EKOLOJİ VE ÇEVRE BİLGİSİ

Ülkemizde dağların uzanış biçimi etkisi sıcaklık ve yağışın dağılışı üzerinde görülmektedir. Güneyden gelen nemli hava kütlelerinin Anadolu’nun iç kısımlarına sokulmasını büyük ölçüde engelleyen Toros dağları kuzeyden gelen soğuk hava kütlelerinin de Akdeniz kıyılarına sokulmasına engel olmaktadır. Böylece kışın Akdeniz kıyılarında ılık ve bol yağışlı bir mevsim yaşanırken iç bölgelerimizde kışları şiddetli soğuklar görülmektedir. Ege Bölgesi’nde ise dağlar denize dik uzandığı için 150-200 km içerilere kadar deniz etkisi vardır. Doğru cevap E'dir.

Yedinci sınıf arazi: Çok meyilli, aşırı erozyona uğramış, taşlı ve bozuk ve nadiren bataklık alanlardır. Toprak; sığ, genellikle kuru, üzerindeki bitki örtüsü azaldığında şiddetli erozyona maruzdur. Çok fazla önlemler alınarak çayır, mera ve orman yetiştiriciliği amacıyla kullanılabilir. Doğru cevap E'dir.

Tarla alanının %60’ında tahıl, %7’sinde baklagil, %6’sında endüstri bitkileri, %3’ünde yağlı tohumlar, %2’sinde yumru bitkiler ve %2’sinde yem bitkileri yetiştirilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Bitkisel üretim alanının %69’u tarla ürünleri, %19’u nadas alanları, %3’ü sebze üretim alanları, %5’i meyve alanları, %2’si zeytin alanları ve %2’si bağ alanları oluşturmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Karadeniz sahil ardı ile İç Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgeleri arasındaki kısım Karadeniz geçit iklimi’nin yayılış alanın ortalama yüksekliği 1281 metredir. Ortalama yıllık sıcaklık 7,8 °C, yıllık toplam yağışı 527 mm, nispi nem ise % 70 civarındadır. Karadeniz iklim tipleri içinde en soğuk olanıdır. Doğru cevap B'dir

Akdeniz Sahil İkliminin sınırından başlayarak buna paralel olarak uzanan Maraş ili ile Ege Bölgesinde Büyük Menderes, Küçük Menderes ve Gediz havzalarında iç kesimlere doğru genişlemeyen bölgedir. Ege bölgesi’nin Büyük Menderes havzası olarak bilinen bu iklim tipinin yayılma alanı içinde yer alan bu bölge dünyanın en uygun incir yetiştirme alanıdır. Doğru cevap D'dir.

İç Anadolu Bölgesinin çukur alanları, platoları ile geçitleri bu alandadır. Tuz Gölü civarı da bitki çeşitliliği ve endemik türler bakımından çok zengin bir bölgedir. Kayseri ve civarı elma, badem, armut, diğer bazı meyve türleri ile asma, mercimek, nohut, yonca ve korunganın gen merkezidir. Doğru cevap C'dir.

Güneydoğu Anadolu İklimi, genel olarak ülkemizin yazları en kurak olan iklim tipidir. Doğru cevap E'dir.

Ege bölgesinin organik tarım üretimi açısından önemli bir yeri vardır. Tarımda yoğun bir şekilde kimyasal olarak sun’i gübre ve mücadele ilaçları kullanılmaktadır. Organik tarım potansiyel çok yüksek olan bir alandır. Özellikle kuru ve kurutulmuş meyve ve sebzeler açısından (kuru üzüm, kuru incir vb.) hala organik üretim verimi oldukça yüksektir. Doğru cevap A'dır.

Türkiye’nin iklim bölgelerinin tarımsal açıdan belirlenmesi konusu ilk kez 1937 yılında Atatürk tarafından iklim, su ve toprak verimliliği açısından tarım bölgelerinin belirlenmesi çalışmaları başlanmıştır.

Organik tarım; hayvansal ve bitkisel üretimi bir bütün olarak tasarlayan, toprağın yapısını bozmayan bir anlayışla verimliliği artıran, hayvan refahını esas alan, işletme içerisinden sağlanan girdileri kullanmayı hedefleyen en
son bilgi ve teknolojiden yararlanarak tohumdan toprağa, girdiden işlemeye kadar belirli kurallar dahilinde denetim ve belgelendirmeyi gerektiren bir üretim sistemidir. Organik tarım; sürdürülebilir bir ekosistem, tüm canlılar için hakkaniyet, sosyal adalet ve beşeri ilişkiler anlayışı ile birlikte aynı zamanda bir yaşam biçimidir.

