EKOLOJİ VE ÇEVRE BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 26

Akdeniz Sahil İkliminin sınırından başlayarak buna paralel olarak uzanan Maraş ili ile Ege Bölgesinde Büyük Menderes, Küçük Menderes ve Gediz havzalarında iç kesimlere doğru genişlemeyen bölgedir. Ege bölgesi’nin Büyük Menderes havzası olarak bilinen bu iklim tipinin yayılma alanı içinde yer alan bu bölge dünyanın en uygun incir yetiştirme alanıdır. Doğru cevap D'dir.

İç Anadolu Bölgesinin çukur alanları, platoları ile geçitleri bu alandadır. Tuz Gölü civarı da bitki çeşitliliği ve endemik türler bakımından çok zengin bir bölgedir. Kayseri ve civarı elma, badem, armut, diğer bazı meyve türleri ile asma, mercimek, nohut, yonca ve korunganın gen merkezidir. Doğru cevap C'dir.

Güneydoğu Anadolu İklimi, genel olarak ülkemizin yazları en kurak olan iklim tipidir. Doğru cevap E'dir.

Ege bölgesinin organik tarım üretimi açısından önemli bir yeri vardır. Tarımda yoğun bir şekilde kimyasal olarak sun’i gübre ve mücadele ilaçları kullanılmaktadır. Organik tarım potansiyel çok yüksek olan bir alandır. Özellikle kuru ve kurutulmuş meyve ve sebzeler açısından (kuru üzüm, kuru incir vb.) hala organik üretim verimi oldukça yüksektir. Doğru cevap A'dır.

Türkiye’nin iklim bölgelerinin tarımsal açıdan belirlenmesi konusu ilk kez 1937 yılında Atatürk tarafından iklim, su ve toprak verimliliği açısından tarım bölgelerinin belirlenmesi çalışmaları başlanmıştır.

Organik tarım; hayvansal ve bitkisel üretimi bir bütün olarak tasarlayan, toprağın yapısını bozmayan bir anlayışla verimliliği artıran, hayvan refahını esas alan, işletme içerisinden sağlanan girdileri kullanmayı hedefleyen en
son bilgi ve teknolojiden yararlanarak tohumdan toprağa, girdiden işlemeye kadar belirli kurallar dahilinde denetim ve belgelendirmeyi gerektiren bir üretim sistemidir. Organik tarım; sürdürülebilir bir ekosistem, tüm canlılar için hakkaniyet, sosyal adalet ve beşeri ilişkiler anlayışı ile birlikte aynı zamanda bir yaşam biçimidir.

Ülkemiz Dünya iklim sınıflandırmasına göre Akdeniz iklimi baskın görülmesine karşın birbirinden farklı iklim tiplerini görülmektedir. Bu durum yer şekillerinin engebeli olması, dağların uzanış yönü, üç tarafının denizlerle çevrili olması, yükseltinin batıdan doğuya doğru artması gibi etmenlerin sıcaklık ve yağışın bölgelere göre değişmesini etkilemesi nedeniyledir

Yükselti: Ortalama yükseltisi fazla olan Türkiye’de yükselti genel olarak batıdan doğuya doğru artarken Doğu Anadolu’da 2000m’nin üzerine çıkmaktadır. Bu nedenle kıyıdan iç kesimlere, doğuya gidildikçe sıcaklıklar düşmektedir.
Örneğin İç Anadolu bölgesiyle aynı enlemler arasında olmasına rağmen Doğu Anadolu bölgesinde sıcaklık ortalamaları daha düşüktür

Ülkemizde dağların uzanış biçimi etkisi sıcaklık ve yağışın dağılışı üzerinde görülmektedir. Örneğin güneyden gelen nemli hava kütlelerinin Anadolu’nun iç kısımlarına sokulmasını büyük ölçüde engelleyen Toros dağları kuzeyden gelen soğuk hava kütlelerinin de Akdeniz kıyılarına sokulmasına engel olmaktadır.
Böylece kışın Akdeniz kıyılarında ılık ve bol yağışlı bir mevsim yaşanırken iç bölgelerimizde kışları şiddetli soğuklar görülmektedir.

Ülkemizin üç tarafının denizlerle çevrili olması, göllerinin ve barajlarının varlığı, çeşitli yeryüzü şekilleri, değişken yükseltiler, denizlere paralel veya dik olarak uzanan dağlar, iç kesimlerde dağların plato ve ovaları sarması ve değişik hava kütlelerinin etkileri farklı özellikte iklim tiplerinin oluşmasına neden olmuştur.

1978 yılında Mülga Toprak-Su Genel Müdürlüğü tarafından, ülkemiz arazileri kullanım kabiliyetine göre sınıflandırılmıştır

Birinci sınıf arazi: Düz veya düze yakın, su ve rüzgâr erozyonu riski az, dolayısıylasu taşkını zararlarına maruz olmayan, toprağı derin, verimli ve kolayca işlenebilen, iyi drenajlı ve toprak işlemeli tarıma uygun arazi sınıfıdır. Meyili % 1 den az; derin, tınlı, iyi su tutma kapasitesinde ve orta derecede geçirgen topraklara sahip sulu tarım için ideal arazilerdir. Çapa bitkileri ve diğer entansif yetiştiriciliği yapılan ürünlere uygundurlar.

