EKOLOJİ VE ÇEVRE BİLGİSİ

Çevre bilimini ve çevre sorunlarını anlamamız için 5 önemli anahtar başlığı anlamamız gerekir: Bunlar; insan nüfusu artışı, kentleşme, sürdürülebilirlik, küresel perspektif ve değerler ve bilgidir. İnsan nüfusundaki en büyük artış 20.yüzyılda gerçekleşmiştir. Nüfus artışı çevresel sorunların anlaşılmasındaki en önemli parametredir.

Yenilenebilir enerjilerinin gelişimi (büyük hidroelektrik santralleri dışında) 20 yıl

öncesnde tahmn edldgnden daha yavastır. Yenleneblr enerjlern yüzde olarak katkısında eksponansyal br artıs olsa da, halen pek çok ülkede toplam enerj

kaynaklarının az br yüzdesn olusturmaktadır. Önümüzdek yıllarda da bu katkının

öneml br derecede artıs göstereceg beklenmemektedr. Yenleneblr enerj-

nn gelsmesİ, hükümetlern uyguladıkları poltkalara ve tesvklere baglı olacaktır. Tüm ifadeler doğru olduğundan Doğru cevap C'dir.

Elektrik üretiminde kullanılan dünya enerji kaynaklarının paylarına bakıldığında ise kömürün ilk sırada olduğunu ve önümüzdeki 20 yılda da ilk sırada olacağı tahmin edilmektedir. Benzer şekilde doğal gaz da mevcut payını koruyacak gibi görünmektedir.

Tüm su kütlesinin sadece % 0.001’i atmosferdedir. Küresel su döngüsünde bu kadar az miktardaki su, çökelme yoluyla yeryüzü sularınn oluşması- nı sağlamaktadır. Su, katı, sıvı ve gaz fazlarında yerkürede farklı yerlerde bulunmaktadır (buzullarda, yüzey ve yeraltı sularında, havada). Öte yandan yerkürede mevcut olan suyun % 99’u varolan doğal formuyla insan kullanımına uygun değildir. Dolayısıyla insanlar, bitkiler ve hayvanların kullanımı için yarıştıkları su miktarı toplamın sadece %1’idir. İnsan nüfusu ve endüstriyelleşmenin artması su kullanımını da arttırmaktadır.

Dünyanın etrafını sarmalayan gaz karışımına atmosfer denir. Atmosfer, gezegenimiz için koruyucu bir kalkan görevi görmektedir. Dünyamızın etrafındaki atmosfer tabakasının farklı katmanlarında bu yüksek enerjili ışınlar tutularak yeryüzüne ulaşmaları engellenir. Atmosferin katmanları, yeryüzünü çevreleyen ve her birinin işlevi farklı olan gaz katmanlarıdır. Bu katmanlar; troposfer, stratosfer, mezosfer, termosfer ve ekzosfer tabakalarıdır.

Kömür, petrol gibi diğer yenilenemeyen enerji kaynakları da hızla tükenmektedir. Nükleer enerji gibi kaynaklarda oldukça maliyetli ve çevre ve insan üzerindeki etkilerinin geri dönülemez düzeyde olması nedeniyle alternatif enerji kaynaklarına yönelim artmıştır. Bu alternatif enerji kaynakları şöyle sıralanabilir; biomas (Biyolojik Kütle) Enerjisi, güneş enerjisi, rüzgâr enerjisi, Jeotermal enerji ,hidro enerji şeklindedir.

Genellikle nükleer atıkların deponamsı kaynaklı oluşan bir kirliliktir. İnsan sağlığına önemli olumsuz etkileri vadır. Nükleer güç santrallerinden, askeri tesisler- den ve doğal kaynaklardan kaynaklı kontaminasyon önemli kaynaklarıdır.

Oksijen tüketen alg gibi organizmaların ortamda çoğalmalarına neden olarak balıkların ve diğer su canlılarının ölümüne yol açar. Öte yandan petrol sızıntıları nedeniyle denizler kirlenmekte ve deniz ekosistemi zarar görmektedir. Türleri tehlike altında olan canlılar da olmak üzere, bu tür bir petrol sızıntısını takip eden 6 ay içinde binler mertebesinde canlı (kuşlar, kaplumbağalar, balıklar) hayatını kaybetmektedir.

Topraktaki kirletcilerin mikrobiyolojik olarak giderilmesinde toprağın nem içeriği, pH değeri, sıcaklık ve mikrobiyolojik yapısı önemlidir. Bu tür parametrelere bağlı olarak mikroorganizmalar, topraktaki kimyasal kirleticilerin biyodegradasyonunu sağlarlar. Dekontaminasyon yöntemleri içinde çevresel açıdan en kabul edilebilir teknik mikroorganizmalar yoluyla gerçekleştirilen biyodegredasyon yöntemidir. Bu yöntem biyoremedisyon olarak adlandırılır.

