EĞİTİM PSİKOLOJİSİ

Yapılandırmacı yaklaşımda öğretimin beş temel öğesi şu biçimde açıklanabilir:
• Önceki bilgilerin harekete geçirilmesi: Öğrenilen yeni şeyler, bireylerin daha önce öğrendikleriyle ilgili zihinlerinde varolan bilgi yapısıyla doğrudan ilgili olduğundan bu bilginin ne olduğunun tanımlanması önemlidir. Ön bilgilerin harekete geçirilmesi öğrencilere, yeni deneyim için yeni bir bilgi yapısının gerekli olup olmadığını anlamalarına yardım eder. Öğretmenler ise bu ön bilgiler sayesinde öğrenme yaşantılarını daha iyi planlayabilirler.
• Yeni bilginin kazanılması: Bilgi öğrencilerin kendi zihinlerinde varolan bilgi yapılarına uyup uymadığına karar vermelerine yardımcı olacak biçimde sunulmalıdır. Bu nedenle öğretmen bilgiyi bir bütün olarak ele almalı, öğrencilerin öğrenmesine yardım etmelidir. Öğrencilerin konuyu ezberlemeleri yerine onların anlamaları
için “bütünü”, “ilgili parçalarını” ve bu parçalar ile bütün arasındaki ilişkiyi görmeleri gerekir. Öğretimde bütüne odaklanmak, konu ile ilgili birkaç önemli kavram veya fikir seçip, onları öğretim sürecinin merkezi yapmak demektir.
• Bilginin anlaşılması: Öğrenciler bir konu hakkında yeni bilgiler ve beceriler ile karşı karşıya kaldıklarında, onlar için anlama ve kavrama süreci başlamış olur. Öğrenciler önce, belli bir konuya ilişkin olarak kazanılan yeni bilgiyi, yine o konu hakkında bildikleri ile karşılaştırırlar. Eğer yeni bilgi, daha önceden elde edilenlerle çelişmiyorsa, o konudaki zihinsel yapı güçlendirilir, çelişiyorsa bu durumda varolan zihinsel yapı değiştirilir.
• Bilginin uygulanması: Öğretmenler öğrencilerin yeni konu ile ilgili bilgi yapılarına uygun öğrenme etkinliklerini sağlayarak onlara yardım edebilir. Bilgi için en etkili ve verimli öğrenme etkinlikleri arasında otantik, sosyal, ilginç ve bütüncül kavramlar sayılabilir. Çünkü öğrenciler, problemleri çözerken bildiklerini uygulamaya koymak zorundadırlar.
• Bilginin farkında olunması: Bireyin belli bir bilgiyi kullanarak bir problemi çözmesi ile kendisini o problemin çözümüne ulaştıran stratejinin ne olduğunu fark etmesi iki ayrı şeydir. Dolayısıyla öğrencilerin sahip oldukları bilginin farkında olmalarını sağlayacak etkinlikler, onların geriye dönüp ne yaptıklarını gözden geçirmelerine olanak verecek etkinliklerdir. Örneğin, proje, örnekolay, rol oynama gibi etkinlikler bu farkındalığın sağlanmasına yardımcı olur.

Tüm bunlara dayalı olarak yapılandırmacı yaklaşıma dayalı bir öğrenme- öğretme süreci şu özellikleri taşımalıdır:
• Öncelikle öğrencilerin konuya ilişkin sahip oldukları temel kavramlar açıklığa kavuşturulmalıdır.
• Bilgiyi yapılandırma sürecinde öğrencilere deneme ortamı sağlanmalıdır.
• Ele alınacak örnekler öğrenciler için anlamlı olmalıdır.
• Örneklerin günlük yaşantıdan ve bulunulan çevreden seçilmesine özen gösterilmelidir.
• Öğrencilerin kendi bakış açılarını oluşturmalarına, ifade etmelerine ve savunmalarına olanak sağlanmalıdır.
• Eğitim ortamında öğrencinin etkin olmasını sağlayacak “sınıflandır”, “çözümle”, “tahmin et”, “oluştur” vb. eylem ifadeleri egemen olmalıdır.
• Öğrencilerin gerek birbirleriyle gerekse öğretmenle rahatça iletişim kurmalarına olanak sağlayacak ortamlar yaratılmalıdır.
• Bilginin tekrar edilmesi yerine, bilginin zihinde yeniden yapılandırılmasına özen gösterilmelidir.

