EKOLOJİ VE ÇEVRE BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 16

Biyoçeşitlilik, çevre ve türlerle ilgili olabilen geniş kapsamlı bir ifadedir. Örneğin tatlı suları, denizleri, ormanları, toprağı, ekilen bitkileri, evcil ve yabani türleri, mikroorganizmaları ve doğanın diğer bileşenlerini kapsar. Temel olarak 4 farklı biyoçeşitlilik tanımlanabilir:

Ekosistemler ve peyzaj (habitat çeşitliliği)

Ekosistemlerin işlevsel (fonksiyonel) açıdan çeşitliliği

Hayvan, bitki, bakteriyel türler (tür çeşitliliği)

Tüm genler (genetik çeşitlilik)

Biyoçeşitliliğin zengin olduğu merkezi bölgeler olarak Akdeniz Bölgesi (İtalya, İspanya, Yunanistan, Fransa) ve Avrupa’nın uzantısında yer alan ülkeler (Bulgaristan, Ukrayna, Gürcistan, Ermenistan, Türkiye) dikkate alınabilir. 5000’den fazla endemik bitki türü, sadece bu ülkelerde yer almaktadır. Denizler ele alındığında ise biyoçeşitlilik açısından Avrupa’nın en zengin denizi ise ‘Akdeniz’ dir.

Toprak, yenilenmesi oldukça zor bir kaynaktır, üretimin temelini oluşturur. Toprak olmaksızın birçok maddenin üretilmesi mümkün değildir. İnsan yaşamını destekleyen ve ona hayat veren en büyük ekosistem ortamıdır. Tarımsal üretimin kapasitesini belirleyen önemli bir kaynaktır. Teknolojik nedenlerle giderek artan, birçok farklı türde ve çeşitli derişimlerde kirlilik yaratan maddeler için bir filtre görevini görür. Toprak; CO2 metan ve N2O ile ilgili biyokimyasal dönüşümde önemli rol oynar. Yeryüzündeki hidrolojik döngüde, bağlantı ve tampon sisteminde önemli bir konumdadır. Isı değişimi ve ışığı yansıtma özelliğine sahiptir. Kalıcı koruyucu özelliklere sahiptir. Geçmişte yaşanan iklim değişikliği gibi ve in- san yaşayışları hakkında bilgi veren bir arşiv niteliği taşır. Ekosistem analizinde konu olan, büyük küresel değişim modelleriyle ilişkili, yeni modellerin gelişmesinde yardımcı olan en büyük varlıktır. Verimli toprak çeşitli medeniyetlere temel teşkil eder.

Kaynakların azalması bir taraftan doğadaki madde miktarlarının yetersiz hale gelmesine neden olurken diğer taraftan da elde edildiği yerden alınan bu maddelerin bir başka amaç için konsantre edilmesi ve başka bir bölgede toplanması sonucu orada oldukça yüksek derişimlere ulaşmasına neden olabilmektedir. Bu durum ekolojik yaşam içeri- sindeki canlılarda biyolojik birikime de neden olabilmektedir. Bazı kirleticiler ne ortamda seyreltilerek düşük derişimlere ulaştırılabilir, ne de doğal yahut biyolojik yolarlar zararsız maddelere ayrıştırılabilir yapıdadır. Bu tür maddelerin besin zincirine girerek bu zincirin halkalarını oluşturan tüketici bireylerin dokularında biriktiği görülür. Bazı kirleticilerin hava, su ve toprakta düşük miktarlarda olsalar bile, besin zincirindeki tüketicilerde giderek artan derişimlerde bulunması durumuna biyolojik birikim adı verilir.

Ülkelerin ortak girişimlerinin miladı olarak kabul edilen Stockholm Konferansı ile birlikte küresel çevre politikalarının oluşturulmasında da ciddi adımlar atılmıştır. Ülkemizde de çevre kirliliğine yönelik planlamalar Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı ile birlikte başlamış olmakla birlikte gelişmekte olan ekonominin getirmiş olduğu baskılar ve doğal kaynakların bilinçsiz şekilde tüketilmeye devam etmesi gibi gelişmeler çevre sorunlarının çözümünü geciktirmiştir.

