EĞLENCE PAZARLAMASI

Boş zaman ve rekreasyon bazen aynı anlamda kullanılmaktadır. Ancak rekreasyon boş zamanda yapılan etkinlikleri kapsamaktadır. Boş zamanı değerlendirme etkinliği olan rekreasyon, “insan zihninin tazelenmesi, yaşamının canlandırılmasıdır.

Boş zaman pek çok kişi pek çok şey anlamına gelmektedir. Boş zaman teriminin İngilizce karşılığı olan “leisure” kelimesi, Fransızcada boş zaman anlamına gelen “loisir” kelimesi, yine İngilizcede “izin vermek” anlamına gelen “license” ve “özgürlük” anlamına gelen “liberty” kelimeleri de, Latincedeki “licere” kelimesinden gelmektedir.

Literatürde boş zamana ilişkin çeşitli tanımlamalar vardır. Bu tanımlara göre boş zaman;

Boş zamanı anlamak ve tanımlamak için literatürde altı farklı görüş yer almaktadır. Bu görüşler;

Boş zamanla bağlantılı organizasyonlar tarafından tüketicilere sunulan mal ve hizmetler çok geniş bir yelpazeyi kapsamakla birlikte, tüketici davranışı ve deneyimi bakımından değerlendirildiğinde, bir takım belirleyici özelliklerin ortaya çıktığı görülmektedir. Bu özellikler:

Teşvik: Rekreasyon faaliyetleri kişilerin yaratıcılıklarını kullanmalarını ve sürekli olarak merak etmelerini teşvik eder. Bu şekilde de kişilerin rutin hayatlarının dışına çıkmalarına olanak tanır.

Boş zaman davranışları ve tüketim örnekleri hizmet pazarlaması ile de ilgili olan dört boyutu ortaya koymaktadır. Bunlar: Sosyal yönelim, geçici yönelim, planlama yönelimi ve polikronik yönelimdir. Sosyal yönelim, tüketicinin kendisi ve başkaları için keyfi olarak tahsis ettiği zamanın sınıflandırılmasını ifade eder. Geçici yönelim, bireylerin geçmişteki başarılarını, o an yaşadıklarını ve geleceğe dair bakış açılarını değerlendirir. Planlama yönelimi, zaman yönetimin bir türü olup, analitik olmaktan (yoğun planlama yapan tüketici) anlık olmaya (planlama yapmayıp anlık yaşamayı tercih eden tüketici) kadar iki uçlu bir yelpazeyi kapsar. Son olarak polikronik yönelim ise, üstlenilen görev sayısı ile ilgili olup, tüketicinin o anda çok görev üstlenmesini veya tek bir şeyi yapmak istemesini ortaya koyar.

Boş zaman literatüründe birey yaptığı seçime ya da seçimlere göre evinde ya da evinin dışında dokuz farklı boş zaman tüketicisi konumundadır.

Eğlence Endüstrisini Gelişimin Etkileyen Faktörler şunlardır:

Boş Zaman Artışı, Kitle İletişim Araçlarındaki Artış, Teknolojik Gelişmeler, Eğlence Ürünlerinin Çeşitlerinin Artması ve Eğlence Ürünlerine Ulaşılabilirlik, Eğlence Endüstrisinde Pazarlamanın Önem Kazanması, Eğlence Endüstrisindeki Kar Artışı, Eğlence Olgusunun Yaşamın Ayrılmaz Bir Parçası Haline Gelmesi, Eğlence Olgusunun Küresel Bir Pazar Haline Gelmesi.

Eğlence sektörü temel olarak 3 ana başlıkta sınıflandırılabilir. Aşağıda üç temel sınıf ve bu sınıflara ait türleri yer almaktadır.

Kısa süreli boş zamanların çoğu evde kitap okuyarak, televizyon seyrederek, müzik dinleyerek vb. evde yapılabilecek faaliyetlerle geçirilebilir. Daha uzun süreli boş zamanlar ise sinemaya, tiyatroya, müzeye gidilerek daha aktif bir şekilde değerlendirilebilir. Çalıştıkları yerlerden aldıkları çok daha uzun süreli yıllık izinlerinde ise insanlar, kendi zevkine ve mevsime göre dağlara, kıyılara ya da büyük şehirlere yaptıkları seyahatlerle kişiler, yine kendi tercihine göre kültürel faaliyetlerde bulunarak ya da konakladıkları yerlerin dışına çıkmadan sadece bulundukları ortamda boş zamanlarını geçirebilir.

