EĞİTİM TARİHİ

19.yüzyılda önce Fransa ve Prusya, dünyanın diğer ülkelerine model olmuş, bütün ülkeler bu eğitim sistemlerini inceleyerek kendi eğitimlerini düzenlemiş; daha sonra Amerika, son yıllarda da Finlandiya model ülke hâline gelmiş ve başka ülkeler tarafından dikkatli şekilde incelenmiştir. Bu süreç içinde Rusya, Batı eğitim sistemlerini dikkatli bir şekilde kopya etmiş, Türkiye Fransa’yı, Japonya önce Prusya’yı sonra da Amerika Birleşik Devletleri sistemini aynen uygulamaya çalışmıştır.

Sert bir yönetimle modern devletlerin kendi halklarını biçimlendirmeye çalışması ve bunun için zorunlu eğitim, zorunlu askerlik, nüfus ve vergi takibi gibi sistemleri kullanmasına "aydın despotizmi" adı verilir.

Modern eğitim sistemlerinin oluşmasında etkili olan toplumsal faktörleri şöyle
sıralayabiliriz:
• Katolik kilisesine bağlı Avrupa toplumunun Reformasyondan sonra parçalara ayrılması ve her cemaatin kendi grubunu düzen ve kontrol altında
tutmak için eğitim faaliyetlerinden yoğun olarak yararlanması,
• Dinî toplulukların dışında her ulusun kendi dil, edebiyat ve kültürünü geliştirerek milliyetçi duyguları yükseltmesi ve ulus-devletlerin ortaya çıkışı,
• 18.yüzyıl ortalarından itibaren “aydın despotizmi” denilen sert bir yönetimle modern devletlerin kendi halklarını biçimlendirmeye çalışması ve
bunun için zorunlu eğitim, zorunlu askerlik, nüfus ve vergi takibi gibi sistemleri kullanması,
• 16. ve 17.yüzyıllarda dini çatışmaların ortadan kaldırılmasında modern
devletlerin eğitimi bir araç olarak kullanmaları; bunun için merkezî bir laik
yönetim, bilim ve kültür dersleri bakımından zengin bir ders programı ve
sistematik bir teftiş sisteminin kurulması,
• Ulus devletin, dinî farklılıkları, bölgeciliği, feodalizmi, göçmen ve azınlıkları kaldırmak; toplumsal bütünleşme ve ekonomik kalkınmayı sağlamak
için eğitimden yararlanması; bunun için eğitimin sadece elit tabakaya değil,
bütün halka verilmeye başlanması; herkesin kendi zekâ, yetenek ve çalışmasına göre toplumda hak ettiği bir yeri almasının (meritocratic distribution) sağlanması. E şıkkında verilen "Küreselleşmenin etkisiyle uluslararası hareketlilik ve işbirliklerinin artması" bu faktörlerden biri değildir.

1957 Sputnik şoku, Sovyetler Birliği’nin uzaya ilk insanı göndermesinden sonra Amerika’da yaşanan şok ve ardından eğitim programlarında reform yapılması ve devlet desteği sağlanmasıdır.

Almanya’da 18.yüzyıl başlarında başlayan zorunlu eğitim uygulamasının bütün vatandaşları kapsaması yaklaşık 100 yıl aldı.

1871-1918 arasındaki Alman İmparatorluğu zamanında Alman üniversiteleri bütün dünyada zirvede idi, birçok Nobel ödülü kazanıyorlar, bilimsel dergi yayınlıyorlar ve birçok ülkeye model oluyorlardı.

Francis Bacon, bilge kişilere fildişi kulelerinden çıkıp “Allah’ın ikinci kutsal kitabı” olan tabiat anayı incelemeleri çağrısını yapmıştır.

19.yüzyıl başından itibaren Almanya’da Von Humboldt ve Schleiermacher’in başlattığı bilimsel üniversite döneminde, üniversitelerin bilimsel araştırma yapıp bunları öğrencilere öğretmeleri yolu benimsenmiştir.

Üniversitelerde, 1998’den sonra akademik akreditasyon çalışmaları gelişti ve her ülkede akreditasyon sistemleri kuruldu.

Adam Smith, Milletlerin Refahı (Wealth of Nations) adlı eserinde bir eğitim devletinin olmasını ve eğitimin hem bireyin hem de devletin refahını artırması gerektiğini savunmuştur.

19. Yüzyılda Türkiye Fransa eğitim sistemini uygulamaya çalışmıştır.

18. yüzyıl ortalarından itibaren modern devletlerin kendi halklarını biçimlendirmeye çalışması ve bunun için zorunlu eğitim, zorunlu askerlik, nüfus ve vergi takibi gibi sistemleri kullanması aydın despotizmi anlayışının  bir sonucudur.

Avrupa’da bilge kişilere fildişi kulelerinden çıkıp “Allah’ın ikinci kutsal kitabı” olan tabiat anayı incelemeleri çağrısını yapan bilim insanı Francis Bacon'dır.

Bedensel cezayı yasaklayan, real konulara ağırlık veren, derslerin açık ve anlaşılabilir olmasına dikkat eden, 16 yaşına kadar ortak bir eğitimden sonra çocukların yeteneklerine göre uzmanlaşmanın olmasını öne süren eğitimci Salzmann'dır.

Avrupa’da ilk kapsamlı eğitim hareketi hangi ilköğretim kademesinde yapılmıştır.

1837’de Almanya’da “Kindergarten” adını taşıyan bir okulöncesi eğitim kurumu kuran eğitimci Fröbel'dir.

Birçok modern devlette uzun süre belediye ve hayır kurumlarının elinde olan ilköğretim okulları 1870'li yıllardan itibaren  devlet denetimine alınmaya başlamıştır.

16. yüzyılda hümanist derslerin verildiği ve bilgin dillerinin öğretildiği bir okul olarak ortaya çıkan ve 19. yüzyılda resmen üniversiteye hazırlık okulu olarak kabul edilen ortaöğretim kurumu gimnazyumdur.

Aşağıdakilerden hangisi 1960’lı yılların yükseköğretiminin özelliklerinden biri, üniversitelerde dikkate değer öğrenci patlamasının olmasıdır.

Batı rasyonalizmi, sanayi, ticaret, maliye, nakliye, iletişim, hukuk, bürokrasi, bilim ve teknoloji alanlarında ortak gelişmelerin ışığında,  eğitim alanında da sistemler, öğretim kurumları ve benzer müfredat,  tek bir dünya kültürünün oluşturulmasına yol açtı.