Çevre b­ilimini ve çevre sorunlarını anlayabilmek öncelikle olarak beş önemli­ anahtar konuyu anlamamız gereki­r: Bunlar; i­nsan nüfusu artışı, kentleşme, sürdürülebilirlik, küresel perspekti­f ve değerler ve bi­lgi­d­ir

Hava kirliliği: Atmosferde toz, gaz, duman, koku, buhar şeklinde bulunabilecek olan kirleticilerin insan ve diğer canlılar ile eşyaya zarar verici miktarlara yükselmesidir

Sera etkisi: En basit ifadeyle yeryüzünden uzaya giden infrared radyasyonunun bazı gazlar tarafından absorlanması nedeniyle oluşan ısınmadır. Bu gazlar; CO2, metan, su buharı, CFCs, ozondur. Bu gazlardan en önemlisi son yıllarda insan aktiviteleri sonucu atmosferdeki derişimi hızla artan CO2’dir. Bu sebeple yıllık küresel ortalama sıcaklıklar artmakta ve bu da iklimi etkilemektedir.

Karbon monoksit, karbon dioksit, kükürt dioksit, azot dioksit gaz fazı kirleticilerinden bazılarıdır.

Uçucu organik bileşikler bileşikler (UOB), oda koşullarında buhar basınçları yüksek olan ve bu nedenle kolayca buharlaşabilen ve suda çözünürlükleri az olan bileşiklerdir. Uçucu organik bileşikler sahip oldukları toksik ve kanserojenik özelliklerinden dolayı oldukça önemlidirler. Örneğin bu grup bileşik içinde yer alan ve kentsel ortamlarda kaynakları bulunan benzene molekülü IARC tarafından Grup 1 kanserojen ilan edilmiştir.

Hava kirliliğinin kontrol tekniklerinin seçiminde rol oynayan parametreler şunlardır: kirletici kaynağın sabit ya da hareketli oluşu, kaynaktan atılan kirletici miktarı, kirleticinin hangi fazda olduğu (katı, sıvı, gaz), fiziksel ve kimyasal özellikleri, kirleticinin içinde bulunduğu ortamdaki diğer maddelerin türü ve şekli.

Birçok su kalitesi parametresi olmakla birlikte aşağıda listelenen parametreler önemli su kal­esi ölçütleridir: Akarsularda, göllerde ve diğer su ortamlarında su kalitesinin ana belirleyicisi “çözünmüş oksijen”dir. Su ortamlarına yapılan çeşitli deşarjların kirlilik potansiyelini belirten ana parametre “oksijen ihtiyacı” özellikle de “biyokimyasal oksijen ihtiyacı”dır. “Askıda katı madde”, doğal sularda göze hoş görünmez ve çözünmüş katıları da içeren toplam katıların bir kısmı sucul yasama ve bu suyu içen insanlara önemli ölçüde zarar verebilir. Akarsu ve göllerde “azot” önemli bir su kalitesi ölçütüdür. İnsan sağlığı açısından oldukça önemli olan “bulaşıcı bakteri­ ve virüsler” diğer bir önemli su kalitesi parametresidir.

Suyun kirlenmesine neden olan kirleticiler ve kaynaklarına şu örnekler verilebilir: Ölü organik madde ve patojenler, organik kimyasallar, nutrientler, ağır metaller, asitler, sedimanlar, ısı, radyoaktivite.

Sedimanlar: Su kalitesini azaltarak toprak kaybına neden olurlar. Erozyon, çeşitli sızıntılar (inşaat alanlarından, tarım arazilerinden) en önemli sediman kaynaklarıdır.

Su ve atık su arıtım süreçleri üç ana başlık altında sınıflandırılabilir: Fiziksel ve kimyasal arıtma süreçleri, biyolojik arıtma süreçleri, ileri arıtım yöntemleri.

1960’lı ve 70’lı yıllarda, uygarlıktaki gelişmelere paralel olarak potansiyel ve mevcut çevre problemleri fark edilmeye başlanmış ve bu konuda bir duyarlılık oluşmuştur. O yıllarda çevreci yaklaşımlar belki de günümüzde olduğundan daha fazla kutuplaşmış sayılabilirdi. Bir grup, çevrenin ve doğal kaynakların olduğu şekliyle korunması gerektiği fikrini savunmaktaydı. Diğer grup, çevreye yaklaşımımızı değiştirmezsek dünyanın yok olacağını, sosyal ve ekonomik gelişmelerin çevrenin harap edilmesine ve bu durumun başta insan soyu olmak üzere diğer türlerin yok olmasına neden olacağını savunuyordu. Bazı çevreciler ise bilimi problemin bir parçası olarak görüyorlardı. Bu durum aşırı çevreci düşüncelerin ilerlemeye, uygarlık ve teknolojiye karşı olduklarını düşünen başka bir karşıt düşüncenin doğmasına neden olmuştu. Karşıt düşüncede olan bu grup, çevre için endişelenmenin kötü olduğunu bile savunuyorlardı. Tüm bunlara rağmen çevresel sorunlara yaklaşımlarla ilgili gelişmeler kaydedilmiştir. Pek çok ulus; ilk çevre yasalarını oluşturmuş, çevresel sorunlara çözüm üretmek, tehlike altındaki türleri korumak amacıyla çevre ajanslarını kurmuşlardır.Doğru cevap C'dir.