İşlevsel olarak içerikleri birbirinden farklı olan bu kavramlar anlamsal olarak da oldukça farklıdırlar. Serbest zaman, yaşam süresi içerisinde çalışma zamanı ve zorunlu ihtiyaçlarımızı karşıladığımız zaman dışında kalan tüm zaman dilimidir. Boş zaman ise bu serbest zaman içerisinde kişinin tamamen kendi isteği ile tamamen kendisinin iradesi içinde özgürce kullandığı zaman dilimidir.

Csikszentmihalyi serbest zamanı, işten ve yükümlülüklerden artan zaman olarak; aktiviteyi TV seyretme, arkadaş ziyareti, golf oynama gibi rekreatif, spor yapma ve eğlenme, başka deyişle serbest zaman içinde yapılacak aktiviteler olarak ve tutum ya da ruh halini ise rahatlama, hoşlanma, iyi vakit geçirme, içsel huzur olarak tanımlamıştır. Boş zaman bu üç boyutun bir araya geldiği koşullarda meydana gelen zaman dilimidir. Örneğin profesyonel tenis karşılaşması boş zaman aktivitesi değildir. Tenis karşılaşması serbest zamanda kendini iyi hissetmek hoş vakit geçirmek için yapılan spor olduğu zaman bu aktiviteye ayrılan zaman boş zaman olarak adlandırılır (Rojek vd., 2006).

Sebastian de Grazia ve Josef Pieper tarafından ortaya konan klasik görüş, boş zamanın  çalışma zamanının tam tersi olduğunu; dinlenmenin, yenilenmenin çalışma için olmadığını savunmaktadır. Pieper ve Grazia boş zamanın bireye yalnızca aylak bir zaman sunmadığını bunun tam tersi olan pek çok fırsat sunduğunu ifade etmişlerdir. Herkesin serbest bir zamana sahip olduğunu fakat her serbest zamanı olanın boş zaman anlamına gelmediğini ifade etmişlerdir.

Grainger-Jones (1999) ise yukarıdaki anlatılan boş zamanla ilgili altı görüşe ilave olarak tanımlamada kullandığı “harcama” değişkenini de ilave ederek boş zamanı diğer altı görüşle paralel şekilde altı farklı şekilde değerlendirilebileceğini belirtmiştir.

Ruh hali olarak boş zaman;

Yaşam şekli olarak boş zaman;

1. Boş zaman tüketicisi iki günden fazla evinden uzakta seyahat ediyorsa TURİSTTİR.
2. Güzel sanatlar, tiyatro ve sinemadan bir şeyler öğreniyorsa ya da bu aktivitelerle zaman geçiriyorsa ARTİSTTİR.
3. Yiyecek, içecek ve hizmet tüketiyorsa GURMEDİR.
4. Boş zaman deneyimi olarak alışveriş yapıyorsa, ALIŞVERİŞÇİDİR.
5. Bahçesi ile uğraşıyor, evinde TV seyrediyor ya da bilgisayar ya da konsol oyunları oynuyorsa EVİNDE VAKİT GEÇİRMEYİ SEVENDİR.
6. Kapalı mekânlarda ya da açık havada rekreasyonla ilgili deneyimler yaşamayı seviyorsa, SPORU SEVEN BİREYDİR.

7. Dini gerekliliklerini yerine getiriyor ve bundan keyif alıyorsa DİNDARDIR.
8. Yeni bilgiler öğrenmeyi ve kendini geliştirmeyi seviyorsa ÖĞRENCİDİR.
9. Kendi isteklerini ve arzularını yerine getirmekten hoşlanıyorsa, HEDONİSTTİR.

Boş zaman sektöründe faaliyet gösteren kamu kuruluşları:

Etkinlik alanına göre: Kitle pazarına yönelik, daha çok güneş- deniz- kum türü tatilleri tercih eden turistlere yönelik ürünler sunan tur operatörleri ve niş pazarlara yönelik olarak özellikli ürünler sunan tur operatörleri.