İşbirliğine dayalı öğrenme, öğrencilerin küçük kümeler oluşturarak, ortak bir amaç doğrultusunda birlikte çalışıp öğrenmelerine dayalı bir yaklaşımdır. İşbirlikli sınıflarda, öğrenciler küçük gruplar halinde toplanarak etkileşimde bulunmaktadırlar

İşbirliğine dayalı öğrenme, bütün derslerde ve sınıf içinde gerçekleştirilen tüm etkinliklerde rahatlıkla kullanılabilen bir öğrenme yaklaşımıdır. işbirlikli öğrenmeye dayalı programların başarısını üç temel öğeye bağlı olarak açıklamaktadır. Buna göre, bu öğeler grup amaçlarına sahip olma, bireysel sorumluluk ve başarı için eşit fırsattır. Grup amacı, öğrencilerin öğrenme sürecinin sonunda birlikte ulaşmak istedikleri noktadır. Bu amaç öğrencilerin birbirlerine yardımcı olmasına yönlendirmektedir. Bireysel sorumluluk, grubun başarılı olması için gruptaki her öğrencinin en iyi düzeyde öğrenmesi gereklidir.
Bu her öğrencinin bireysel sorumluğuna dayalı olarak yüksek yeteneğe sahip birkaç öğrencinin görevi yalnız başına yerine getirmesini engellemektedir. Başarı için eşit fırsat ise, gruptaki her üyenin kendisini geliştirerek grubun başarısına katkıda bulunmalarıdır.

İşbirliğine dayalı öğrenmenin çok yönlü yararları vardır. Öğrencilerin güdülenmeleri ve dikkatlerini sürdürmelerine yardım etme, düşük yetenekli öğrencilere sorun çözme ve üst düzey beceriler kazandırma, dünyayı başka insanların bakış açısından görme yetisi kazandırma, başkalarının düşüncelerine saygılı olma, hoşgörülü olma, öğrenme sırasında öğrencilerin akranları ile iletişimde bulunmalarını sağlama, öğrencilerin ait olma, öz saygı ve yeterlik duygularını geliştirme bunlardan bazılarıdır.
Sınıf içinde işbirliğine dayalı öğrenme uygulamalarına yer verebilmek için, işbirliğine dayalı öğrenmenin sınıf içi uygulamalarına bir başka deyişle işbirliğine dayalı öğrenme tekniklerine yer vermek gereklidir. İşbirliğine dayalı öğrenme teknikleri şu biçimde sıralanabilir:
• Öğrenci Takımları – Başarı Bölümleri Tekniği
• Takım – Oyun –Turnuva Tekniği
• Takım Destekli Bireyselleştirme Tekniği
• Ayrılıp Birleştirme (Jigsaw) Tekniği
• Karşılıklı Sorgulama Tekniği
• Grup Araştırması Tekniği
• Birleştirme
Öğrenci Takımları – Başarı Bölümleri Tekniği: Bu teknikte öğrenciler başarı düzeylerine, cinsiyetlerine vb. özelliklerine göre 4 -5 kişilik takımlara ayrılır. Takımlar kendi içlerinde çalıştıktan sonra bir test uygulanır. Öğrenciler testten aldıkları puana göre başarı sırasına dizilir. Her öğrenci becerisi ve başarısı oranında takımına katkı getirir. Öğrenci kendisini kendi başarı grubundakilerle karşılaştırır.

Proje tabanlı öğrenme genel olarak bir konunun ayrıntılı öğrenilmesi söz konusu olduğunda kullanılmaktadır. Proje tabanlı öğrenme, belirli bir zaman süresince davam eden, bir ürün, gösterim ya da bir performans ile sonuçlanan bireysel ya da grup etkinliği olarak ta değerlendirilebilir. Proje tabanlı öğrenme genellikle sorun içeren bir senaryo ile oluşturulmaktadır. Öğrenci gerçek sorunların çözümüne yönelik olarak eleştirel düşünme,
sorun çözme, bilgiye erişim, sorgulama gibi etkinlikler yapar. Kimi araştırmacılar proje tabanlı öğrenmeyi basamaklandırarak açıklamışlardır. Bunlardan Anonymous proje tabanlı öğrenme sürecini altı aşamada toplamıştır. Bunlar sırasıyla şu biçimde açıklanabilir:
• Soru-Sorun aşaması: Bu aşamaya, gerçek yaşamla ilgili bir konu seçilerek çalışmaya, önemli ve dikkat çekici bir soruyla başlanmalı ve bunun öğrenciler için anlamlı olduğuna emin olunmalıdır.
• Planlama aşaması: Bu basamakta, öğrencilerin soruyu yanıtlarken hangi hedeflere ulaşacağı önceden belirlenmelidir. Bu noktada öğrencilerin konuyu belirleme, planlama ve projeyi yapılandırma sürecine katılımları sağlanmalıdır. Süreçte ayrıca beyin fırtınası etkinliklerinden yararlanılabilir.
• Programlama aşaması: Bu aşamada ise, öğretmen ve öğrenciler proje ile ilgili zaman çizelgesi yapmalı ve ölçütler belirlemelidir. Projenin öğrencilerin özelliklerine uygun olmasına dikkat edilmelidir.
• Yönlendirme aşaması: Bu basamakta öğretmen, proje sürecini kolaylaştırmalı, sürece rehberlik etmelidir.
• Değerlendirme aşaması: Bu aşamada ise değerlendirme özgün olarak kullanılan araçlar ile çeşitlendirilmeli bireylerin kendilerini değerlendirmelerine olanak sağlanmalıdır.

