EĞLENCE PAZARLAMASI

Sebastian de Grazia ve Josef Pieper tarafından ortaya konan klasik görüş, boş zamanın çalışma zamanının tam tersi olduğunu; dinlenmenin, yenilenmenin çalışma için olmadığını savunmaktadır.

Aşağıda boş zaman tüketici kimlikleri ile tüketim olayları ve yerleri ile ilgili bazı örnekler verilmiştir.
• Turistler; oteller, SPA’lar, ziyaretçi alanları, seyahat ve tur şirketleri,
• Öğrenciler; kitaplar, kütüphaneler, kurslar,
• Hedonistler; eğlence kulüpleri, kumarhaneler, alışveriş merkezleri,
• Artistler; sinema, CD, DVD, tiyatro
• Alışverişçiler; hiper marketler, A VM’ler, çeşitli mağazalar,
• Gurmeler; restoranlar, cafeler, ev dışında yemek yenilecek yerler,
• Sporu seven bireyler; spor küpleri, rekreasyon alanları, oyun merkezleri,
• Evinde vakit geçirmeyi sevenler; her türlü hobi mağazası, internet, video ve bilgisayar oyunları satan mağazalar.

Konaklamada fiyatlandırmayı etkileyen belli faktörler vardır. Bu faktörler;
• Lokasyon,
• İşletmenin özellikleri,
• Sunulan hizmet düzeyi,
• Konaklama zamanı.

Dünya Turizm Örgütünün (WTO) tanımına göre ise tur operatörleri “talep meydana gelmeden önce; ulaştırma, konaklama ve diğer turistik hizmetleri bir araya getirerek gezici veya sejour (kısa süreli tatil) amaçlı seyahatler düzenleyen ve bunları belli bir ücret karşılığında halka sunan” işletmelerdir

Kültür ve Turizm Bakanlığı, rekreasyonu insanların boş zamanlarında yaptıkları, zorunlu çalışma faaliyetlerinden bağımsız olarak, kişinin boş zamanını serbest olarak ve dilediği gibi kullandığı fiziksel gücünü onarmaya ve ruhsal kapasitesini zenginleştirmeye yönelik zorunlu faaliyetlere karşıt, özgürce seçilen ve fiziksel sosyal çevrenin değişmesi anlamına gelen faaliyetler olarak da tanımlamaktadır

Rekreasyon bir faaliyeti gerektirir. Rekreasyon faaliyetleri, belirli faaliyetleri içermek zorundadır. Bu faaliyetler, müzik, spor veya alışveriş gibi faaliyetler olabilir. Kişiler tek bir faaliyeti yapabilecekleri gibi, birden fazla faaliyeti de gerçekleştirebilirler.

Dışsal etkiler, boş zaman tüketicileri üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.

Son olarak polikronik yönelim ise, üstlenilen görev sayısı ile ilgili olup, tüketicinin o anda çok görev üstlenmesini veya tek bir şeyi yapmak istemesini ortaya koyar.

