EKOLOJİ VE ÇEVRE BİLGİSİ

Bitkilerin en düşük çimlenme sıcaklıkları Çizelge 2.3'de verilmiştir. Buna göre pamuğun çimlenme sıcaklığı en fazladır.

Bitki cüceleşmesi morfolojik bir etkidir. Diğer şıklardaki etkiler mekanik ve fizyolojik etkilerdir.

Yüksek nispi nem tozlaşmayı azaltıcı bir etki yaratmaktadır.

Kısa süreli bol yağışlar sonrasında oluşan fazla su toprağın bünyesine alınamaz ve akışa geçerek bitkiye yararlı olmaz. Diğer şıklardaki etkiler diğer yağış türlerinin etkileridir.

Çizelge 2.1'de iklim bölgelerimiz ve buralarda yetişen ürünler verilmiştir. Marmara Bölgesi geçiş iklim özellikleri gösterdiğinden yüksek ürün çeşitliliğine sahiptir.

Sorunun yanıtı Çizelge 2.1'de verilmektedir. Buğday, arpa, fasulye ve nohut yarı kurak iklim özellikler taşıyan İç Anadolu Bölgesi ikliminde yetişirken pirinç yetiştirilememektedir.

Güneş ışınlarından gelen enerji, yeşil yapraklı bitki hücreleri (klorofil) tarafından fotosentez yapmak üzere alınır ve kimyasal enerjiye dönüştürülür. Fotosentez, yeşil bitkilerin havadan alınan karbondioksit (CO2) ve topraktan alınan suyu güneş ışığı enerjisi yardımı ile klorofil pigmenti katalizörlüğü altında birleştirirerek çeşitli organik maddelerin oluşturması şeklinde tanımlanabilir.

Uzun gün bitkileri günde en az 13-14 saat ışınlanma süresine ihtiyaç duyarlar. Başka bir ifade ile gündüz ışıklanma süresi 13-14 saatten fazla olduğu, gündüzlerin gecelere oranla daha uzun olduğu günlerde çiçeklenen bitkilerdir.

Nötr gün bitkileri fotoperiyotta yani gün uzunlugundan etkilenmeyen bitkilerdir. Bu bitkilerin çiçeklenmesinde rol oynayan faktörler; sıcaklık, nem, topraktaki besin maddesi miktarı ve bitkilerin yetişme ortamındaki sıklıklarıdır. Fasulye, domates, pirinç, karahindiba gibi bitkiler nötr gün bitkilerine örnek olarak verilebilir.

Fotosentez miktarı ışık şiddetine bağlıdır. Işık şiddeti arttıkça fotosentez miktarı da artar fakat belirli bir noktadan sonra ışık miktarı artsa da fotosentez miktarında bir değişiklik olmaz. Işık şiddetiyle fotosentez miktarında artış bitkiden bitkiye de değişir.

Işık şiddetiyle fotosentez miktarında artış bitkiden bitkiye de değişir. Işık şiddetinin yüksek veya düşük olması bitkiye zarar verebilir. Işık şiddetinin artmasıyla bitkilerde bodurlaşma, tüylenme ve renk degişimleri görülür ve terleme (transpirasyon) artar.

Sıcaklık tüm fotosentez reaksiyonlarını etkiler. Sıcaklık arttıkça bitkinin solunum hızı da artar. Sıcaklık, en uygun büyüme sıcaklığını aştığında fotosentez ve solunum dengesi bozulur ve bu nedenle büyüme yavaşlar. Sıcaklık artmaya devam edip bitki için en üst sıcaklık sınırını aştığında ise toprak üstü organlarca kaybedilen su kökler tarafından karşılanamaz, bitki yapraklardan başlayarak sararmaya başlar.

İklim degişikliğine; enerji üretimi, ulaşım, endüstriyel faaliyetler, tarımsal faaliyetler, orman yangınları ve atıklarından kaynaklanan başta CO2 ve metan (CH4) gazları neden olmaktadır.

Belirli bir sıcaklık derecesinde 1 m3 havada bulunan su buharı miktarının, aynı sıcaklık derecesinde 1 m3 havayı doygun hale getiren su buharı miktarına nispi nem denir. Bitkilerin gündüz (ışık) ve gece (karanlık) uzunluğuna göre büyüme ve gelişme gibi fizyolojik olaylarında verdikleri tepkiye fotoperiyodizm denir. Asimilasyon özümlemedir. kışlık bitkilerin çiçeklenme aşamasına geçebilmek için gelişmelerinin ilk devrelerinde belirli bir süre yüksek, belirli bir süre düşük sıcaklık istemelerine vernalizasyon denir. Görünür hava nemine sis denir.

Düşük sıcaklığın bitkilerde farklı tepkilere neden olmasında;
Düşük sıcaklığın miktarı ve süresi,
Sıcaklık düşmesinin ani ya da zamana yayılmış bir biçimde oluşu,
Bitki morfolojisi,
Bitkinin büyüme hızı ve gelişme devresi,
Bitki bünyesindeki besi elementi ve su miktarı,
Bitkinin bölge koşullarına uyma özelliği önemli rol oynamaktadır.

Mısırın büyümesi için gerekli olan optimum sıcaklık aralığı 20-26 derece arasında olmalıdır.

Bir yerin iklimini oluşturan güneşlenme süresi, sıcaklık, basınç, rüzgar, nem ve yağış gibi hava olaylarının tamamına iklim elemanı denilmektedir. İklim etmenleri ise enlem derecesi, kara ve denizlerin etkisi, toprak yapısı, yükseklik, rüzgar yönü, yer şekilleri, bitki örtüsü ve deniz akıntıları gibi faktörlerden oluşmaktadır.

5. Bölge (510-400 nm, görünür ışık): Klorofil tarafından en yüksek absorpsiyonun gerçekleştiği bölgedir ve vejetatif büyüme ve fotosentez üzerinde çok büyük etkisi vardır.

C-4 bitkileri; düşük karbondioksit konsantrasyonuna, yüksek sıcaklığa ve daha düşük oranda suya ihtiyaç duyan, mevsimsel kuraklığa dayanıklı, başlangıçta 4 karbon atomu içeren organik molekülleri bağlayan, ışık şiddetini kullanma yetenekleri yüksek bitkilerdir. Buğday, tütün, şeker pancarı, arpa C-3 bitki grubuna girmektedir. Mısır, şeker kamışı gibi bitkiler busınıfa girmektedir.

Işık şiddetinin artmasıyla bitkilerde bodurlaşma, tüyleşme ve renk değişimi görülür ve terleme artar. Işık şiddetinin azalması ise bitkinin cılızlaşmasına, sararma, beyazlaşma ve yapraklarda küçülmeye neden olur.