EKOLOJİ VE ÇEVRE BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 13

Hava, atmosferi meydana getiren gazların karışımıdır. Hacim olarak %78.09 azot, %20.95 oksijen, %0.93 argon ve %0.03 karbondioksit bulunan havada, çok küçük miktarlarda diğer gazlar da bulunmaktadır. Ayrıca havada %5’e varan düzeyde su buharı bulunursa da, su buharı derişimi çok değişken olduğundan belli bir yüzdeyle ifadesi mümkün değildir.

Hava kirletici kaynaklarını “sabit” ve “hareketli kaynaklar” olarak ikiye ayırmak mümkündür. Sabit kaynaklar ise kendi arasında nokta kaynaklar (termik santraller gibi), alansal kaynaklar (kentsel yerleşimler) ve çizgisel kaynaklar (kara yolları, tren yolları) olarak üçe ayrılırlar. Sabit bir lokasyonu olmayan kaynaklar ise mobil kaynaklar olarak değerlendirilirler. Bu anlamda karayolu ya da hava yolu taşıtları hareketli kaynaklardır.

Kükürt dioksit (SO₂): En önemli doğal kaynağı volkan patlamalarıdır. Kentsel ortamlardaki en önemli kaynağı evsel ısınmada kullanılan kömür yakılmasıdır. Endüstriyel bölgelerde ise enerji üretimi amacıyla kömürün termik santrallerde yakılması önemli miktarlarda SO₂ gazının atmosfere salınmasına neden olmaktadır. Öte yandan atmosfere salınan SO₂ gazı atmosferde girdiği reaksiyonlar sonucu sülfürik asite (H₂SO₄) dönüşmektedir. Sülfürik asit ise asit yağmurunu oluşturan önemli bir kirleticidir. Asit yağmurları özellikle ormanlara ve tarihi, kültürel varlıklara zarar vermektedir.

Biyolojik Arıtma Süreçleri: Atık suların içinde bulunan ve kirletici madde olarak tanımlanan askıda ve çözünmüş halde bulunan kirletici maddelerin mikroorganizmalar tarafından oksijenli (aerobik), oksijensiz (anaerobik) ve fakültatif (kısmen aerobik, kısmen anaerobik) şartlarda parçalanmasıdır. Bu parçalanma esnasında kirleticiler, çevresel açıdan zararsız bileşenleri dönüştürülmektedir.

Çevre Bilimi uygulamaları ve temel anlayışları doğa bilimleri üzerine kurulmakla birlikte; antropoloji, ekonomi, tarih, sosyoloji ve çevre felsefesini de içermektedir. Filoloji bu kapsama dahil değildir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Çevre bilimini ve çevre sorunlarını anlamamız için 5 önemli anahtar başlığı anlamamız gerekir: Bunlar; insan nüfusu artışı, kentleşme, sürdürülebilirlik, küresel perspektif ve değerler ve bilgidir.

Enerji en temel haliyle kinetik enerji ve potansiyel enerji olmak üzere 2 ana başlık altında değerlendirilebilir. Enerji bir formdan diğer forma dönüşebilir. Oturur pozisyonda iken potansiyel bir enerjimiz vardır. Sandalyeden kalkıp yürümeye başladığımızda potansiyel enerjimizin bir kısmı kinetik enerjiye dönüşmeye başlar. Kinetik enerji hareket enerjisi iken, potansiyel enerji bir cismin konumundan dolayı sahip olduğu enerjidir. Enerjinin uluslararası kabul edilmiş birimi Joule’dir. Öte yandan kalori ve kilowatt saat enerji için kullanılan diğer birimlerdir. Enerjinin; ısı enerjisi, hareket enerjisi, kimyasal enerji gibi diğer formları da vardır. Örneğin metan, bütan gibi organik moleküllerde karbon atomu hidrojen atomları ile bağ yapmaktadır ve bu bağ bir enerji içermektedir. Dolayısıyla moleküllerde saklı kimyasal bir enerji mevcuttur. Yanma prosesi esnasında karbon ve hidrojen atomları arasındaki bağlar kırılmakta, oksijen atomunun varlığında yeni bağlar oluşmaktadır. Karbondioksit ve su gibi oluşan ürünlerin enerjileri reaksiyona giren moleküllerin enerjilerinden daha az olduğundan fazla enerji ısı enerjisi olarak ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla enerji bir formdan diğer forma dönüşmektedir.

Enerji kaynaklarının kullanımı esnasında atmosfere salınan karbondioksit gazı (CO₂) küresel ısınmaya neden olmaktadır. Dolayısıyla enerji üretimi ve tüketimi çevresel problemlere neden olmaktadır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Seçeneklerin tamamı su sorununu açıklar. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Dünyanın enerji kaynağı güneştir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Güneş enerjisi yenilenebilir bir enerjidir. Hava kirliliğine sebep olan etkenler arasında sayılmaz. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Seçeneklerin tamamı gaz fazı kirleticiler arasındadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Uçucu organik Bileşikler (UOB), oda koşullarında buhar basınçları yüksek olan ve bu nedenle kolayca buharlaşabilen ve suda çözünürlükleri az olan bileşiklerdir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Akarsularda, göllerde ve diğer su ortamlarında su kalitesinin ana belirleyicisi “çözünmüş oksijen”dir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

2012 yılı verilerine göre petrol, kömür ve doğalgaz dünyanın en çok kullanılan ilk üç enerji kaynaklarıdır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Hidro enerji en az CO₂ emisyonuna neden olan enerji kaynağıdır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Birleşmiş Milletler, dünya genelinde en az 1 milyar insanın temiz içme suyuna erişiminin olmadığını tahmin etmektedir. Doğru cevap E şıkkıdır.

İnsan aktiviteleri sonucu atmosferik derişimleri en çok artan gaz CO₂’dir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Şehirlerde azot oksitlerin en önemli kaynakları trafik ve evsel ısınmadır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Troposferdeki ozon “kötü ozon” olarak olarak nitelendirilir. Doğru cevap B şıkkıdır.