EKİP YÖNETİMİ VE LİDERLİK

Yönetici işlerin doğru yapılmasını sağlarken, lider doğru işlerin yapılmasını sağlar. Yöneticilik bir meslek iken, liderlik insanları etkileme ve harekete geçirebilme işidir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Bilinen en eski liderlik tarzlarından biri olan ve geleneksel liderlik tarzları arasında yer alan otokratik liderlikte, yönetim ve karar alma yetkisi sadece lidere aittir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Demokratik liderlik tarzı, çalışanları ödül ve ceza ile değil sahip oldukları bilgi ve karşılıklı iletişim ile belirlenen hedefe yönlendirmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Babacan liderlik; otoriterlik, yardımseverlik ve ahlak olmak üzere üç boyuttan oluşmaktadır. Ülkemizde birçok işletmede kültürel yapımıza da uygun olduğu için bu tarz bir liderliğin benimsendiği görülmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Etkileşimci liderlik, transaksiyonel/işe yönelik liderlik olarak da adlandırıldığı görülmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Dönüşümcü liderlik dört temel unsurdan oluşur. Bunlar; İdeal etki, ilhama dayalı motivasyon, entelektüel uyarım ve bireysel değerlendirmedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Liderlik konusunu açıklamak için ortaya atılan ilk teori özellikler teorisidir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Davranışsal liderlik teorilerinden bir diğeri de Robert Blake ve Jane Mouton tarafından oluşturulan yönetim tarzı matriksidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Lider davranışlarını açıklamada içinde bulunulan durum ve koşulların önemli olduğunu vurgulayan teoriler durumsal liderlik teorileridir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Liderliğin durum ve koşullara bağlı olarak değişebileceği ve değişik ortamlarda farklı liderlik türlerinin daha etkili olacağını ifade eden durumsal liderlik teorilerinden birisi de Vroom ve Yetton tarafından öne sürülen ve daha sonra Vroom ve Jago tarafından yaygınlaştırılan liderlik modelidir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Zorlayıcı Güç: Ödül gücünün karşıtı olup,
cezalandırmayı esas almaktadır. Zorlayıcı güç,
liderin direktiflerine astların karşı gelmesi durumunda kontrol etme ve cezalandırma gücünü yansıtmaktadır (Bakan ve Büyükbeşe, 2010, 78).

Uzmanlık Gücü: Liderin, grup üyelerinin yerine getirdiği görevlerle ilgili konularda özel bilgi,
beceri ve tecrübeye sahip olması ile ilgilidir. Bilgi
ne kadar önemli ise ve ne kadar az kişi bu bilgiye
ulaşabilirse kişinin sahip olduğu uzmanlık gücü o
kadar fazladır. Bir lider, astlarının sorunlarını uzmanlığı ile çözebildiğinde, onlar için bir bilgi kaynağıdır ve astları etkileme imkânına sahiptir. Grup
üyeleri ve izleyiciler liderin, özel yetenek ve bilgiye
sahip olduğuna inanmaktadırlar (Toptaş ve Aytaç,
2020, 66). Burada lider sahip olduğu uzmanlık ve
bilgi düzeyini kullanarak izleyicileri etkilemeye ve
yönlendirmeye çalışmaktadır. Bilginin ve uzmanlığın ön planda olduğu durumlarda geçerlidir.

Genellikle tüm liderlik tanımlarında aşağıda
özetlenen ortak dört temel öğe dikkati çekmektedir (Yılmaz, 2011:8):
Amaç: Grup bireylerinin bir araya gelmesine neden olan hedefler, ilgi ve gereksinimlerden oluşur.
Lider: Grubu oluşturan öğeleri etkileyebilen organizasyon üyesidir.
İzleyenler (takipçi/üye): Liderin yaptığı etkiyi kabullenen kişilerdir.
Ortam: Üyelerin yeterliliği, ilişkilerin düzeyi, hedeflerin gerçekleşebilirliği, motivasyon düzeyi gibi faktörlerden oluşan temel öğedir

Otoriter ya da yetkeci liderlik tarzı olarak da
ifade edilen, bilinen en eski liderlik tarzlarından
biri olan ve geleneksel liderlik tarzları arasında yer
alan otokratik liderlik tarzı, katılımcılığın desteklenmediği otoriteye dayalı bir liderliktir.
Otokratik liderlikte yönetim ve karar alma yetkisi sadece lidere aittir.

