EKİP YÖNETİMİ VE LİDERLİK - Deneme Sınavı - 5

Gary Powell Modeli: Farklılıklarla ilgili en eski modellerden biri olan 1993 yılında geliştirilmiş
olan bu model; farklılıkların yönetimini, “örgütlerin eşit istihdam fırsatı konularına cevap verme tarzları” ile açıklamaktadır. “Powell’a göre, örgütler; farklılıklarla ilgili proaktif, reaktif ya da nötr olabilirler. Powell’ın modelinde; bir örgütte olması en çok istenen davranışın, “proaktif”lik olduğu belirtilmektedir.

İşletmeler için önemli olan örgütsel iletişim kavramı örgüt içerisinde bir takım fonksiyonlara sahiptir. Bu fonksiyonları şu şekilde ifade edebiliriz:

Biçimsel iletişimin özellikleri:

İkna “önceden belirlenmiş sonuçlara ulaşmak amacıyla, bilinçli olarak, insan güdülerinin manipülasyonu yoluyla düşünce ve eylemlerin değiştirilmesi girişimi”dir. Benimsetme, kabul ettirme, kanaat ettirme, razı etme, inandırma kavramları ile ifade edilmektedir. İletişim sürecinde başarı ve başarısızlığa katkıda bulunan en etkili faktörlerden biri olan ikna; herhangi bir konuda bir düşüncenin, bir duygunun, bir davranış biçiminin benimsenmesi veya benimsettirilmesi süreci olarak da tanımlanmaktadır. Benimseme sürecinde ikna ile ilgili sorumluluk kişiye aittir. Benimsettirilme sürecinde ise, ikna ile ilgili karar ve sorumluluk başkalarına ait olabilmektedir.

İkna süreci kadar ikna öncesindeki deneyimler de kişilerin kararlarını etkilemektedir. İnsanlar çoğunlukla karşısındaki kişileri zihinsel bir süzgeçten geçirir ve kendi geçmiş deneyimlerine göre karar verme eğilimi gösterir. İkna kavramı, iş hayatında satış-pazarlama süreçlerinde, müşteri ilişkilerinde, iş yerindeki çalışanların birbirleriyle pozitif ve sağlıklı iletişim kurabilmesinde aynı zamanda yönetim ile çalışan arasındaki köprüleri sağlamlaştırma da fayda sağlamaktadır. İletişim kurulan tarafın kişi ile aynı paylaşımda bulunması ve ortak müşterekte buluşmasını sağlar. Doğru iletişim iknayı, başarılı ikna süreçleri de uyumlu çalışma atmosferini beraberinde getirir. Bu durumda ekip iletişimi için destekleyici bir iş ortamı sağlanmış olur.

Ekip iletişimini güçlendiren unsurlar arasında şunlar sayılabilir:

• Açık İletişim
• Karşılıklı Güven
• Bilgi Paylaşımı
• Zaman Yönetimi
• Katılımı Sağlamak
• İş Birliği Oluşturmak

Madlok ve Lightsey (2010, 47), olumlu iletişimin çalışanların iş tatmini, performansı ve örgüt başarısını artırmada önemli rolü olduğunu belirtmiştir.

Örgüt kültürünün anlamlı olması, ancak iletişimle mümkündür. Çünkü iletişim ve kültür arasında çok yakın ve doğrudan bir ilişki vardır. Belirli bir iletişim tarzı belirli bir kültüre özgüdür ve var olan kültürel olaylar iletişim süreciyle açığa çıkar. Örgüt kültürü bireysel bir olgu değildir; anlam, değer ve sembollerle birlikte sosyo-kültürel bir gerçekliktir. İletişim yoluyla örgüt kültürünün temel öğeleri olan değerler, ortak dil, seremoniler, törenler, normlar, hikayeler, tarih, gelenekler, liderler kurumun sembolik dünyasını oluşturur.

İşletmelerdeki çalışanların iletişimi üzerinde etkili bir diğer kavram örgüt iklimidir. İş yerinin psikolojik ortamını ifade eden bu kavram, çalışanlar tarafından hissedilen, onların davranışlarını etkileyen, çevresel şartlarla oluşan bir nitelik gösterir. İklim kavramı, psikolojik, sosyal, durumsal ve örgütsel çevrenin etkileriyle ortaya çıktığı için odak noktasına bireysel algıları alır. Bireylerin tutumları, davranışları ve uyguladıkları kurallar sonucu oluşan, örgütün içsel özelliklerini ortaya koyan ve ortak algıların yarattığı çalışma ortamının atmosferi olarak da tanımlamak mümkündür.

Örgütsel iletişimi olumsuz yönde etkileyen faktörler arasında genel olarak mesajın içeriği, alıcının yapısı ve iletişimde kullanılan dil vb. unsurlar sıralanmaktadır. Alıcının yapısından kaynaklanan sorun, aynı zamanda kaynak ile alıcı arasındaki farklılığı da ifade etmektedir. Bu farklılığın neden olduğu iletişim engelleri şu şe- kilde sıralanabilir:

Ekiplerin iletişiminde mesaj açık ve net olmalıdır. İletişimin gerçek amacının ne olduğu iyi kavranarak hareket edilmelidir. Ayrıca iyi dinlemek, mesajın doğru alındığına dair mesajı tekrarlamak, konuyu örneklendirmek, geribildirimi değerlendirmek önemlidir. Daft’a (2003) göre ekip iletişimini güçlendirmek için yapılması gerekenler şu şekilde açıklanmaktadır:

Robert Golembiewski Modeli: Golembiewski’nin 1995 yılında geliştirdiği modelde, farklılıklara ilişkin değişen demografik özelliklere verilen tepkilere göre örgütler: baskı altında farklılık, eşit fırsat, artan olumlu eylem, farklılıklara değer vermek ve farklılıkları yönetmek olmak üzere beş sınıfa ayrılmıştır.