Eğlence Endüstrisini Gelişimin Etkileyen Faktörler
• Boş Zaman Artışı: Çoğu kişinin boş zamanı elde etme şekli ve süresi farklıdır ve bu konuda net bir zaman dilimi mevcut değildir. Ancak yaklaşık geçen yüzyılda önce endüstri devrimi ile üretimin otomasyonlaşması ve buna bağlı olarak üretim zamanın kısalmasıyla insanların kendilerine ayırdıkları boş zaman süresinde bir artış gözlemlenmiş ve günümüze kadar bu artış istikrarlı bir şekilde artmaya devam etmiştir. Endüstrileşme ve otomasyonun artması ile var olan
işgücüne olan ihtiyacın azalması ve teknolojik gelişmeler nedeniyle iş dışı zamanlarda göreli bir artış yaşanmaktadır (Argan, 2007).
• Kitle İletişim Araçlarındaki Artış: İletişim teknolojisindeki çok hızlı meydana gelen değişimler ( internetin keşfi ve yayılması buna en önemli örnek olarak verilebilir) bu endüstrinin gelişimine katkı sağlamaktadır. İsteyen istediği bilgiye istediği zamanda ve çok hızlı bir şekilde ulaşabilmekte ve bu sayede eğlence endüstrisinin gelişimine de büyük bir katkı vermektedir.
• Teknolojik Gelişmeler: Eğlence endüstrisi teknolojik gelişmeler nedeniyle 20. yüzyılda büyüdü ve olgunlaştı. 20. yüzyılın başlarında günümüz eğlence sektörünün temel taşlarını oluşturan, sinema, radyo, TV, bilgisayar ve internet sektörleri henüz yokken günümüzde bu sektörlerin ürünleri ve hizmetleri günlük yaşamamızın birer parçası haline geldiler.
• Eğlence Ürünlerinin Çeşitlerinin Artması ve Eğlence Ürünlerine Ulaşılabilirlik: Eğlence endüstrisinin gelişmesinin sebeplerini iki ana başlıkta toplarsak, ilkini doğrudan eğlence ile ilgili ürünler olan, sinema sektörü, müzik sektörü ve bilgisayar oyunları gibi ürünleri örnek verebiliriz. İkinci olarak da eğlence olgusu ile bağlantı kuran lisanslı yan ürünler, diğer mal ve hizmetler örnek verilebilir.
• Eğlence Endüstrisinde Pazarlamanın Önem Kazanması: Eğlence ürünlerinin kitlelere sunulması pazarlama stratejilerinin başarılı bir biçimde uygulanmasına bağlı bir hale gelmiştir. Rekabetin ve ilginin oldukça yüksek olduğu bu sektörde kurumların var olabilmesi için, pazarlama alanına ağırlık vermeleri gerekmiş ve bu alanda çalışabilecek uzman kişilerin şirketler bünyesinde çalıştığı görülmeye başlanmıştır.
• Eğlence Endüstrisindeki Kar Artışı: Yukarıda da bahsedildiği gibi, rekabet edilebilir eğlence ürünlerinin maliyeti gittikçe artmaya başlamış olup, bununla bağlantılı olarak da eğlence ürünlerinin fiyatları da artış göstermiştir. Bu artış doğal olarak bu sektörün kar marjını da arttıracak bir unsur olarak görülebilir.
• Eğlence Olgusunun Yaşamın Ayrılmaz Bir Parçası Haline Gelmesi: Gelir durumu, kültürel alt yapısı, demografik özellikleri ne olursa olsun, kişiler boş zamanlarını daha verimli değerlendirebilmek için eğlenceye ihtiyaç duymaya başlamışlardır. Kimisi için bu unsur evde oturup televizyon izlemek olarak nitelense bile, kimi için de sinema, tiyatro, konser gibi daha maliyetli aktiviteler yapmaktan geçmektedir.
• Eğlence Olgusunun Küresel Bir Pazar Haline Gelmesi: Kitle iletişim kaynaklarına doğan ilginin artması ile özellikle internetin yaygınlaşması ve dağıtım kanallarının elverişliliği sayesinde birçok eğlence ürününe dünyanın her yerinden ulaşma olanağı ortaya çıkmış, bu da eğlencenin küresel bir pazar haline gelmesine sebep olmuştur.

1. Gösteri Eğlence Türleri: Lunaparklar, Sergiler, Müzeler, Temalı parklar, Fuarlar
2. Canlı Eğlence Türleri: Sirkler, Sokak çalgıcıları, Konserler, Dans, Müzikal tiyatro, Gece Kulüpleri, Diskotekler, Spor etkinlikleri, Gösteri sanatları
3. Kitlesel Medya Eğlence Türleri: Filmler, Dergiler, Müzik kayıtları, Radyo programları, Televizyon programları,Video oyunları

Boş zaman ve rekreasyon bazen aynı anlamda kullanılmaktadır. Ancak rekreasyon boş zamanda yapılan etkinlikleri kapsamaktadır. Boş zamanı değerlendirme etkinliği  olan rekreasyon, “insan zihninin tazelenmesi, yaşamının canlandırılmasıdır. Boş zaman ise insanların iş ve zorunlulukları dışında kalan zamanlarında ilgilendikleri bir aktivite ya da tercihen mecburiyet veya yükümlülük duygusundan uzak olan bir zamanı ifade edecek şekilde tanımlanmıştır. Çok geniş bir perspektiften boş zaman, iş dışında harcanan zamana karşılık gelmektedir.

