EKİP YÖNETİMİ VE LİDERLİK

Yasal Güç: Bu güç kaynağı, liderin organizasyonel konumundan ötürü izleyicilerin davranışları üzerinde hak sahibi olmasıdır

Lider ile yönetici kavramları birbirinden farklıdır. Lider bireyleri yönlendirir, herhangi bir hiyerarşik kademede olabilir ve genellikle kişisel özellikler ile ilgilidir, yönetici ise gücünü bulunduğu mevki ve pozisyondan alır, emir ve talimatlarla bireyleri yönetir.

Yapılan liderlik tanımlarına bakıldığında ortak olan öğelerin; amaç, lider, izleyenler ve ortam olduğu görülmektedir.

Babacan liderlik tarzı literatürde paternalist liderlik olarak da adlandırılmaktadır. Bu kavram liderlerin aynı bir babanın çocuklarını koruyup kollaması gibi izleyicilerinin istek ve gereksinimlerine bir baba şefkati ile yaklaşmasını ifade etmektedir.

Otantik liderler; kim olduklarını ve neye inandıklarını bilen, değer yargıları, etik muhakeme ve tutumları arasında şeffaflık ve tutarlılık gösteren, kendi içlerinde ve meslektaşları ile aralarında güven, iyimserlik ve esneklik gibi olumlu bir ruh hali geliştirmeye odaklanan, dürüstlükleri ile tanınan ve bu nedenle saygı duyulan kişilerdir

Dönüşümcü liderlik, tasarlanmış bir değişimi başarmaya dönük olarak liderlerin ve izleyicilerin motive edici kaynaklarını birleştirme yoluyla kolektif amaçlara doğru yol alma sürecidir.

Özellikler Teorisi bir kişinin onu diğerlerinden ayıran bazı özelliklere sahip olması nedeni ile başkalarını etkileyebildiğini ve izleyenleri peşinden sürükleyebildiğini ileri sürmektedir.

McGregor klasik yönetim anlayışını X teorisi olarak tanımlamıştır. Bu teoriye göre çalışanlar tembeldir, kendi başlarına iş yapamazlar, organizasyonel sorunların çözümüne katkıları azdır, bu nedenle sürekli kontrol edilmeleri gerekmektedir.

Durumsal liderlik teorileri içerisinde dikkat çeken bir başka teori de Robert House ve Martin Evans tarafından geliştirildiği kabul edilen yol- amaç teorisidir. Bu teorinin odaklandığı temel nokta liderin izleyicileri destekleyici davranışlarla amaçlara ulaşmaları için motive etmesidir. Liderin başarısı bunu başarma yeteneğine bağlı olarak değişmektedir.

Hersey-Blanchard’ın durumsal liderlik teorisi, davranışsal liderlik teorilerinin çoğunda olduğu gibi, görev davranışı ve ilişki davranışı olmak üzere iki temel boyut üzerine yoğunlaşmıştır. Görev davranışında lider, üyelerin rollerini tanımlamakta, organize etmekte ve her bireye görevlerini açıklamaktadır. İlişki davranışında ise lider, üyelerle yakın bir bireysel ilişki içindedir. Burada bireylerle açık bir iletişim ve psikolojik, duygusal destek vardır.

Liderler, çalışanları organizasyon amaçları doğrul­tusunda yönlendirir, çalışanlara ve organizasyonlara katkıda bulunacak bilgiler öğretir. Aynı zamanda liderler, gerektiğinde çalışanlara emir verir, çalışanların istek ve gereksinimlerini zamanında sezer. Liderler, genellikle yönlendirdiği grubun bir üyesi ve parçasıdırlar.

Anahtar lider özelliklerinden bazıları; dürtü (başarı, motivasyon, hırs, enerji, azim ve inisiyatifi içeren geniş bir terim), liderlik motivasyonu (liderlik etme arzusu), dürüstlük ve bütünlük, kendine güven, bilişsel yetenek ve işletme bilgisidir. Bu tür özellikler liderin gerekli becerileri edinmesi, organizasyonel bir vizyon ve onu takip etmek için etkili bir plan oluşturulması, vizyonu gerçekte uygulamak için gerekli adımların atılması noktasında lidere yardımcı olmaktadır.

Bir liderin, grup üyeleri tarafından hissedilen ancak açıklığa kavuşmamış olan ortak düşünce ve arzuları benimsenebilir bir amaç biçiminde ortaya koymasını sağlayan özellik, tepkisel değil önceden planlı ve program yaparak davranmasını sağlayan proaktiflik özelliğidir.

Güç kaynakları; biçimsel ve biçimsel olmayan, başka bir deyişle organizasyon tabanlı ve lider tabanlı olmak üzere farklı başlıklarda incelenmektedir. Bu kaynaklardan yasal güç, ödüllendirme gücü ve zorlayıcı güç organizasyon tabanlı güç kaynakları; karizmatik ve uzmanlık gücü ise lider tabanlı güç kaynakları olarak ifade edilmektedir.

Demokratik liderlik ekip çalışmasının gerekli olduğu ve kalitenin hızdan daha önemli olduğu durumlarda uygundur.

Samimiyetin ve açıklığın odak noktası olarak alındığı, iyimser bir bakış açısına sahip olan, izleyicileri ile yakın ilişkiler kurabilen tüm bu özellikleri nedeni ile de izleyicilerinin performansına olumlu katkılar sağlayan, öz farkındalık, ilişkilerde şeffaflık, bilgiyi tarafsız olarak değerlendirme ve içselleştirilmiş ahlak bileşenlerinden oluşan liderlik türü otantik liderlik türüdür.

Liderlerin kendilerini etkili kılan genellikle dışa dönüklük, yüksek özgüven ve başarı odaklılık gibi kişilik özellikleri ile doğduklarına inanılan, bu nedenle kişiliğin de ilişkili olduğu düşünülen ve sıradan insanların lider olamayacağının vurgulandığı liderlik türü karizmatik liderliktir.

Liderin kendisini diğerlerinden ayıran bazı niteliklere sahip olması nedeni ile başkalarını etkileyebildiğini ve izleyenleri peşinden sürükleyebildiğini ileri süren, daha sonrasında eleştirilen ve farklı liderlik teorilerinin geliştirilmesine yol açan ilk teori özellikler teorisidir.

Aşağıdakilerden hangisi davranışsal liderlik teorilerinden birisi, X ve Y teorisidir.

Robert House ve Martin Evans tarafından geliştirildiği kabul edilen, temelinin beklenti-değer teorisine dayandırıldığı, yönlendirici, destekleyici, katılımcı ve başarıya yönelik lider olmak üzere dört çeşit lider davranışının tanımlandığı durumsal liderlik teorisi yol-amaç teorisidir.