EKOLOJİ VE ÇEVRE BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 20

Çevre yönetiminin en önemli üç unsuru insan, bitki ve hayvan varlığıdır. Doğru cevap A'dır.

Nükleer enerji gibi kaynaklarda oldukça maliyetli ve çevre ve insan üzerindeki etkilerinin geri dönülemez düzeyde olması nedeniyle alternatif enerji kaynaklarına yönelim artmıştır. Güneş enerjisi, rüzgar enerjisi, biomas enerji, hidro enerji ve jeotermal enerji alternatif enerjiler içerisinde yer alır. Doğru cevap D'dir.

Çevreye uygun ekonominin temel koşulu “sürdürülebilir kalkınma”dır. Bu ifadenin anlamı, doğayı tüketmeden kullanarak elde edilecek ekonomik kalkınmadır. Çevre ve sürdürülebilir kalkınma için öncelikli alanlar arasında; Sürdürülebilir Kalkınma, Su Yönetimi, Enerji, Toprak yönetimi, Biyolojik Çeşitlilik, Kimyasallar ve İklim Değişikliği bulunmaktadır. Doğru cevap E'dir.

1987 yılında yayımlanan Brundlant raporu ile “Sürdürülebilir Kalkınma” kavramı teknik olarak tanımlanmış, 1992’de Rio Çevre ve Kalkınma Konferansında kabul edilen “Gündem 21” ile yol haritası çıkartılmış ve 2002’de Johannesburg’da Dünya Sürdürülebilir Kalkınma Konferansında 15 yıllık uygulama iş planı oluşturulmuş ve pek çok ülke tarafından kabul edilmiştir. Doğru cevap A'dır.

Bugüne kadar çevre kirliliği, nüfus artışı, çölleşme, sağlıksız yapılaşma, iklim değişikliği vb. gibi sorunların küresel etkileri birbirlerinden bağımsız olarak ele alınırken, sorun artık tüm insanları etkilemektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

1970’li yılların başında önemli çevresel sorunlar ile karşı karşıya kalan dünya ülkeleri, sorunun tek başlarına üstesinden gelemeyeceklerini anlamışlardır. Ülkelerin ortak girişimlerinin miladı olarak kabul edilen Stockholm Konferansı ile birlikte küresel çevre politikalarının oluşturulmasında da ciddi adımlar atılmıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Trafikte metan gazı ortaya çıkmadığı için doğru yanıt A seçeneğidir. Diğer bütün seçenekler metan gazının ortaya çıkmasına neden olmaktadır.

Canlıların tür veya birey sayıları, tür kombinasyonu sayısı, canlıların genetik karakteristikleri, gelişim dereceleri ve yaşam şekillerini ifade eden kavram "ekolojik çeşitlilik" olarak adlandırılır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Evsel atıklar, mutfak ve yemek artıkları, kâğıt, ambalaj malzemeleri gibi organik kökenli atıklarlardan oluşabileceği gibi kül cüruf, cam, metal gibi inorganik kökenli atıkları da ihtiva edebilmektedir. Bu atık türü tehlikeli olmamasına rağmen atıkların uygun biçimde toplanması bertaraf edilmemesi önemli çevresel sorunları ortaya çıkarmaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

1987 yılında yayımlanan Brundlant raporu ile “sürdürülebilir kalkınma” kavramı teknik olarak tanımlanmış, 1992’de Rio Çevre ve Kalkınma Konferansında kabul edilen “Gündem 21” ile yol haritası çıkartılmış ve 2002’de Johannesburg’da Dünya Sürdürülebilir Kalkınma Konferansında 15 yıllık uygulama iş planı oluşturulmuş ve pek çok ülke tarafından kabul edilmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

2004 yılında kurulan Çevre ve Güvenlik Girişimi, (Environment and Security Initiative, ENVSEC) sınır ötesi ve küresel çevre sorunlarını ele almaktadır. Bu kapsamda çeşitli projeler yürütülmekte olup projelerin kapsamı ağırlıklı olarak; doğal kaynaklar ve güvenli risk yönetimi; tehlikeli atıklar ve çevre ve güvenlik risk azatlımı; çevresel güvenlik üzerinde nüfus baskısı ve iklim değişikliği uyumu; ve çevre ve güvenlik konusunda bilgi ve risk yönetimine katılımdır.  Doğru cevap D seçeneğidir.