Ülkemiz Dünya iklim sınıflandırmasına göre Akdeniz iklimi baskın görülmesine karşın birbirinden farklı iklim tiplerini görülmektedir. Bu durum yer şekillerinin engebeli olması, dağların uzanış yönü, üç tarafının denizlerle çevrili olması, yükseltinin batıdan doğuya doğru artması gibi etmenlerin sıcaklık ve yağışın bölgelere göre değişmesini etkilemesi nedeniyledir

Yükselti: Ortalama yükseltisi fazla olan Türkiye’de yükselti genel olarak batıdan doğuya doğru artarken Doğu Anadolu’da 2000m’nin üzerine çıkmaktadır. Bu nedenle kıyıdan iç kesimlere, doğuya gidildikçe sıcaklıklar düşmektedir.
Örneğin İç Anadolu bölgesiyle aynı enlemler arasında olmasına rağmen Doğu Anadolu bölgesinde sıcaklık ortalamaları daha düşüktür

Ülkemizde dağların uzanış biçimi etkisi sıcaklık ve yağışın dağılışı üzerinde görülmektedir. Örneğin güneyden gelen nemli hava kütlelerinin Anadolu’nun iç kısımlarına sokulmasını büyük ölçüde engelleyen Toros dağları kuzeyden gelen soğuk hava kütlelerinin de Akdeniz kıyılarına sokulmasına engel olmaktadır.
Böylece kışın Akdeniz kıyılarında ılık ve bol yağışlı bir mevsim yaşanırken iç bölgelerimizde kışları şiddetli soğuklar görülmektedir.

Ülkemizin üç tarafının denizlerle çevrili olması, göllerinin ve barajlarının varlığı, çeşitli yeryüzü şekilleri, değişken yükseltiler, denizlere paralel veya dik olarak uzanan dağlar, iç kesimlerde dağların plato ve ovaları sarması ve değişik hava kütlelerinin etkileri farklı özellikte iklim tiplerinin oluşmasına neden olmuştur.

1978 yılında Mülga Toprak-Su Genel Müdürlüğü tarafından, ülkemiz arazileri kullanım kabiliyetine göre sınıflandırılmıştır

Birinci sınıf arazi: Düz veya düze yakın, su ve rüzgâr erozyonu riski az, dolayısıylasu taşkını zararlarına maruz olmayan, toprağı derin, verimli ve kolayca işlenebilen, iyi drenajlı ve toprak işlemeli tarıma uygun arazi sınıfıdır. Meyili % 1 den az; derin, tınlı, iyi su tutma kapasitesinde ve orta derecede geçirgen topraklara sahip sulu tarım için ideal arazilerdir. Çapa bitkileri ve diğer entansif yetiştiriciliği yapılan ürünlere uygundurlar.

Altıncı sınıf arazi: Arazi hem fazla meyilli hem de şiddetli erozyonla karşı karşıyadır. Toprak; sığ, ıslak veya çok kurudur. Bu durum toprak işlemeyi engeller. Bir takım tedbirler alınarak orman, çayır ve mera yetiştiriciliğinde kullanılabilir.

Arazilerimiz meyillerine göre ise dört eğim sınıfına ayrılmıştır: Düze yakın (%0-%2 eğim) araziler, hafif dalgalı ile dalgalı arası (%2-%12 eğim) araziler; İnişli çıkışlı – tepelik (%12-%30 eğim) araziler ve dik ve şiddetli eğimli ( >%30 eğim) araziler.

Ülkemiz Dünya iklim sınıflandırmasına göre Akdeniz iklimi baskın görülmesine karşın birbirinden farklı iklim tiplerini görülmektedir. Bu durum yer şekillerinin engebeli olması, dağların uzanış yönü, üç tarafının denizlerle çevrili olması, yükseltinin batıdan doğuya doğru artması gibi etmenlerin sıcaklık ve yağışın bölgelere göre değişmesini etkilemesi nedeniyledir. Örneğin; İç ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde, kıtaların iç kısımlarında görülen yarı kurak step iklimi etkili olurken, Karadeniz Bölgesi’nde Kuzeybatı Avrupa’nın Ilıman okyanus iklimi, Doğu Anadolu bölgesinde ise yüksek enlemlerin soğuk karasal iklimi etkisi görülmektedir.