• Sonuçlandırma aşaması: Bu basamakta bireysel ve grup olarak neler yaşandığı paylaşılmalı, duygular ve deneyimler paylaşılmalı, iyi işleyen noktalar ve yapılması gereken değişiklikler tartışılmalıdır. Yeni araştırmalar ve projeler için fikirler alınmalıdır.
Bu aşamalardan da anlaşılacağı gibi, öğrenme - öğretme süreci içinde proje tabanlı öğrenmenin başarılı bir biçimde uygulanması için projenin seçilmesi, planlanması, gerçekleştirilmesi ve iyi bir değerlendirme yapılması gerekir. Bu aşamalarda öğretmen ve öğrenci kendisine düşen sorumluluğu iyi kavramalı ve görevlerini içtenlikle yerine getirmelidir.

Örnekolaya dayalı öğrenme yaklaşımında öğrencilerin öğrenme düzeyleri yüksektir. Bu yaklaşım öğrencilerin anlama, kavrama, analiz, sentez ve değerlendirme gibi birçok yeteneklerinin gelişmesine neden olur. Sınıftaki tüm öğrencilerin katılımı sağlandığından dinamik bir öğretme- öğrenme ortamı sağlar. Ayrıca, öğrencilerin birlikte çalışmasına uygun bir öğrenme yaklaşımıdır.

Proje tabanlı öğrenmenin, öğrencilerin problem çözme becerilerini geliştirmek, üst düzey düşünme becerileri edinmelerini sağlamak, güdülenme düzeylerini ve özgüvenlerini artırmak için okul öncesi eğitimden yükseköğretime kadar her kademede kullanılabilecek etkili bir yöntem olduğuna ilişkin araştırma bulguları oldukça fazladır. Bununla birlikte, proje tabanlı öğrenme bireylere birlikte çalışma becerileri, toplantı yapma ya da plan yapma gibi yaşamsal beceriler, amaçlar belirleme, görevleri düzenleme ve zaman yönetimi ve aynı öğrenme isteği gibi yararlar sağlayabilmektedir.

Örnekolaya dayalı öğrenme Saban’ın (2000) Savoie ve Hughes’dan aktardığına göre beş aşamada gerçekleştirilir:
1. Derse örnek olay ila başlamak ve dersin konusunu seçilen örnek olay etrafında düzenlemek: Bu aşamada dersin amacına uygun bir örnek olay seçilmelidir. Örnek olay yazılı olarak ya da okunarak öğrencilere sunulmalıdır.
2. Seçilen örnek olay öğrencilerin dünyası ile ilişkilendirilmelidir: Oldukça önemli olan bu maddeye göre, öğrencilerin öğrenme sürecine etkin olarak katılabilmeleri için öğrenme etkinlikleri, onların yaşantılar ve deneyimleri ile ilişkilendirilmelidir.
3. Öğrencilere kendi öğrenmelerini yönlendirmeleri için sorumluluk vermek: Örnek olayın çözümü öğrenciler tarafından gerçekleştirilmelidir. Bu noktada öğrenciler, örnek olaya ilişkin ellerindeki veriler etrafında tartışırlar.

4. Sınıfta küçük gruplar oluşturmak: Öğrenciler örnek olayın çözüme kavuşturulması için birlikte çalışırlar.
5. Öğrenciler öğrendiklerini bir ürün ya da performans biçiminde sunarlar: Öğrenciler örnek olaylara ilişkin çözümlerini mektup yazarak ya da rol oynama biçiminde sınıfta canlandırarak ortaya koyabilirler.