Metan gazının emisyon kaynakları; 

• Pirinç tarlaları
• Hayvanlar
• Biokütlenin yakılması
• Çöp deponi sahaları
• Doğalgaz boru hatlarındaki kaçaklar
• Kömür madenleri

Asit yağmurlarının uluslararası bir sorun olarak ilk ortaya çıkışı 1960’lı yıllara denk gelmektedir.

Biyoçeşitlilik, çevre ve türlerle ilgili olabilen geniş kapsamlı bir ifadedir. Örneğin, tatlı suları, denizleri, ormanları, toprağı, ekilen bitkileri, evcil ve yabani türleri, mikroorganizmaları ve doğanın diğer bileşenlerini kapsar. Temel olarak 4 farklı biyoçeşitlilik tanımlanabilir:
• Ekosistemler ve peyzaj (habitat çeşitliliği)
• Ekosistemlerin işlevsel (fonksiyonel) açıdan çeşitliliği
• Hayvan, bitki, bakteriyel türler (tür çeşitliliği)
• Tüm genler (genetik çeşitlilik)

ABD, Britanya ve Sovyetler Birliği atmosferde, sualtında ve karada yasaklanan Sınırlandırılmış Nükleer Deneme Antlaşmasını imzalamıştır. 1963 yılından bu yana 100 ülkeden fazla ülke de bu antlaşmaya imza atmıştır. Bu tarihten sonraki nükleer denemeler atmosfer yerine yeraltında sürdürülmüştür.

Dünyadaki korunan alanlar miktar ve yüz ölçüm açısından artış göstermesine karşın, biyolojik çeşitlilik azalmaya devam etmektedir. Bu durumun sebepleri şöyle sıralanabilir;
(i) korunan alanları tüm biyomları ve önemli türleri tümüyle kapsayamamaktadır;

(ii)biyolojik çeşitlilik koruma hedeflerini yerine getirememektedirler;

(iii) korunan alanların kurulumu ve idaresinde bölgesel ortakların katılımı yetersizdir;

(iv) az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde korunan alanlar yeterli mali kaynaklara sahip değildir.

Küreselleşme ile ilgili ifadelerden I, III, IV numaralı olanlar doğrudur. Doğru cevap B'dir.

"Besin Zinciri" dışında kalan seçenekler küresel çevre problemlerindendir. Doğru cevap A'dır.

Bu tanıma göre kentleşmenin en önemli özelliğinin nüfus hareketi olduğu söylenebilir. Doğru cevap D'dir.

Küresel ısınma küresel iklim değişikliğinin en önemli sonuçlarından birisidir. Doğru cevap C'dir.

Verilen açıklama ve kavramlardan sadece I numaralı olan seçenek doğrudur. Diğerleri yanlıştır. Doğru cevap E'dir.

I, II ve IV numaralı olan ifadeler doğrudur. Doğru cevap B'dir.

I, III, IV numaralı olanlar çevre yönetiminin alt unsurlarındandır. Diğer maddeler değildir. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Verilen özellikler bütüncül yaklaşımın temel aldığı özelliklerdir. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Sürdürülebilir kalkınma ile doğal kaynakları tüketmeyen, gelecek kuşakların kendi ihtiyaçlarının karşılayacak imkanları ellerinden almadan, ekonomi ile ekosistem arasında uyumlu bir denge kuran, ekolojik açısından sürdürülebilir bir kalkınma hedeflenmektedir. Bu ifadeleri ele alan Burtland raporunun en önemli özelliği, sürdürülebilir kalkınma hakkındaki görüşleri ülkelerin ekonomik faktörleri ön plana çıkarması açısından önem taşımaktadır.

1990’lı yıllarda Rio Zirvesi ile koruma alanları gündeme gelmişti. Doğru cevap D'dir.