Kapsamlı Farklılık Yönetimi Modeli (2005), David W. Pitts -Örgüt misyonu, kültürel farkındalık,
kültürel sinerji, örgütsel performans.

Mor Barak Kapsayıcı Farklılık Yönetimi Modeli, Orta modeller arasında yer alır.

Çok kültürlü bir ekip yaratılmasında liderlerin göz önünde bulundurması gereken öncelikler aşağıda sıralanmıştır. 
• Ekip üyeleri, etnik köken vb. temellere göre değil, onların görevle ilgili yeteneklerine göre oluşturulmalıdır.
• Ekip üyeleri, farklılıkların farkına varmış ve bunlarla uğraşmaya gönüllü olmalıdırlar. Bu şekilde ekip üyeleri kendi klişe düşüncelerinin farkına vararak, bu bilgi ile karşı kültürlerle kendileri arasındaki farklılıkları
daha iyi kavrayabilmektedirler.
• Farklı kültürlerden üyelerin bir araya gelmesiyle oluşturulmuş ekip üyeleri amaç ve görevler üzerinde karar verirken, homojen gruplara göre daha fazla zorlanacağı için, ekip liderinin üyeleri yönlendirmesi gerekmektedir.
• Tüm üyelerin ekip içerisinde eşit güce sahip olması gerekmektedir. Kültürel egemenlik her zaman tepkiye yol açacağı için çok kültürlü ekiplerde gücün üyelerin yetenekleri oranında dağıtılması sağlanmalıdır.
• Tüm üyelerin birbirlerine karşılıklı saygı duymaları çok önemlidir.
• Hangi karar veya düşüncenin “daha iyi” veya “daha kötü” olduğu konusunda uzlaşmaya varılamaması halinde ekip lideri ekip kararlarına pozitif bir yaklaşım sergilemelidir.

Farklılık bağlamsal bir kavramdır: Bireylerin çevrelerinde diğerlerinden ne kadar farklı ya da onlara benzer göründükleri farklılıkları belirlemede etkili olan bağlamsal faktörlerdir. Örneğin bir grup erkek arasında tek bir kadın muhtemelen cinsiyetine göre tanımlanacaktır.

Doğru cevap E'dir.

Farklılık seçici bir kavramdır: Bazı özellikler bireylerin farklılıklarını ortaya koymada daha güçlü belirleyiciler olarak kullanılmaktadır. Bu özellikler kültürden kültüre, örgütten örgüte ve ekipten ekibe değişmektedir. Genellikle farklılıkları ortaya koymada güçlü belirleyiciler; cinsiyet, ten rengi, yaş, kültür, aksan ve fiziksel yeteneklerdir. Kilo ve göz rengi ise zayıf belirleyicilerdir. Bazı durumlarda bireyler bu tür zayıf belirleyiciler ile bile ayrımcılığa uğrayabilmektedirler.

Doğru cevap D'dir.

İç Boyutlar: Cinsiyet, ırk, etnik köken, cinsel yönelim, zihinsel ya da fiziksel yetenekler ve milliyet gibi başkalarında kısmen görülen özelliklerdir. Doğuştan gelen ve/veya aile ve toplum ya da içinde yaşadığımız zamanlarda birlikte oluşan, kişinin gelecek yaşamı üzerinde önemli etkisi olan ve değişmeyen insan farklılıklarından oluşmaktadır. Özellikle bireylerde kolayca ayırt edilebilen ve ilk bakışta algılanabilen özelliklerdir. Bu özellikler, bireysel kimlik üzerinde güçlü bir etkiye sahiptir ve temel dünya görüşlerimizi şekillendirmektedir. Ayrıca, bu boyutlar genellikle kişinin iş yerinde ve toplumda, diğer bireyler ve gruplarla ilişkisini doğrudan etkilemektedir. 

Medeni durum, dış boyutta yer almaktadır.

Doğru cevap C'dir.

Dış Boyutlar: İfade edilebilir özelliklerdir. Örneğin, kültür, din, medeni ya da ebeveynlik durumu, iletişim tarzı, eğitim durumu, sosyo-ekonomik statü, anadili, askeri deneyim, siyasi inançlar, coğrafi konum, çalışma tarzı, iş deneyimi, meslek, gelir, örgütsel rolü ve seviyesi gibi insanların yaşamı boyunca bilinçli ve planlı olarak edindikleri, bırakabildikleri ve/veya değiştirilmesi nispeten daha kolay olan özellikleri içermektedir. Bu özellikler daha az görülebilir ve kişisel kimlik üzerinde daha değişken etkiye sahiptir. Ayrıca, bu boyutlar bireylerin çevrelerini algılamalarını, iletişim yöntem ve stillerini şekillendirmektedir.

Zihinsel yetenekler, iç boyutta yer alır.

Doğru cevap B'dir.

Benzerlik Çekim Kuramı: Farklılıkları açıklamada kullanılan ortaya atılan bir başka kuram ise benzerlik çekim kuramıdır. Bu kuram adından da anlaşılacağı üzere bireyler arasındaki benzerliklere odaklanmaktadır. Bu kurama göre; insanlar genellikle kendilerine
benzeyen insanlarla çalışma ve onlarla ilişki kurma eğilimindedirler. Örneğin yönetimin üst basamaklarında yöneticiler işleri kendileri gibi yapabilecek insanlarla çalışmak istemektedirler.

Doğru cevap A'dır.