Altıncı sınıf arazi: Arazi hem fazla meyilli hem de şiddetli erozyonla karşı karşıyadır. Toprak; sığ, ıslak veya çok kurudur. Bu durum toprak işlemeyi engeller. Bir takım tedbirler alınarak orman, çayır ve mera yetiştiriciliğinde kullanılabilir.

Arazilerimiz meyillerine göre ise dört eğim sınıfına ayrılmıştır: Düze yakın (%0-%2 eğim) araziler, hafif dalgalı ile dalgalı arası (%2-%12 eğim) araziler; İnişli çıkışlı – tepelik (%12-%30 eğim) araziler ve dik ve şiddetli eğimli ( >%30 eğim) araziler.

Ülkemiz Dünya iklim sınıflandırmasına göre Akdeniz iklimi baskın görülmesine karşın birbirinden farklı iklim tiplerini görülmektedir. Bu durum yer şekillerinin engebeli olması, dağların uzanış yönü, üç tarafının denizlerle çevrili olması, yükseltinin batıdan doğuya doğru artması gibi etmenlerin sıcaklık ve yağışın bölgelere göre değişmesini etkilemesi nedeniyledir. Örneğin; İç ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde, kıtaların iç kısımlarında görülen yarı kurak step iklimi etkili olurken, Karadeniz Bölgesi’nde Kuzeybatı Avrupa’nın Ilıman okyanus iklimi, Doğu Anadolu bölgesinde ise yüksek enlemlerin soğuk karasal iklimi etkisi görülmektedir.

Türkiye matematik konumu itibariyle 36°-42° Kuzey paralelleri arasında yer alır. Kuzey yönünden gelen soğuk hava kütleleri ile güney yönünden gelen sıcak hava kütlelerinin etkisi altındadır. Orta Kuşakta yer aldığı için dört mevsim yaşanır. Ilıman iklim kuşağının Ekvator’a yakın bölümünde yer alan Türkiye’nin matematik konumu ılıman iklim şartlarının etkilemesi ve mevsimlerin belirgin olarak görülmesine neden olmuştur. Türkiye Yengeç Dönencesi’nin kuzeyinde olduğu yıl içerisinde güneş ışınlarını hiçbir zaman dik
açıyla gelmez. Ayrıca enlemin etkisiyle sıcaklık da güneyden kuzeye doğru azalır. Ilıman iklim kuşağında bulunması yaz mevsiminde güneyden gelen kuru sıcak hava kütlelerinin, kış mevsiminde ise kuzeyden gelen soğuk karakterli hava kütlelerinin etkisini göstermektedir. Ayrıca gezici hava kütlelerinin etkisiyle özellikle kış mevsiminde cephesel yağışlar oluşmaktadır.

İlk kez toprak kaynaklarına ilişkin veri tabanı oluşturmak ve tarımsal planlamalara hizmet götürebilmek için 1966 yılında 1/25.000 ölçekli topografik haritalardan da yararlanarak “Türkiye Geliştirilmiş Toprak Haritaları”nın iller ölçeğinde yapımına başlanılmış ve 1971 yılında sonuçlandırılmıştır. Bu çalışmalar, 1/100.000 ölçekli “İllerin Toprak Kaynağı Envanter Raporları” ve 1/200.000 ölçekli 26 Büyük Su Toplama Havzası’na göre düzenlenmiştir. Bunlar “Havza Toprak Raporları” ismi altında “Büyük Toprak Grupları” düzeyinde yayımlanmıştır.

Meyilli, yüksek erozyona hassasiyeti, aşırı ıslak, sığ toprak, fazla kumlu veya çakıllı, düşük su tutma kapasitesi ve verimliliğin az olması üçüncü sınıf araziye ait özelliklerdir. Bu arazilerde uygun ekim nöbeti ve tarım teknikleri uygulanmak gibi tedbirlerle toprak işlemeli tarım yapılabilir.

Karadeniz sahilinde Rize’den Trakya’ya kadar olan bu bölgede ortalama yükseklik 462 metredir. Yazlar nispeten serin, kışlar ise ılıman geçmekte, yaz ile kış arasındaki sıcaklık farkı azdır. Her mevsimi yağışlı olup su sıkıntısı görülmez. Genellikle geniş yapraklı nemli ormanlar oluşan bitki örtüsü vardır. Ortalama yıllık sıcaklık 12,8 °C, yıllık toplam yağış 842 mm iken yıllık ortalama nispi nem %73 civarındadır. Günlük güneşlenme süresi doğudan batıya doğru azalmaktadır.

Akdeniz iklim kuşağının kalkerli zeminde yetişen çalı formundaki bitkilere Frigana adı verilmektedir. Derin topraklı alanlarda ormanlar, ormanların tahrip edildiği yerlerde makiler, makilerin tahrip edildiği yerlerde frigana hakimdir.