ekolojik değerlerin korunması adına çok önemli bir adım olan programın koyduğu kriterlere uygun olan plaj ve marinalar bir yıllık süre için Mavi Bayrak ile ödüllendirilmektedir. Mavi Bayrak uluslararası standarda sahip bir sembol olduğundan, Mavi Bayraklı plaj ve marinalar ise internet ortamında yayınlanarak tüm dünyaya duyurulmaktadır.

Dünya Turizm Örgütü, turizm faaliyetlerine yönelik uluslararası bir kuruluş
olarak ekoturizmin amaçlarını şu şekilde özetlemektedir:
• Turizm aktivitelerinin olumsuz çevresel etkilerinin minimuma indirilmesi,
• Biyolojik zenginliklerin korunması,
• Doğal kaynak tüketiminin en aza indirgenmesi,
• Küçük işletmelerin küçük turist gruplarına yönelik faaliyetlerde bulunması,
• Yöre halkı ve turistlere çevre eğitiminin verilmesi,
• Yerel halkın sosyo-ekonomik refahının gözetilmesi,
• Doğal flora ile yaban hayatını koruyan ve sürdüren turizmin gerçekleştirilmesi,

Kitle Turizmi: Gezmek, eğlenmek ve dinlenmek amacı ile çevreye duyarsız bir şekilde
büyük gruplar halinde yapılan turizm türü.

Kırsal turizmin gerekliliği ve önemi kısaca şu şekilde özetlenebilir:

Kış Turizmi: Karla kaplı alanlarda yapılan ve başta kayak olmak üzere diğer kış sporlarının ağırlıklı olarak uygulandığı turizm hareketi.

Yeşil yıldızlı bir konaklama tesisinin sürdürülebilir olması, ekolojik, ekonomik ve sosyal boyutlarını yeşil teknolojiler kullanarak ve çevreci bir yönetim anlayışı içerisinde yeşil işletme olarak varlığını sürdürmesine bağlıdır.

Ekolojik sürdürülebilirlik, dünya üzerindeki biyolojik kapasite ve biyolojik zenginliği oluşturan türlerle bunlara ait yaşam alanlarının devamlılığını sağlamaktır.