Günümüzde korunan alanlar sadece doğal korunma işlevinin yanı sıra insan refahının arttırılması, sürdürülebilir kalkınmaya katkı sağlayan alanlar olarak tanımlanmaktadır. Bu alanlarda turizm ve rekreasyon olanaklarının arttırılması gibi ekonomik faydalar bulunmaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Sürdürülebilir kalkınma doğayı tüketmeden gerçekleştirilen kalkınmadır. Böylelikle doğanın kendini yenileyebilme hızını aşmayacak bir üretim süreci çevreye uygun bir ekonomi yaratacaktır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Fosil yakıtlar yenilenebilir enerji kaynağı olmadığı ve yanma sırasında karbondioksit ve azot oksit gibi zararlı gazları çıkardığı için doğayı diğer enerji tiplerine kıyasla daha fazla kirletmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Ülkelerin ortak girişimlerinin miladı olarak kabul edilen Stockholm Konferansı ile birlikte küresel çevre politikalarının oluşturulmasında da ciddi adımlar atılmıştır. Ülkemizde de çevre kirliliğine yönelik planlamalar Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı ile birlikte başlamış olmakla birlikte gelişmekte olan ekonominin getirmiş olduğu baskılar ve doğal kaynakların bilinçsiz şekilde tüketilmeye devam etmesi gibi gelişmeler çevre sorunlarının çözümünü geciktirmiştir. AB’ye uyum çalışmalarının hızlanması ise yaşanan sürece farklı bir boyut katmıştır. Kyoto sözleşmesi küresel ısınma ve iklim değişikliğiyle ilgili olup çok daha sonra imzalanmıştır. 1961 anayasası ise bahsi geçen planlamalarla ilgisizdir.

Küresel çevre problemlerini:
Nüfus artışının neden olduğu sorunlar,
Küresel iklim değişikliği,
Biyolojik çeşitliliğe yönelik tehditler,
Asit yağmurları,
Atıklar ve doğal kaynakların tükenmesi,
Radyoaktivite ve radyoaktif kirlilik şeklinde sıralayabiliriz.

CO2 % 50 - 60, CFC % 22, CH4 % 14, O3 %7 ve N2O % 4’lük katkı sağlamaktadırlar.

Yukarıdaki yargıların hepsi çevre ve canlı sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri arasında yer alır. Bunlar dışında yazların daha sıcak olması, Kışın nem oranının artması, Denizlerin ekolojik dengelerinin bozulması, fitoplankton gibi türlerin zarar görmesi, Okyanusların su seviyesinin yükselmesi ve kasırgaların daha sık ve şiddetli görülmesi, Kuraklıklar ve su taşkınlarının yaygınlaşması da yine bu etkiler arasında yer alır.

Canlıların tür veya birey sayıları, tür kombinasyonu sayısı, canlıların genetik karakteristikleri, gelişim dereceleri ve yaşam şekillerini ifade eden kavram “ekolojik çeşitlilik” olarak adlandırılır. “Biyolojik Çeşitlilik” ise bir yaşam ortamındaki canlı türlerin, bunlara ait genetik özelliklerin, habitatların ve bu habitatlarda cereyan eden ekolojik ilişkilerin zenginliğini ifade eden bir kavramdır. Tür çeşitliliği ise; bir yaşam ortamındaki tüm bitki, hayvan ve mikroorganizmalara ait canlı türlerin sayı bakımından zenginliğini ifade eden terimdir.

Endüstriyel Atıklar, her türlü endüstriyel üretim sonucunda ortaya çıkan çeşitli katı ve çamur formundaki atıklardır. Bu atık grubunda biyolojik, kimyasal, toksik, yanıcı, patlayıcı, radyoaktif atıkları içerebilir. Bunların yanı sıra çeşitli ambalaj atıkları da bulunabilir. Evsel Atıklar; mutfak ve yemek artıkları, kâğıt, ambalaj malzemeleri gibi organik kökenli atıklar olabilmektedir. Ayrıca kül cüruf, cam, metal gibi inorganik kökenli atıkları da ihtiva edebilmektedir. Kimyasal ve Tehlikeli Atıklar, üretim sürecinde kullanılan kimyasal maddelerin çeşitlenmesi ve yeni yeni sentezlenen çeşitli kimyasalların kullanımı sonucu tehlikeli atıklar da oluşmaya başlamıştır. Bu atık tiplerinden başka zirai atıklar, atık su arıtma tesisi atıkları, yol ve park atıkları ticari atıklar gibi atık tipleri de bulunmaktadır. Tıbbi Atıklar; hastanelerin kullandığı tıbbi malzeme, ilaçlar ve ameliyat malzemeleri ve atıklarından oluşan atıklardır. Tıbbi atıkların patojen mikroorganizma üremesine müsait yapısı nedeniyle diğer katı atıklardan ayrı şekilde toplanması ve ayrı şekilde bertarafının yapılması gereklidir.