EKOLOJİ VE ÇEVRE BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 6

Türkiye’de çevre koruma kavramı, Anayasa’nın 56. maddesinde “Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek, devletin ve vatandaşların ödevidir” şeklinde ifade edilmektedir.

UNEP, çevre korumaya yönelik çok önemli uluslararası sözleşmelere öncülük yapmıştır. Bu sözleşmelerden bazıları şunlardır:
• 1973-Nesli Tehlike Altındaki Bitki ve Hayvan Türlerinin Uluslararası Ticareti CITES Sözleşmesi
• 1979-Vahşi Hayvanların Göçmen Türlerinin Korunması, Bonn Sözleşmesi,
• 1985-Ozon Tabakasının Korunması, Viyana Sözleşmesi
• 1987- Ozon Tabakasını İncelten Maddeler, Montreal Protokolü
• 1989-Tehlikeli Atıkların Sınırötesi Taşınımının ve Bertarafının Kontrolü, Basel Sözleşmesi
• 2000-Biyogüvenlik Cartagena Protokolü

ÇED Yönetmeliği’ne tabi olan projeler hakkında ÇED Gereklidir, ÇED Gerekli Değildir, ÇED Olumlu, ÇED Olumsuz kararlarını verme yetkisi Bakanlığa ait olup, gerekli hallerde ÇED Gereklidir veya ÇED Gerekli Değildir konusundaki karar için yetki genişliği esasına göre sınırlı bir şekilde yetkisini Valiliklere devredebilir

Vahşi yaşamda soyu tükenmiş olarak kayda geçmiş türler için çevre koruma anlamında ne yazık ki yapılacak herhangi bir çalışma veya alınacak bir tedbir bulunmamaktadır. IUCN listesinde Ex olarak sınıflandırılırlar.

Milli Parklar Kanunu’nun 2’nci maddesinde tanımlanan ve bu Kanunun 3’üncü maddesi uyarınca belirlenen “Milli Parklar”, “Tabiat Parkları”, “Tabiat Anıtları” ve “Tabiat Koruma Alanları” sınıflandırılır. Bunların dışında kalan Kültür Varlıkları, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun içerisinde sınıflandırılır ve bu anlamda diğerlerinden farklıdır.

UNEP (Birleşmiş Milletler Çevre Programı) çevre korumaya yönelik çok önemli uluslararası sözleşmelere öncülük yapmış olan BM organıdır.

Biyosfer (canlı küre); Dünyada canlıların yaşadığı 16-20 km kalınlığında tabakaya verilen addır.  Fauna ve floranın korunması, biyolojik çeşitliliği yok edecek faaliyetlerin engellenmesi biyosferin korunması başılığı altında incelenebilir.

Proje alanı veya çevresinde bulunan farklı kaynaklardan açığa çıkan çeşitli kirleticiler bulundukları ekosistemler üzerinde sinerjik bir etki yaratmaktadır. Bu nedenle tek başına
faaliyet alanı ile ilgili etkiler bir önem arz etmemektedir.

Bitki ekologları ve fauna uzmanları tarafından hazırlanan ekosistem değerlendirme raporlarında; canlı türleri için alternatif yaşam alanlarının bulunup bulunmadığı, yeni yaşam alanlarına türlerin adaptasyon durumları, ekolojik restorasyon önerileri, türlerin ve habitatların izleme planları, faaliyet alanı yakınlarındaki koruma alanları, önemli sulak alanlar, hassas alanlar ve bunların mesafeleri bulunmaktadır.

Balıkesir'de bulunan Kazdağları milli parktır. Diğer şıklardan verilen yerler ise tabiat parkıdır.

Tabiatı koruma alanı olarak ayrılacak yerlerde 1000 hektar gibi sabit bir alan şartı aranmaz, Saha büyüklüğünün korunması gerekli değerlerin hayatlarını uzun süreli olarak devam ettirmelerine yeterli olması şartı aranır.

Umumi Hıfzısıhha Kanunu; halk sağlığını korumak ve hastalıklarla mücadele amacıyla çıkartılmıştır.

Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği; her türlü atık ve artığın çevreye zarar verecek şekilde, doğrudan veya dolaylı bir biçimde alıcı ortama verilmesi, depolanması, taşınması, uzaklaştırılması ve benzeri faaliyetlerin yasaklanması, çevreyi olumsuz yönde etkileyebilecek olan tüketim maddelerinin idaresini belli bir disiplin altına almak amacıyla hazırlanmış bir yönetmeliktir.

Birleşmiş Milletler Çevre Programının (UNEP) Kalıcı Organik Kirleticilere ilişkin Stockholm Sözleşmesi, 2004 tarihinde yürürlüğe giren küresel nitelikli bir anlaşmadır. KOK’lar, kullanıldıkları bölgelerde buharlaşan ve atmosferde uzun mesafeler boyunca taşınabilen yarı uçucu kimyasal maddelerdir.

Kyoto Protokolü sera gazlarının emisyonlarını azaltmak dolayısıyla iklim değişikliğiyle mücadele konusunda küresel işbirliğine gidilmesi amacıyla düzenlenmiştir. Türkiye protokole 2009 yılında imza atarak taraf olmuştur.

1987 yılında, Brundlandt Komisyonu tarafından hazırlanan çevre sorunlarını sosyal, ekonomik, kültürel konular ve problemlerle ilişkilendirerek küresel boyutta çözüm önerileri için yol gösteren ilk çalışma ‘‘Ortak Geleceğimiz’’ adlı rapordur.

ÇED çalışmalarında yer alan bazı uzmanlık alanları

Hidrolog Biyolog Meteorolog Ekonomist Ekolog Çevre Mühendisi İstatistikçi Sistematikçi Mikrobiyolog  Şehir Plancısı Ziraat Mühendisi Sosyolog İnşaat Mühendisi Mimar Jeoloji Mühendisi Hidrobiyolog

Litosferin korunması (toprağın doğal yapısının korunması, entegre atık yönetimi ile kirliliğin engellenmesi, gübre ve pestisitlerde organik tarım alternatiflerinin seçilmesi, erozyonla ve çölleşme ile mücadele)

“Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi” (Barcelona Sözleşmesi) uyarınca korumaya alınan alanlar

Biyosfer Rezervi: Uluslararası öneme sahip ve UNESCO’nun İnsan ve Biyosfer (MaB=Man and Biosphere) Programı içerisinde yer alan karasal ve/veya kıyı ekosistemlerine sahip yerler.