Boş zaman (leisure) ve serbest zaman (free time) iki farklı kavramlardır ve kişisel bakış açısına göre bu iki kavram arasında farklılıklar vardır.  İşlevsel olarak içerikleri birbirinden farklı olan bu kavramlar anlamsal olarak da oldukça farklıdırlar. Serbest zaman, yaşam süresi içerisinde çalışma zamanı ve zorunlu ihtiyaçlarımızı karşıladığımız zaman dışında kalan tüm zaman dilimidir. Boş zaman ise bu serbest zaman içerisinde kişinin tamamen kendi isteği ile tamamen kendisinin iradesi içinde özgürce kullandığı zaman dilimidir.

Tanımdan da anlaşılacağı üzere boş zaman kavramı açıkça rekreasyon kavramı ile ilişkilendirilmiş ve serbest zamanının bir parçası olarak ele alınmıştır.  Zaman olarak boş zaman bir bireyin para karşılığı çalışmadığı zamandır. Ruh hali olarak boş zaman rahatlatıcı düşünme ve ruh halidir. Sosyal sınıfın sembolü olduğunu savunan görüşe göre mallar sosyal hiyerarşideki konumu farklılaştırmayı, sosyal üyeliği ve sosyal dışlanmayı sağlayan araçlar olarak görülmektedir. Harcama olarak boş zaman bir bireyin boş zamanlarında harcamada bulunması ile ilgilidir.

Boş zaman literatüründe birey yaptığı seçime ya da seçimlere göre evinde ya da evinin dışında dokuz farklı boş zaman tüketicisi konumundadır. Boş zaman tüketicisi iki günden fazla evinden uzakta seyahat ediyorsa TURİSTTİR. Yiyecek, içecek ve hizmet tüketiyorsa GURMEDİR. Boş zaman deneyimi olarak alışveriş yapıyorsa, ALIŞVERİŞÇİDİR. Bahçesi ile uğraşıyor, evinde TV seyrediyor ya da bilgisayar ya da konsol oyunları oynuyorsa EVİNDE VAKİT GEÇİRMEYİ SEVENDİR. Kapalı mekanlarda ya da açık havada rekreasyonla ilgili deneyimler yaşamayı seviyorsa, SPORU SEVEN BİREYDİR.  Dini gerekliliklerini yerine getiriyor ve bundan keyif alıyorsa DİNDARDIR. Yeni bilgiler öğrenmeyi ve kendini geliştirmeyi seviyorsa ÖĞRENCİDİR. Kendi isteklerini ve arzularını yerine getirmekten hoşlanıyorsa, HEDONİSTTİR.

İkinci örgüt olan özel sektör ise; temalı park, konser ve eğlence gibi alanlarda önemli oyunculardan biridir. Genellikle özel sektör, yaptığı yatırımın getirisi temelinde, kar üzerine odaklanır. Örneğin, Tussauds firması İngiltere’de Warnick Castle, Alton Towers ve London Eye ve Almanya’da Heide Park’a sahip olan öncü özel sektör kuruluşlarından biridir. Ülkemizde Minyatür Türkiye Parkı Miniatürk ve İstanbul’da açılan Landora temalı parkı bu grubun ilklerindendir.