İşbirliğine dayalı öğrenmenin çok yönlü yararları vardır. Öğrencilerin güdülenmeleri ve dikkatlerini sürdürmelerine yardım etme, düşük yetenekli öğrencilere sorun çözme ve üst düzey beceriler kazandırma, dünyayı başka insanların bakış açısından görme yetisi kazandırma, başkalarının düşüncelerine saygılı olma, hoşgörülü olma, öğrenme sırasında öğrencilerin akranları ile iletişimde bulunmalarını sağlama, öğrencilerin ait olma, öz saygı ve yeterlik duygularını geliştirme bunlardan bazılarıdır.
Sınıf içinde işbirliğine dayalı öğrenme uygulamalarına yer verebilmek için, işbirliğine dayalı öğrenmenin sınıf içi uygulamalarına bir başka deyişle işbirliğine dayalı öğrenme tekniklerine yer vermek gereklidir. 

Proje tabanlı öğrenmenin, öğrencilerin problem çözme becerilerini geliştirmek, üst düzey düşünme becerileri edinmelerini sağlamak, güdülenme düzeylerini ve özgüvenlerini artırmak için okul öncesi eğitimden yükseköğretime kadar her kademede kullanılabilecek etkili bir yöntem olduğuna ilişkin araştırma bulguları oldukça fazladır. Bununla birlikte, proje tabanlı öğrenme bireylere birlikte çalışma becerileri, toplantı yapma ya da plan yapma gibi yaşamsal beceriler, amaçlar belirleme, görevleri düzenleme ve zaman yönetimi ve aynı öğrenme isteği gibi yararlar sağlayabilmektedir.

Anonymous proje tabanlı öğrenme sürecini altı aşamada toplamıştır. Bunlar sırasıyla şu biçimde açıklanabilir:
• Soru-Sorun aşaması: Bu aşamaya, gerçek yaşamla ilgili bir konu seçilerek çalışmaya, önemli ve dikkat çekici bir soruyla başlanmalı ve bunun öğrenciler için anlamlı olduğuna emin olunmalıdır.
• Planlama aşaması: Bu basamakta, öğrencilerin soruyu yanıtlarken hangi hedeflere ulaşacağı önceden belirlenmelidir. Bu noktada öğrencilerin konuyu belirleme, planlama ve projeyi yapılandırma sürecine katılımları sağlanmalıdır. Süreçte ayrıca beyin fırtınası etkinliklerinden yararlanılabilir.
• Programlama aşaması: Bu aşamada ise, öğretmen ve öğrenciler proje ile ilgili zaman çizelgesi yapmalı ve ölçütler belirlemelidir. Projenin öğrencilerin özelliklerine uygun olmasına dikkat edilmelidir.
• Yönlendirme aşaması: Bu basamakta öğretmen, proje sürecini kolaylaştırmalı, sürece rehberlik etmelidir.
• Değerlendirme aşaması: Bu aşamada ise değerlendirme özgün olarak kullanılan araçlar ile çeşitlendirilmeli bireylerin kendilerini değerlendirmelerine olanak sağlanmalıdır.

• Sonuçlandırma aşaması: Bu basamakta bireysel ve grup olarak neler yaşandığı paylaşılmalı, duygular ve deneyimler paylaşılmalı, iyi işleyen noktalar ve yapılması gereken değişiklikler tartışılmalıdır. Yeni araştırmalar ve projeler için fikirler alınmalıdır.
Bu aşamalardan da anlaşılacağı gibi, öğrenme - öğretme süreci içinde proje tabanlı öğrenmenin başarılı bir biçimde uygulanması için projenin seçilmesi, planlanması, gerçekleştirilmesi ve iyi bir değerlendirme yapılması gerekir. Bu aşamalarda öğretmen ve öğrenci kendisine düşen sorumluluğu iyi kavramalı ve görevlerini içtenlikle yerine getirmelidir. Proje yürütülürken konunun kavranabilmesi, yapılan çalışma ile öğrenilmesi istenen kavramların ilişkilendirilebilmesi için öğrencilere sorulacak kritik soruların titizlikle hazırlanması gerekmektedir.

Yapılandırmacılık bilginin doğasına ilişkin yeni görüşleri öğrenme ve öğretme sürecine yansıtmıştır. Yapılandırılmacılık, bilginin keşfedilmediğini yorumlandığını, ortaya çıkarılmadığını oluşturulduğunu yani yapılandırıldığını savunmaktadır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Yapılandırmacı yaklaşım üç başlıkta toplanabilir:

1. Bilişsel Yapılandırmacılık 2. Sosyal Yapılandırmacılık 3. Radikal Yapılandırmacılık

Bilişsel yapılandırmacılık, Piaget’nin zihinsel gelişim kuramı üzerine kuruludur. Piaget’nin görüşlerine dayalı olan bilişsel yapılandırmacılık, öğrenenin dünyaya ilişkin bilgisini özümseme ve uyum yolu ile oluşturduğu düşüncesini temel alır. Bu kurama göre, bilgi; özümseme, uyum ve denge kavramlarıyla açıklanmaktadır.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Sosyal yapılandırmacılık kapsamında Vygotsky’in buna yönelik açıklamaları üç başlıkta toplanabilir:

1. Anlamlandırma: Kişinin içinde yaşadığı toplum ve kültür bilgiyi yapılandırmasında            etkilidir. Çevremizdeki insanlar ve kültür, olayları algılamamızı ve              anlamlandırmamızı etkiler. Bilgilerimiz bunlar aracılığıyla oluşur.

2. Bilişsel gelişim araçları: Bireyin bilişsel gelişimini sağlayan araçlar kültür, dil ve bireyin çevresinde birey için önemli olan kişilerdir. Bu araçların biçimi ve niteliği bilişsel gelişimi biçimlendirir ve hızlandırır.

3. Yakınsal gelişim alanı: Vygotsky’ye göre, kişinin gelişimi sonu olmayan bir silindire benzer. Bu silindir üzerinde kişinin problem çözme becerileri geliştikçe yukarı doğru bir ilerleme görülmektedir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Vygotsky’in kuramına dayanarak sosyal yapılandırmacılığın savunduğu temel görüşler şu biçimde sıralanabilir:

• Öğrenme ve gelişim, sosyal bir etkinliktir.
• Öğretmen, öğrencinin öğrenme sürecinde kolaylaştırıcı görevindedir.
• Öğrencilerin birbirleriyle çalışmaları ve etkileşimleri sağlanmalıdır. Öğrenciler, edindikleri yeni bilgileri arkadaşları ve öğretmenleriyle paylaşarak tartışarak benimserler.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Yapılandırmacı yaklaşımda:

Öğrenme özneldir. Öğrenme, bireylerin öğrendiği şeyleri çeşitli semboller, imgeler, grafikler ve modeller yoluyla içselleştirmesidir.

Öğrenme durumsal olup çevresel olanaklara göre biçimlenir. Öğrenciler öğrendiklerini uygulamak yerine, gerçek hayat problemlerine benzer nitelikteki problemleri çözmeyi öğrenirler.

Öğrenme sosyaldir. Öğrenme bireylerin bakış açılarını paylaşma, bilgi alışverişinde bulunma ve işbirliği içinde başkalarıyla olan etkileşimleri sayesinde gelişir.

Öğrenme duygusaldır. Zihin ve duygu birbiriyle ilişkilidir. Bireyin kendi becerileri hakkında sahip olduğu görüşler ve farkındalıklar, öğrenme amaçlarının belirginliği, kişisel beklentiler ve öğrenmeye karşı olan güdülenme öğrenmeyi etkiler.

Öğrenme gelişimseldir. Bireylerin sosyal, bilişsel, fiziksel ve duygusal gelişimleri öğrenmeyi etkiler.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Radikal yapılandırmacılığa göre, bilgi bireyin zihninde bizzat kendisi tarafından oluşturulur. Bu yaklaşım uyarınca, her birey edindiği bilgileri kendi deneyim ve düşünceleri doğrultusunda yapılandırır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Yapılandırmacı bir sınıfta etkili bir öğrenme-öğretme ortamının gerçekleşmesinde öğrencinin de görev ve sorumlulukları olduğu belirtilmektedir. Bu görev ve sorumluluklar şu biçimde sıralanabilir:

Doğru cevap C seçeneğidir.

İşbirliğine dayalı öğrenme, öğrencilerin küçük kümeler oluşturarak, ortak bir amaç doğrultusunda birlikte çalışıp öğrenmelerine dayalı bir yaklaşımdır.  Gruplardaki öğrencilerin sayısı 3 ile 5 öğrenci arasında değişmektedir. Öğrencilerin herbiri farklı özellikler taşımaktadırlar. Bu öğrenciler görev paylaşımına göre sorumluluklarını yerine getirirler ve birbirlerinin öğrenmelerine katkıda bulunurlar.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Vico ile birlikte, Yapılandırmacılığın önde gelen kuramcılarının Piaget, Bruner, Vygotsky ve Dewey olduğu bilinmektedir. Freud ise Psikanalizin kurucusudur. Doğru cevap E’dir.

Yapılandırmacılığın temelinde yer alan özellikler şöyle sıralanabilir:

Sosyal yapılandırmacılığın temelinde Vygotsky’nin görüşleri bulunmaktadır. Doğru cevap A’dır.