Demokratik liderler son kararı kendileri vermelerine rağmen, karar alma sürecine diğer ekip üyelerini de dahil etmektedirler. Bu durum çalışanları
veya ekip üyelerini sürece dahil ederek iş tatminlerini artırmakla kalmaz aynı zamanda yeteneklerinin gelişmesine de katkı sağlar

Liderlik tarzlarından bir diğeri de hizmetkar liderliktir. Bu tarz liderler kendilerini hizmet etmeye
adamakta ve izleyicilerinin istek ve beklentilerini
karşılamak için yoğun çaba sarf etmektedirler.
Hizmetkar liderlik tarzı diğer liderlik tarzlarından daha farklıdır. İzleyicilerine önem veren bir
yaklaşımı benimseyen bu tarz liderler için izleyicilerinin istek ve gereksinimleri her zaman önceliklidir (Eva vd, 2021, 43). Çalışanlar bu tarz liderler
ile çalışmaktan keyif duyarlar çünkü bu tarz liderler korku ve baskı yerine sevgi ve anlayışa dayalı bir
yaklaşımı benimserler.

Bu liderliği oluşturan dört temel unsur aşağıda
kısaca özetlenmiştir (Özcan, 2014, 363):
İdeal Etki: Liderin izleyiciler için olumlu bir rol
model olmasını ifade etmektedir. Bu liderler, söylediği gibi yaptıkları ve inanç/değerleriyle çelişen
davranışlar içerisine girmedikleri için izleyicileri
tarafından sayılır ve beğenilirler.
İlhama Dayalı Motivasyon: Bu liderler, karizmatik liderler gibi, güzel bir gelecek için zorlayıcı bir
vizyon ile önemli/anlamlı sonuçlar sunarak ve izleyicilerine ilham vererek onları harekete geçirirler.
Entelektüel Uyarım: Dönüşümcü liderler, izleyicilerinin merakını, yenilikçiliğini ve yaratıcılığını
harekete geçirmektedir. Bu entellektüelliği zorlayıcı bir şekilde yapmakta; izleyicileri beyin fırtınası
toplantılarına ve karar verme süreçlerine katkı sunmaya davet etmektedirler.
Bireysel Değerlendirme: Bu unsur liderin, her bir
izleyicinin ilgi, gereksinim ve duygularına ayrı ayrı
yaklaşmasıdır. Bireysel değerlendirme ile her bir
izleyici kendi potansiyelini gerçekleştirme yolunda
ilerlemektedir

Sanal liderlik ile ilgili çalışmalara bakıldığında sanal liderliğin aşağıda özetlenen bazı özelliklere sahip
olduğu görülmektedir (Vuran ve Mert, 2017, 72):
Etkileşimlidir: Sanal liderlik, birimler ve kuruluşlar içinde ve arasında, doğrusal veya çapraz etkileşimlerden oluşmaktadır.
Hiyerarşiktir: Sanal liderlik, organizasyonun herhangi bir hiyerarşik seviyesinde yer alabilmektedir.
Yapısal Olarak Klasik Liderlikten Daha Bulanıktır: Sanal liderlik, büyük bir organizasyonun içine
gömülü bir sistemdir ve etkileşimlerin nasıl olduğuna dair örtülü modeller içermektedir.
Paylaşılabilir: Sanal liderlik, zaman geçtikçe
sanal ekip üyeleri arasında ve tek biri sayesinde
paylaşılabilir.
Bir Sistemdir: Sanal liderlik, grup etkileşimleri
içinde kolektif liderliği ve organizasyonu karakterize eden liderlik kültürü bağlamında etkileşimlerin
ve ilişkilerin niteliklerini birleştiren bir sistemdir.
Bir Kaynaktır: Sanal liderlik, bir kavram olarak
teknoloji aracılığıyla hareketlere rehberlik eden yapıların kaynağıdır.

Düşünsel Özellikler: Zeka, dikkat, inisiyatif, kararlılık, ileriyi görme, sorumluluk, gerçekçilik, bilgi,
yetenek, ikna etme vb.

Yönlendirici Lider:Astlardan beklentilerinin neler olduğunu açıklar, görevleri nasıl başaracakları
konusunda onlara rehberlik eder, iş programları yapar ve astlara başarı standartlarının tanımını yapar.
Destekleyici Lider:Astlara arkadaşça davranarak
onların statülerine ilgi gösterir ve astların kendilerini iyi hissetmelerini sağlar.
Katılımcı Lider:Kararları vermeden önce astların fikirlerine başvurur, onların istek ve düşüncelerini dikkate alır.
Başarıya Yönelik Lider:Amaçlara ulaşmada astlardan yüksek performans bekler ve bu performansı göstermeleri içinde gereken desteği sağlar.