EĞİTİM SOSYOLOJİSİ

Siyasal sistemler bağlamında eğitimin iki temel işlevi söz konusudur: ilk olarak, bireylerin düşünce, tutum ve davranışlarının toplumdaki hâkim ideolojiyle uyumlu hale getirilmesi işi aile ve din gibi toplumsal kurumların yanı sıra başlı başına eğitim sistemine yüklenmiştir. Buna eğitimin “siyasal sosyalleştirme” işlevi diyebiliriz. ikinci olarak ve “siyasal sosyalleştirme” işlevinin bir devamı olarak, siyasal sistemi koruyup sürdürecek “siyasal seçkinlerin (elitlerin)” yetiştirilmesi işi de yine eğitim sisteminin görevidir.

Toplumun geleceğini güvence altına almak için bireylerin biyolojik olarak çoğalmaları gerekir. Bu işlevi, her toplumda “aile” kurumu yerine getirir.

Eğitim bir toplumu oluşturan bireyler açısından bir dizi işlevi yerine getirir. Armstrong, Henson ve Savage’a (1993, s.11) göre eğitimin bireyler açısından yürütmekle yükümlü kılındığı dört önemli işlevi vardır: Entelektüel gelişim, vatandaşlık eğitimi, mesleki hazırlık ve bireysel gelişim. Bütün ulusal eğitim sistemlerinin eğitim-öğretim programları bu dört işlevi kapsayacak şekilde geliştirilmiştir

Bir şeyin özünde, genetik kodunda, kültür ve değerlerinde gerçekleşen değişim ifadesi morfogenetik değişim kavramını tanımlamaktadır ve bu kavram Smith tarafından değişim sürecini açıklamada kullanılır ve biyolojiden ödünç alınmıştır.

Okul dediğimiz sistem içinde sınıflarda gerçekleşen dönüştürme işi öğretim süreçleri, öğretim yöntemleri, rehberlik, yönetim süreçleri, öğretim ilke ve yöntemleri, öğretim materyalleri, vb. bir dizi öge kullanılarak öğrencilerde “öğrenme” dediğimiz “kalıcı davranış ve tutum değişikliklerinin” gerçekleştirilmesi ile sonlanır. Bu dönüştürme sürecinin sonunda (dönem sonu, akademik yılsonu, okul mezuniyeti, vb.), eğitimden şu tür çıktıların elde edilmesi olasıdır: Notlar, başarı, öğrenme yani yeni davranış, tutum ve değerler, beceriler.

Öğretim materyalleri hem girdi ögesi hem de süreç/dönüştürme aşamasında başvurulan ögelerden biridir.

Yapısalcı-işlevselciler eğitim ve okul sistemini toplumsal örgütlenme ağının işlevsel bir organı/parçası olarak görürler. Dolayısıyla bu örgütlenme birden fazla alt örgütün veya sistemin bir araya gelmesinden oluşur (sağlık, savunma, ekonomi, turizm, vb.). Böylesi bir sistemde, sistemi oluşturan alt sistemler arasında toplumun gereksinmeleri doğrultusunda oluşmuş bir “iş bölümü” vardır. Toplumu oluşturan bu “yapısal” organlar arasındaki iş bölümüne dayalı olarak sistem belirli bir denge durumunda işlemesini sürdürür.

Eğitimin bireyler açısından yürütmekle yükümlü kılındığı dört önemli işlevi vardır. Bunlar, entelektüel gelişim, vatandaşlık eğitimi, mesleki hazırlık ve bireysel gelişimdir. Doğru yanıt D'dir.

“Örgüt, ortak bir amaç veya amaçlar etrafında bir araya gelmiş ikiden fazla insanın oluşturduğu toplumsal bir süreçtir”. Doğru cevap B şıkkıdır.

Bireylerin zihinsel ve entelektüel potansiyellerinin ortaya çıkarılması ve işlenmesi eğitime yüklenen “entelektüel gelişim” işlevi olarak adlandırılmaktadır. Doğru cevap A'dır.

“Kültürleme” olarak adlandırdığımız ve değerler, gelenekler ve genel olarak kültürün yeni kuşaklara aktarılması görevi de (diğer toplumsal kurumların yanı sıra) başlı başına eğitime verilmiştir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Mesleki hazırlık, bireylerin belirli bilgi ve becerilerle donatılarak üretken hale getirilmesi, doğal olarak bireylerin istihdam edilebilirlik potansiyelinin yükseltilmesi anlamına gelmektedir. Doğru cevap B'dir.

Bireylerin mutlu ve sağlıklı bir yaşam sürmeleri için belirli alanlarda kendilerini geliştirmeleri, spor, sanat, müzik, vb. alanlarda bilgi ve becerilerle donanmaları konusunda da eğitimin üstlendiği roller vardır. Bu roller eğitimin “bireysel gelişim” işlevi olarak bilinmektedir. Doğru cevap D'dir.

Morfogenetik değişim bir şeyin özünde, genetik kodunda, kültür ve değerlerinde gerçekleşen değişimdir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Nitel değişim bir şeyin özünde, genetik kodunda, kültür ve değerlerinde gerçekleşen değişimdir. Doğru cevap E'dir.

Her sistem; örgüt, çevre, girdi, süreç/dönüştürme, çıktı ve geri bildirim olmak üzere altı ögeden oluşmaktadır. “Geri bildirim” (feedback) birtakım değişikliklere gitme konusunda bize yol gösterir. Bu geri bildirimler sistemde düzeltici bir süreç olarak önemli bir işleve sahiptir. Doğru cevap D'dir.

Yapısalcı-işlevselci kuramın önemli temsilcilerinden ve önemli bir toplum bilimci (sosyolog) olan Henry Levin eğitim-toplum ilişkisine “karşılıklılık ilkesi” olarak adlandırdığı bir yaklaşımla bakmaktadır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Eğitim ve ekonomik büyüme arasında pozitif yönde bir ilişkiyi öne süren ilk çalışmalar 1960’larda Amerikalı ekonomistler tarafından yapılmıştır. Bu konuda öne çıkan iki öncü ekonomist Amerikalı Theodore Schultz ve Eduard F. Denison’dur. Doğru cevap C'dir.

Morfostatik değişim bir şeyin şeklinde, formunda gerçekleşen değişimdir; öze ve o şeyin genetik koduna işlemez. Doğru yanıt C'dir.

Tushman ve Romanelli, sistemlerdeki değişimi gelişim, uyum, evrim ve dönüşüm, yeniden kurma, devrim kavramlarıyla açıklarlar. Tushman ve Romanelli’nin yaklaşımında  “belirlemeci” (deterministik) izler vardır. Yani, değişim birbirini izleyen evrimsel ve devrimsel süreçlerin iç içe geçmesiyle açıklanabilecek diyalektik bir süreçtir. Doğru yanıt B'dir.