EKOLOJİ VE ÇEVRE BİLGİSİ

Işığın bitki pigmentleri tarafından alınmaya başladığı bölge 6. Bölgedir ve 400-380 nm arasında dalga boyuna sahiptir.

Mısır, çilek, soya fasülyesi ve patates kısa gün bitkilerine verilecek örneklerdendir.

Düşük sıcaklığın bitkilerde farklı tepkilere neden olmasında
• Düşük sıcaklığın miktarı ve süresi,
• Sıcaklık düşmesinin ani ya da zamana yayılmış bir biçimde oluşu,
• Bitki morfolojisi,
• Bitkinin büyüme hızı ve gelişme devresi,
• Bitki bünyesindeki besi elementi ve su miktarı önemli rol oynamaktadır.

Rüzgârın mekanik etkisi: Rüzgâr hızı arttıkça bitkilere mekanik olarak zarar verir.
• Rüzgâr hızı 10 m/s olunca küçük ağaç dallarını oynatır.
• Rüzgârın hızı 20m/s’ ye çıkınca ağaçların büyük dalları sallanır, tarla bitkileri yere yatar, çiçek, tene ve meyveler dökülür, bitki yaprakları parçalanır.
• Rüzgârın hızı 40 m/s olunca ağaçlar devrilir
• Rüzgârın fizyolojik etkileri:
• Transpirasyonu artırarak bitkileri kurutur
• Dalların eğilip bükülmesi ile hücreler arasında bulunan suyun dışarı atılmasını sağlar.
• Toprakta bulunan suyu buharlaştırdığından bitki, kökleri vasıtasıyla su ihtiyacını karşılayamaz ve kurur.
• Rüzgârın morfolojik etkisi: Bitkiler rüzgârın kurutucu etkisinden kendilerini koruyabilmek için stomalarını kapatır. Bu durum normal gaz alış verişini engellediği için bitkilerde büyüme ve gelişme durur. Rüzgâr nedeniyle CO2’i bol olan hava az olan hava ile yer degistirir. Bu nedenle bitkilerin fotosentez hızları düser ve büyüme yavaslar. Rüzgârı bol yerdeki bitkilerde cücelesme görülür.

Bitkilerin gündüz (ışık) ve gece (karanlık) uzunluğuna göre büyüme ve gelişme gibi fizyolojik olaylarında verdikleri tepkiye fotoperiyodizm denir.

Uzun gün bitkileri günde en az 13-14 saat ışınlanma süresine ihtiyaç duyarlar.

Nötr gün bitkileri fotoperiyotta yani gün uzunlugundan etkilenmeyen bitkilerdir.

Fotosentez miktarı ışık şiddetine bağlıdır. Işık şiddeti arttıkça fotosentez miktarı da artar fakat belirli bir noktadan sonra ışık miktarı artsa da fotosentez miktarında bir degişiklik olmaz.

Işık şiddetiyle fotosentez miktarında artış bitkiden bitkiye de değişir. Işık şiddetinin yüksek veya düşük olması bitkiye zarar verebilir. Işık şiddetinin artmasıyla bitkilerde bodurlaşma, tüylenme ve renk degişimleri görülür ve terleme (transpirasyon) artar.

Hava sıcaklığı günün saatlerine göre değişiklik gösterir. Bu şekilde günlük sıcaklık değişmelerine termoperiyot denir.

İklim degişikliğine; enerji üretimi, ulaşım, endüstriyel faaliyetler, tarımsal faaliyetler, orman yangınları ve atıklarından kaynaklanan başta CO2 ve metan (CH4) gazları neden olmaktadır.

Görünür hava nemine sis denir.

Buğdayın çimlenmesi için gerekli olan en düşük sıcaklık 3-4 derecedir.

Mısırın büyümesi için gerekli olan optimum sıcaklık aralığı 20-26 derece arasında olmalıdır.

Işıklanma süresi bitkilerin büyüme ve gelişmelerine etkide bulunan başlıca etkenlerden olup gün uzunluğunu ifade etmektedir. Bitkilerin gündüz (ışık) ve gece (karanlık) uzunluğuna göre büyüme ve gelişme gibi fizyolojik olaylarında verdikleri tepkiye fotoperiyodizm, günlük ışıklanma süresine ise fotoperiyot denir. Işık, fotoperiyodik etkisi ile bitki hücrelerinin büyümeleri ve gelişmeleri için önemli bir faktördür.

Bu bitkilerde kritik gece uzunluğu minimum karanlık saat sayısıdır ve çiçeklenme gece uzunluğu, kritik karanlık süresini aştığı zaman gerçekleşir. Bir diğer deyişle, uzun gün bitkilerinin tam tersine, kısa gün bitkileri 13-14 saat ışıklanma süresinin altındaki sürelerde çiçeklenirler. Bu sürelerin üstündeki ışıklanma sürelerinde kısa gün bitkilerinde yaprak ve dal sayısında artış, köklerde ise gelişme görülür. Mısır, çilek, soya fasülyesi ve patates bu gruba giren bitkilerdendir.

Güneşin doğuşu ve batışı arasındaki havadaki sıcaklık değişimlerine karşı bitkiler de uyum sağlamışlardır. Bitkilerin bu şekilde nöbetleşe olarak gece ve gündüz sıcaklıkları arasındaki değişim istemelerine termoperiyodizm denir.

Nispi nemin düşük olması sürekli hale gelirse topraktan alınan su, yapraklardan terleme ile olan su kaybını karşılayamaz hale geleceğinden bitki terlemesini azaltmaya çalışır. Bunun için de stomalarını kapatır. Stomanın kısmi ya da tam kapanması ile gaz alışverişi (CO2 ) engellenir. Bu durum ise bitkide solgunluk yaratır, meyve iriliğini olumsuz etkiler ve meyve kabuğunun kalınlaşmasına neden olur.

"Uzun süreli bol yağışlar" Üç saatten fazla devam edip 10 mm’den, 5 saatten fazla devam edip 15 mm’den daha fazla su bırakan yağışlardır. Bitkisel üretim için en yararlı yağış grubu olup aşırı olduğu zaman ise zararlı olabilen yağışlardır. Bu grup yağışlar ilk başladığında su toprağa işlemekte fakat zaman geçtikçe su toprak tarafından alınamayıp yüzeyde birikmektedir.

Bitkiler için en uygun rüzgâr hızı 0-3 m/s’dir. Bu hız ancak bitkilerin yapraklarını oynatır ve herhangi bir zarar ortaya çıkarmaz. Rüzgâr, yaprağın yüzeyine yakın bir yerde bulunan ve sınır tabaka olarak adlandırılan havanın ince nem tabakasını ortadan kaldırarak terlemeyi etkiler. Bu nemli hava yaprakta daha az su farkı oluşturacağından terlemeyi azaltır.