EKOLOJİ VE ÇEVRE BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 19

Düşük sıcaklığın bitkilerde farklı tepkilere neden olmasında düşük sıcaklığın miktarı ve süresi,sıcaklık düşmesinin ani ya da zamana yayılmış bir biçimde oluşu, bitki morfolojisi, Bitkinin büyüme hızı ve gelişme devresi, bitki bünyesindeki besi elementi ve su miktarı,bitkinin bölge koşullarına uyma özelliği önemli rol oynamaktadır.

Ülkelerin su havzalarının doluluk oranı yağış miktarına bağlı olduğu için iklim değişikliğinin su havzaları ve akiferler üzerinde doğrudan bir etkiye sahip olması beklenmektedir. Gerçekleştirilen iklim senaryolarında iklim değişikliğinin yeryüzüne düşen yağış miktarını azaltacağı sonucuna ulaşılmaktadır. Yağış miktarındaki değişiklikler, iklim değişikliği nedeniyle artan sıcaklıkların etkisiyle tarım ürünlerinin suya olan ihtiyacını arttıracak fakat ısınmanın artması nedeniyle de kullanılabilir su miktarı azalacaktır.

İklim etmenleri ise enlem derecesi, kara ve denizlerin etkisi, toprak yapısı, yükseklik, rüzgâr yönü, yer şekilleri, bitki örtüsü ve deniz akıntıları gibi faktörlerden oluşmaktadır.

Bir yerin iklimini oluşturan güneşlenme süresi, sıcaklık, basınç, rüzgâr, nem, yağış gibi hava olaylarının tümüne iklim elemanı denilmektedir.

Geçiş iklimi koşullarına bağlı olarak ürün çeşitliliği en fazla olan iklim bölgesi Marmara iklimidir.

Yarı kurak iklim nedeniyle buğday, arpa gibi tahıllar ile fasulye, nohut gibi baklagiller yetiştirilmesi İç Anadolu Bölgesinde görülmektedir ve İç Anadolu bölgesinde Karasal İklim hakimdir.

Güneş ışınları yeryüzünde elektromanyetik dalgalar oluşturur. Bu elektomanyetik dalgaların % 4’ü ultraviyole, %52’si kızıl ötesi ve %44’ü görünür ışıktır. Bununla birlikte güneş ısınlarının sadece %1-%5’i fotosentez için kullanılır.

Fotosentez olayını gerçekleştiren ışınlar, dalga boyları 400-700 nm arasında olan “görünen ışınlardır.

Işığın bitki pigmentleri tarafından alınmaya başladığı bölge 6. Bölgedir ve 400-380 nm arasında dalga boyuna sahiptir.

Mısır, çilek, soya fasülyesi ve patates kısa gün bitkilerine verilecek örneklerdendir.

Düşük sıcaklığın bitkilerde farklı tepkilere neden olmasında
• Düşük sıcaklığın miktarı ve süresi,
• Sıcaklık düşmesinin ani ya da zamana yayılmış bir biçimde oluşu,
• Bitki morfolojisi,
• Bitkinin büyüme hızı ve gelişme devresi,
• Bitki bünyesindeki besi elementi ve su miktarı önemli rol oynamaktadır.

Rüzgârın mekanik etkisi: Rüzgâr hızı arttıkça bitkilere mekanik olarak zarar verir.
• Rüzgâr hızı 10 m/s olunca küçük ağaç dallarını oynatır.
• Rüzgârın hızı 20m/s’ ye çıkınca ağaçların büyük dalları sallanır, tarla bitkileri yere yatar, çiçek, tene ve meyveler dökülür, bitki yaprakları parçalanır.
• Rüzgârın hızı 40 m/s olunca ağaçlar devrilir
• Rüzgârın fizyolojik etkileri:
• Transpirasyonu artırarak bitkileri kurutur
• Dalların eğilip bükülmesi ile hücreler arasında bulunan suyun dışarı atılmasını sağlar.
• Toprakta bulunan suyu buharlaştırdığından bitki, kökleri vasıtasıyla su ihtiyacını karşılayamaz ve kurur.
• Rüzgârın morfolojik etkisi: Bitkiler rüzgârın kurutucu etkisinden kendilerini koruyabilmek için stomalarını kapatır. Bu durum normal gaz alış verişini engellediği için bitkilerde büyüme ve gelişme durur. Rüzgâr nedeniyle CO2’i bol olan hava az olan hava ile yer degistirir. Bu nedenle bitkilerin fotosentez hızları düser ve büyüme yavaslar. Rüzgârı bol yerdeki bitkilerde cücelesme görülür.

Bitkilerin gündüz (ışık) ve gece (karanlık) uzunluğuna göre büyüme ve gelişme gibi fizyolojik olaylarında verdikleri tepkiye fotoperiyodizm denir.

Uzun gün bitkileri günde en az 13-14 saat ışınlanma süresine ihtiyaç duyarlar.

Nötr gün bitkileri fotoperiyotta yani gün uzunlugundan etkilenmeyen bitkilerdir.

Fotosentez miktarı ışık şiddetine bağlıdır. Işık şiddeti arttıkça fotosentez miktarı da artar fakat belirli bir noktadan sonra ışık miktarı artsa da fotosentez miktarında bir degişiklik olmaz.

Işık şiddetiyle fotosentez miktarında artış bitkiden bitkiye de değişir. Işık şiddetinin yüksek veya düşük olması bitkiye zarar verebilir. Işık şiddetinin artmasıyla bitkilerde bodurlaşma, tüylenme ve renk degişimleri görülür ve terleme (transpirasyon) artar.

Hava sıcaklığı günün saatlerine göre değişiklik gösterir. Bu şekilde günlük sıcaklık değişmelerine termoperiyot denir.

İklim degişikliğine; enerji üretimi, ulaşım, endüstriyel faaliyetler, tarımsal faaliyetler, orman yangınları ve atıklarından kaynaklanan başta CO2 ve metan (CH4) gazları neden olmaktadır.

Görünür hava nemine sis denir.