EKOLOJİ VE ÇEVRE BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 18

Buğdayın çimlenmesi için gerekli olan en düşük sıcaklık 3-4 derecedir.

Mısırın büyümesi için gerekli olan optimum sıcaklık aralığı 20-26 derece arasında olmalıdır.

Işıklanma süresi bitkilerin büyüme ve gelişmelerine etkide bulunan başlıca etkenlerden olup gün uzunluğunu ifade etmektedir. Bitkilerin gündüz (ışık) ve gece (karanlık) uzunluğuna göre büyüme ve gelişme gibi fizyolojik olaylarında verdikleri tepkiye fotoperiyodizm, günlük ışıklanma süresine ise fotoperiyot denir. Işık, fotoperiyodik etkisi ile bitki hücrelerinin büyümeleri ve gelişmeleri için önemli bir faktördür.

Bu bitkilerde kritik gece uzunluğu minimum karanlık saat sayısıdır ve çiçeklenme gece uzunluğu, kritik karanlık süresini aştığı zaman gerçekleşir. Bir diğer deyişle, uzun gün bitkilerinin tam tersine, kısa gün bitkileri 13-14 saat ışıklanma süresinin altındaki sürelerde çiçeklenirler. Bu sürelerin üstündeki ışıklanma sürelerinde kısa gün bitkilerinde yaprak ve dal sayısında artış, köklerde ise gelişme görülür. Mısır, çilek, soya fasülyesi ve patates bu gruba giren bitkilerdendir.

Güneşin doğuşu ve batışı arasındaki havadaki sıcaklık değişimlerine karşı bitkiler de uyum sağlamışlardır. Bitkilerin bu şekilde nöbetleşe olarak gece ve gündüz sıcaklıkları arasındaki değişim istemelerine termoperiyodizm denir.

Nispi nemin düşük olması sürekli hale gelirse topraktan alınan su, yapraklardan terleme ile olan su kaybını karşılayamaz hale geleceğinden bitki terlemesini azaltmaya çalışır. Bunun için de stomalarını kapatır. Stomanın kısmi ya da tam kapanması ile gaz alışverişi (CO2 ) engellenir. Bu durum ise bitkide solgunluk yaratır, meyve iriliğini olumsuz etkiler ve meyve kabuğunun kalınlaşmasına neden olur.

"Uzun süreli bol yağışlar" Üç saatten fazla devam edip 10 mm’den, 5 saatten fazla devam edip 15 mm’den daha fazla su bırakan yağışlardır. Bitkisel üretim için en yararlı yağış grubu olup aşırı olduğu zaman ise zararlı olabilen yağışlardır. Bu grup yağışlar ilk başladığında su toprağa işlemekte fakat zaman geçtikçe su toprak tarafından alınamayıp yüzeyde birikmektedir.

Bitkiler için en uygun rüzgâr hızı 0-3 m/s’dir. Bu hız ancak bitkilerin yapraklarını oynatır ve herhangi bir zarar ortaya çıkarmaz. Rüzgâr, yaprağın yüzeyine yakın bir yerde bulunan ve sınır tabaka olarak adlandırılan havanın ince nem tabakasını ortadan kaldırarak terlemeyi etkiler. Bu nemli hava yaprakta daha az su farkı oluşturacağından terlemeyi azaltır.

Yağışların az olduğu yerlerde kuraklık yaşanabilmektedir. Yıllık yağış miktarı 400 mm’nin altında olduğu yerler “kurak yerler” olarak tanımlanır. Bu bölgelerdeki bitkiler genellikle bodur olmakta, kuraklık zamanı yavaş bir büyüme göstermekte olup yağmur yağdığında ise büyümeleri hızlanmaktadır.

"Uzun süreli az yağışlar" 3 saati aşan sürede 5 mm, 5 saati aşan sürede 10 mm’den az olan yağışlardır. Toprağa işleyen su miktarı daha fazla olduğu için belirli hızın üstünde (5 mm/gün) tarımsal yönden en yararlı olan yağışlardır. Yağan su miktarı, buharlaşan su miktarından fazla ve buharlaşma kaybının az olduğu uzun süreli az yağışlar daha faydalıdır. Bu açıdan kar yağışı bitkiler için faydalı bir yağış türüdür.