Franchising sistemimin özellikle fast food şirketlerince benimsenmesi ile bu sektörde inanılmaz bir hızla gelişti ve bu sistemlerin bir parçası olabilmekte o derce kolaylaştı. Amerikan kültürü tarafından etkilenen genç nesilde bu hızlı yayılmaya paralel olarak McDonald’s, Pizza Hut ve Burger King gibi fast food zincirlerinin müdavimleri oldular. Bu gibi zincirler tüm dünya çapında eş zamanlı olarak tüketicileri doğum günleri kutlamalarından ayak üstü yemek yemeye kadar pek çok dışarı yeme içme aktivitesi deneyimi ile tanışırdı. Amerikan zincirlerinin baskın olduğu fast food franchising sistemi boş zaman sektörünün bir parçası haline gelerek boş zaman endüstrisinden de oldukça yüklü bir pay edindi.

Rekreasyon faaliyetleri isteğe bağlı olarak, herhangi bir zorlama olmadan gerçekleşmelidir. Bu durumda faaliyete katılmış kişilerin, o faaliyete sürekli olarak devam etmesi gibi bir zorunluluk söz konusu olamaz.

Rekreasyon faaliyetleri kişinin isteyerek gittiği ve sonucunda mutlu olduğu faaliyetlerdir. Faaliyete katılmanın temel amacı tatmin sağlamak ve sonuçta mutlu olmaktır. Alışverişte hazcı tüketim ile ilişkilendirilmesinin nedeni de budur.

Sosyal Aktiviteler: Aile ve akraba toplantıları, partileri ve arkadaş partileri ya da kulüplere üyelikleri içine alan sosyal aktivelerdir. Hobiler: Bu tür oldukça geniş bir aktivite dizisini içinde barındırır. Model uçak yapımından, kolleksiyonerliğe, el sanatlarına kadar pek çok aktiviteyi içerir.  Sanat: Sanat tür sanatçılar tarafından yapılan eserlerin izlenmesi ve satın alınmasından yağlı boya resim, heykel, cam, seramik gibi sanat dallarının boş zaman eğlencesi olarak birebir yapılmasını içerir.  Oyun: Bu tür hem çocukların oynadıkları çeşitli oyunları hem de bilgisayar ya da konsol oyunları, spontane ya da yarışmalı oynanan oyunları içerir.

Kitle İletişim Araçlarındaki Artış: İletişim teknolojisindeki çok hızlı meydana gelen değişimler (internetin keşfi ve yayılması buna en önemli örnek olarak verilebilir) bu endüstrinin gelişimine katkı sağlamaktadır. İsteyen istediği bilgiye istediği zamanda ve çok hızlı bir şekilde ulaşabilmekte ve bu sayede eğlence endüstrisinin gelişimine de büyük bir katkı vermektedir. Eğlence Olgusunun Küresel Bir Pazar Haline Gelmesi: Kitle iletişim kaynaklarına doğan ilginin artması ile özellikle internetin yaygınlaşması ve dağıtım kanallarının elverişliliği sayesinde birçok eğlence ürününe dünyanın her yerinden ulaşma olanağı ortaya çıkmış, bu da eğlencenin küresel bir pazar haline gelmesine sebep olmuştur. Eğlence Ürünlerinin Çeşitlerinin Artması ve Eğlence Ürünlerine Ulaşılabilirlik: Eğlence endüstrisinin gelişmesinin sebeplerini iki ana başlıkta toplarsak, ilkini doğrudan eğlence ile ilgili ürünler olan, sinema sektörü, müzik sektörü ve bilgisayar oyunları gibi ürünleri örnek verebiliriz. İkinci olarak da eğlence olgusu ile bağlantı kuran lisanslı yan ürünler, diğer mal ve hizmetler örnek verilebilir. Eğlence Endüstrisindeki Kar Artışı: Yukarıda da bahsedildiği gibi, rekabet edilebilir eğlence ürünlerinin maliyeti gittikçe artmaya başlamış olup, bununla bağlantılı olarak da eğlence ürünlerinin fiyatları da artış göstermiştir. Bu artış doğal olarak bu sektörün kar marjını da arttıracak bir unsur olarak görülebilir.