EKOLOJİ VE ÇEVRE BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 2

Çayır ve meralar;

toprakların verimliliğini artıran ve koruyan, su kaynaklarının kalitesini ve oluşumunu etkileyen, iklim değişikliği nedeni ile karbondioksitin sera etkisinin azaltılmasına katkıda bulunan, hayvanların beslenmesinde büyük rol oynayan, kırsal kesimin yakacak ihtiyacının karşılanmasını sağlayan önemli bitki gen merkezleridir.

Çevre koşullarının herhangi bir nedenle mevcut bitki türlerinin normal bir şekilde büyüme ve gelişme ihtiyacını karşılayamayacak derecede değişmesi veya en üst seviyedeki bitki örtüsünden aşırı bir şekilde yararlanılması durumunda bitki örtüsünde bozulma başlamaktadır. Düzensiz otlatma, elverişsiz iklim koşulları veya çevresel etkiler ile mera bitki örtüsünde bulunan kaliteli mera bitkilerinin kaybolarak yerlerini değersiz bitkilerin almasına “mera bozulması” veya “bitki örtüsü bozulması” adı verilmektedir. Böcek ilaçlama nedenler arasında sayılmamıştır.

Genelde süksesyonlarda;
• Nudasyon (yerleşme ortamının oluştuğu başlangıç evresi),
• Göç (bitki üreme organlarının gelişme alanına taşınması),

• Yerleşme (çimlenme, büyüme ve üreme olaylarının gerçekleşmesi),
• Rekabet (dayanıklı türlerin duyarlı türlerin yerini alması ve baskın hâle gelmesi),
• Reaksiyon (tepkime; türlerin etkisi ile habitatın değişimi),
• Kararlılık (klimaks ya da doruk bitki örtüsünün meydana geldiği kararlı yapı), basamakları görülmektedir.

Suyun yetersiz olduğu durumlarda başlayan süksesyonların farklı gelişim safhalarına kseroser denir.

Bataklık evresi, tabanın iyice yükselmesi ve suların sığlaşması ile başlamaktadır.

Doğal yollarla oluşmuş bitki örtüsünün yangın, tarla açma, otlatma, erozyon gibi nedenlerden dolayı tahrip edilmesi sonucu oluşan alanlarda zamanla yeniden bitki örtüsünün gelişmesine subser denilmektedir.

Çayır ve mera ekosistemlerinin belli başlı ögeleri şu şekilde sıralanabilir;
• Abiyotik (cansız) maddeler; toprak, su, kaya, çevrede bulunan temel organik ve inorganik bileşikler,
• Üreticiler, ototrof organizmalar; fotosentez yapan yeşil bitkiler,
• Tüketiciler, heterotrof organizmalar; diğer canlılarla beslenenler,
• Ayrıştırıcılar; genelde bakteri ve mantarlar olup ölü protoplazmik kompleks bileşikleri daha basitlerine parçalayanlar.

Abiyotik (cansız) maddeler; toprak, su, kaya, çevrede bulunan temel organik ve inorganik bileşikler

Yapay meralar; nemli veya kurak koşullarda, mera veya tarla arazilerinde uzun veya kısa süreler için insanlar tarafından ekilerek oluşturulan yüksek verimli yem alanlarıdır.

Çayır ve meraları bazı özelliklerine göre kolay bir şekilde ayırt etmek mümkündür:
• Çayır bitkileri genellikle kök-sap ve sülük bulunmayan dik olarak gelişen bitkilerden meydana gelirken mera bitkileri kısa boylu, yumak şeklinde, kök-saplı ve sülüklü bitkilerden oluşmaktadır.
• Çayırlar taban suyunun yüksek olduğu nemli alanlar, meralar ise taban suyunun derin olduğu kurak alanlardır.
• Çayırlar düz, meralar ise engebeli alanlarda oluşmaktadır.
• Çayırlar biçilmeye, meralar ise otlatmaya uygun alanlardır.

Bitkilerin sap, yaprak, çiçek gibi organlarının toprağa olan iz düşümüne yaprakla kaplama adı verilmektedir.

Otlatma mevsimi: Otlatma olgunluğu safhası ile sonbaharda otlatmaya son verilmesi gereken tarih arasındaki periyoda otlatma
mevsimi denir.

Bölgelere göre incelendiğinde, Türkiye toplam çayır ve mera varlığının % 54’nün Doğu Anadolu Bölgesi’nde, % 5-14’ünün sahil kuşağında olduğu belirtilmektedir.

Çimlenme, büyüme ve üreme olaylarının gerçekleşmesine yerleşme denir.

Likenler, mantarlar ile alglerin birleşerek morfolojik ve fizyolojik bir bütün halinde meydana getirdikleri simbiyotik birliklerdir. Görünüm ve yaşam biçimi bakımından kendilerini oluşturan alg ve mantarlardan tamamen ayrı bir yapı göstermektedirler.

Sığ göller, bataklıklar, havuzlar veya herhangi bir sucul ortamda başlayan süksesyonun safhalarına hidroser adı verilmektedir.

Yüzme evresi; derinliğin yaklaşık 20 cm’lere kadar azaldığı yerlerde nilüfer (Nymphaea sp.), su sümbülü (Eichhornia sp.), su mercimeği (Lemna sp.) gibi yüzen bitkilerin alana yerleşerek öncü türlerin yerini alma evresidir.

Ekolojide kullanılan ekolojik piramit ya da enerji piramidi kavramının ilk basamağını üreticiler (yeşil bitkiler, bazı bakteriler ve protistler) yani ototrof canlılar oluşturmaktadır ve bu canlılar güneş enerjisini fotosentez yolu ile kimyasal enerjiye çevirerek depolamaktadır. Diğer canlıların yaşamları bu bitkilere bağlı olduğundan en geniş basamağı oluşturmak zorundadırlar.

Biçenekler, ilkbahar mevsiminde otlatmadan sonra tekrar büyüyerek biçilen çayırlardır.

Alp meraları, dağlık bölgelerde orman sınırlarının üzerinde gelişen meralardır.