Bitkinin fotosentez hızının düşük sıcaklıklarda bitkilerde meydana gelen tepkilerle bağlantısı bulunmamaktadır. Düşük sıcaklığın bitkilerde farklı tepkilere neden olmasında; düşük sıcaklığın miktarı ve süresi, sıcaklık düşmesinin ani ya da zamana yayılmış bir biçimde oluşu, bitki morfolojisi, bitkinin büyüme hızı ve gelişme devresi, bitki bünyesindeki besi elementi ve su miktarı, bitkinin bölge koşullarına uyma özelliği gibi konular önemli rol oynamaktadır.

Ülkelerin su havzalarının doluluk oranı yağış miktarına bağlı olduğu için iklim değişikliğinin su havzaları ve akiferler üzerinde doğrudan bir etkiye sahip olması beklenmektedir. Gerçekleştirilen iklim senaryolarında iklim değişikliğinin yeryüzüne düşen yağış miktarını azaltacağı sonucuna ulaşılmaktadır. Diğer tüm seçenekler doğrudan etkiler arasında sıralanmaktadır.

Bir yerin iklimini oluşturan güneşlenme süresi, sıcaklık, basınç, rüzgar, nem ve yağış gibi hava olaylarının tamamına iklim elemanı denilmektedir. İklim etmenleri ise enlem derecesi, kara ve denizlerin etkisi, toprak yapısı, yükseklik, rüzgar yönü, yer şekilleri, bitki örtüsü ve deniz akıntıları gibi faktörlerden oluşmaktadır.

Deney sonucunda, bakterilerin en fazla mavi ve mor, daha sonra kırmızı ışınların bulunduğu bölgelerde toplandığı görülmüştür. Bunun nedeni bu bölgelerde daha çok fotosentez yapılması ve sonucunda daha çok oksijen üretilmesidir. Bakteriler en az yeşil ışığın bulunduğu bölgede toplanmıştır. Bunun nedeni yeşil ışıkta fotosentez hızının daha yavaş olmasıdır.

5. Bölge (510-400 nm, görünür ışık): Klorofil tarafından en yüksek absorpsiyonun gerçekleştiği bölgedir ve vejetatif büyüme ve fotosentez üzerinde çok büyük etkisi vardır.

Işık şiddetinin artmasıyla bitkilerde bodurlaşma, tüyleşme ve renk değişimi görülür ve terleme artar. Işık şiddetinin azalması ise bitkinin cılızlaşmasına, sararma, beyazlaşma ve yapraklarda küçülmeye neden olur.

Güneşin doğuşu ve batışı arasındaki sıcaklık değişimlerine karşı bitkiler uyum sağlamışlardır. Bitkilerin bu şekilde nöbetleşe olarak gece ve gündüz sıcaklıkları arasındaki değişim istemelerine termoperiyodizm denir.

Yüksek nispi nem terlemeyi azaltır, bitkilerin ısı yükünü artırır, stomal kapanmaya neden olur ve karbondioksit alınımını azaltır. Yüksek nispi nem ayrıca meyve kabuklarının incelmesine, meyvelerin sulu ve yumuşak, sebzelerin gevrek ve iri olmasına, mantari hastalıkların çıkmasına ve şiddetinin artmasına, tozlanmanın engellenmesine, hasadın gecikmesine ve ürünlerin depolama sürelerinin kısalmasına neden olur.

Ürünün tarlada olduğu zaman gelen yağış, nadas zamanında gelen yağıştan; generatif dönemde gelen yağış, vejetatif dönemde gelen yağıştan; Mayıs-Haziran döneminde gelen yağış, Ocak- Şubat döneminde gelen yağıştan daha faydalıdır. Ayrıca bitkilerin tozlanma ve döllenme dönemlerinde gelen yağış döllenmeyi azaltacağından verim düşüklüğüne sebep olmaktadır.

Rüzgârın fizyolojik etkileri;
• Transpirasyonu artırarak bitkileri kurutur
• Dalların eğilip bükülmesi ile hücreler arasında bulunan suyun dışarı atılmasını
sağlar.
• Toprakta bulunan suyu buharlaştırdığından bitki, kökleri vasıtasıyla su ihtiyacını
karşılayamaz ve kurur.

Doğru yanıt B'dir.