EĞİTİM SOSYOLOJİSİ

Bir topluluğun toplum olabilmesi için; üyeler, doğal çevre, örgütlenmiş ilişkiler ve kültür ögelerine sahip olması gerekir. Oysa ülke sınırları devletler tarafından oluşturulmuş olup devlet kavramı modern bir kavramdır. Ülke sınırları olmadan önce de toplumdan söz edilebilmektedir.

Eğitim sistemi ortak amaçları gerçekleştirmek için karşılıklı etkileşim içinde bulunan bir bütündür. Örgütsel davranış dış etkilerden soyut oluşamaz yani kurumsal düzen ve ve sistematik işleyiş çevreyle etkileşim içinde olur.

Eğitimde rolü olan tüm üyeler örneğin öğretmen veya öğrenci gibi ve eğitim programı gibi öğeler eğitimin girdilerine bir örnektir ancak öğrencilerin sistemin amaçları doğrultusunda kazandığı bilgi, beceri ve tutumlar ise eğitimin çıktılarıdır.

Toplumsal kurumlardan sadece ekonomi bir alt yapı kurumudur. Eğitim ise bir üst yapı kurumudur.

Eğitim, tüm toplumsal kurumların gereksinme duyduğu iş gücünü ya da genel ifade ile “vatandaşı” yetiştirir. Bu bir bakıma tüm kurumlar adına iş görmesi anlamı taşır. Genelde sivil, politik ve apolitik tüm kişi ve kuruluşların eğitimi önemsemesi, eğitimin geleceği belirlemede etkili bir araç olmasında aranabilir.

Eğitim sosyolojisi, , toplumsal kurum ve güçlerle eğitim girdi, süreç ve çıktılarının karşılıklı nasıl etkileştikleri üzerine çalışır. Toplumsal kurumlarla ilişkileri inceleyen disipline makro eğitim sosyolojisi denir. Ekonomi, din, siyaset toplumsal kurumlardır.

Marx toplumun sınıf temelli olarak ayrıştığını yani toplumun ekonomik temelli sosyal sınıflara ya da tabakalara ayrıldığını ifade eder. Toplumsal tabakalaşmada sosyo-ekonomik gelir, statü ve güç değişkenleri rol oynar. Bununla birlikte, Weber’ e göre toplumda yer edinmede statüler, sosyo-ekonomik sınıflardan daha etkilidir. Bu bağlamda baskın, egemen gruplar eğitim kurumlarını kültür aktarımı ve ekonomik güç geliştirmeleri için kullanmaktadır.

Ziya Gökalp’in eğitimle ilgili görüşleri, genelde eğitimin ulusal olması ülküsünde odaklanır. Eğitimin ulusal kültüre dayandırılmadığı biçimindeki eleştirisini sürekli dile getirmiştir. Bu bağlamda eğitimde Türkleşmek, İslamlaşmak ve uygarlaşmayı savunmuştur.

İşlevselci yaklaşıma göre eğitimin açık işlevleri; bilginin aktarılması, statü dağıtılması, iş ve meslek edindirmedir.

Değişim çatışmanın ürünüdür ve bir zorunluluktur ifadesi çatışmacı yaklaşım tarafından savunulan bir sayıltıdır.

Baltacıoğlu “kendi kendine öğrenim” ve “açık hava okulu” benzeri, daha çok, uygulamaya yönelik görüşlerini Rüyamdaki Okullar (1944) gibi yapıtlarında ortaya koymuştur (BÜAE, 2007b).

Ziya Gökalp’in eğitimle ilgili görüşleri, genelde eğitimin ulusal olması ülküsünde odaklanır

Bu durumda bütüncül olan yani eğitimin siyaset, ekonomi, din, hukuk gibi kurumlarla ilişkilerini inceleyen disipline makro eğitim sosyolojisi denir

Eğtimin kapalı işlevleri ise kültür aktarımı, toplumsal ve politik bütünleşmenin düzenlenmesi, toplumsal kontrolün sağlanması farklılıkların kaynaştırılması ve düzenli kontrollü bir değişimin oluşturulmasıdır (Henslin, 1996, ss.325-326).

Makro eğitim sosyolojisi, bir toplumsal kurum olarak eğitimin ekonomi, hukuk, siyaset, aile ve din gibi toplumsal kurumlarla olan ilişkilerini konu edinir

Eğitimin kendine özgü yönleri; eğitim kurumlarının amaç ve hedef kitle farklılığı, eğitim kurumlarının çevre ile ilişkili ve çevre katılım farklılığı, iş görenlerin benzeşikliği, eğitimin tüm toplumsal kurumlar adına işlev görme farkılılığı, başarının değrlendirmesi güçlüğü, üst yapı kurumu olma özelliği, eğitimin yerellik ya da ulusallık özelliği, eğitimin yarı kamusal niteliği

İşlevselci yaklaşımlara göre eğitimin açık işlevleri; bilginin aktarılması ve statü dağıtılması, iş ve meslek edindirmedir

Anglo-Sakson etkisinde olan Prens Sabahattin’e göre birey toplum için değil; toplum birey içindir

Davranış oluşturma sürecine ilişkin evrensel nitelikler, eğitim psikolojisi, eğitimde program geliştirme, ölçme ve değerlendirme gibi disiplinlerin çalışma alanıdır.

İşlevselci yaklaşımların temel kavramları ; yapı ve işlev, bütünleşme, istikrar ve konsensüs yani anlaşmadır.