EĞİTİM PSİKOLOJİSİ

Tekilliğe karşı tümellik: Bazı kuramcılar, her bireyin kendine özgü ve benzersiz olduğunu düşünürken diğerleri insanların temelde oldukça benzer özelliklere sahip olduklarına inanmaktadır. Doğru cevap C’dir.

Psikanalitik kuramın öncüsü ve yaratıcısı 1856-1939 yılları arasında yaşamış bir nörolog olan Sigmound Freud’dur. Doğru cevap A’dır.

Freud kişiliğin; id, ego ve süperego olmak üzere birbirini etkileyen üç birimden oluşan bir yapı olduğunu öne sürmüştür. İd, insan varlığının çekirdeğini oluşturmakta ve insanın temel güdülerini, ihtiyaçlarını ve arzularını temsil etmektedir. İd, kişiliğin ilkel yönüne vurgu yapmaktadır ve tamamen bilinçdışı düzeyde işlev göstermektedir. İdin tek motivasyon kaynağı, içgüdüsel arzuların boşaltımı yoluyla gerilimden kurtularak haz elde etmektir. İd haz ilkesine göre hareket eder, doyurulmamış arzuların yarattığı psikolojik gerilimden kurtulmayı hedefler. Ego, kişiliğin mantıksal yönünü temsil etmektedir. İdin arzularının gerçekçi bir şekilde ifade edilmesine ve doyurulmasına aracılık eder. Gerçekçi olma, hazları-geciktirme, problem çözme ve kendini koruma şeklindeki zihinsel ve algısal becerileri, gerçekle hayal dünyası arasındaki farkın ayırt edilmesini sağlar. Ego geliştikçe bireyler, idin mantıksız isteklerini kontrol etmeyi öğrenirler. Süperego, kişiliğin, çevreyle etkileşim ve toplumsal yaşama uyum sürecinde en son gelişen kısmını oluşturmaktadır. Süperegonun gelişmesinde ödül ve ceza sisteminin önemli etkileri bulunmaktadır. Toplumsal yaşam içerisinde bireyin davranışlarından dolayı kendini suçlu hissetmesinin altında süperegonun baskısı yer almaktadır. Süperego, sosyal değerlerin benimsenmesine aracılık eden kişilik yapısını temsil eder ancak süperegonun fazla gelişmesi, bireyin gereğinden fazla suçluluk duygusu hissetmesine ve davranışlarını baskılamasına neden olabilmektedir. Doğru cevap D’dir.

Gizil Evre: Bu evre, genellikle 6 yaşından ergenliğe kadar devam eden süreci kapsamaktadır. Freud’a göre bu evrede, çocuğun cinsel gelişiminde durma meydana gelir. Dış dünyayla ilişkilerin artması, okul yaşamı ve arkadaş edinme gibi görevler ön plana çıkmaktadır. Bu süreçte çocuklar toplumsal yaşamın bir parçası haline gelmekte ve toplumsal değerleri edinmeye başlamaktadır. Akademik konular ve sportif etkinliklere olan merakı artan çocuklarda, bu dönemde başarma güdüsü ön plana çıkmaktadır. Bu dönemde ilgi ve merakları uygun şekilde doyurulmayan çocuklar tedirgin, içedönük, güvensiz bir kişilik yapısı geliştirirler. Doğru cevap E’dir.

3-6 Yaş Girişimciliğe Karşı Suçluluk: Bu evrede çocuklar, yetişkin gibi davranmak ve kendi kapasitelerinin ötesinde sorumluluklar almak isterler. Bazen ailelerinin veya çevrelerindeki diğer insanların amaçlarıyla çatışan amaçlar edinebilirler. Gelişim krizinin başarıyla aşılması için bu çatışmaların dengelenmesi gerekir. Çocuklar bu evrede girişimci olmayı ve başkalarının haklarına ve önceliklerine saygı göstermeyi öğrenmelidir. Ebeveynler, bu evrede sosyal çevrenin temel aracılarıdırlar. Doğru cevap D’dir.

Bandura’nın sosyal bilişsel teorisinde kişilik gelişimi ve değişimi; gelişmiş dil becerisi, gözlemsel öğrenme, amaçlı davranış ve kendi kendini analiz olmak üzere dört süreçle açıklanmaktadır. Dil becerisi, kişilik gelişimini etkileyen bilgileri işlemek ve anlamak için önemli bir araç olan dile vurgu yapmaktadır. Gözlemsel öğrenme, başkalarının davranışlarını ve bunların sonuçlarını izlemeyi, taklit etmeyi ve böylece öğrenmenin gerçekleşmesini ifade etmektedir. Amaçlı davranış, bireyin yaptığı gözlemlere dayalı olarak olayları önceden tahmin etmesini, buna ilişkin hedefler belirlemesini ve plan yapmasını ifade etmektedir. Bu süreç, kişilik gelişimini ve değişimini etkilemektedir. Kendi kendini analiz, bireyin kendi düşünce ve hareketlerini takip etmesine yarayan içsel süreçleri ifade etmektedir. Doğru cevap A’dır.

İnsan gelişiminin değerine vurgu yapan hümanist kuramların ayırt edici özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

Rogers, çalışmaları sonucunda ortaya attığı danışan merkezli terapi anlayışının temeline, her bireyin, terapistin yönlendirmesine gereksinim duymaksızın, kendini değiştirme ve gerçekleştirme gücüne sahip olduğu düşüncesini koymuştur. Rogers, insanın kendi düşünce ve duygularını iyi yönde değiştirme sorumluluğunun kendisine ait olduğuna ve her bireyin kendini geliştirme yönünde bir eğilime sahip olduğuna inanmıştır. Doğru cevap E’dir.

Maslow’un ortaya koyduğu görüşler iki açıdan önemli katkılar sağlamıştır. Bunlardan ilki, insanların gereksinimlerini yeme, içme, uyuma gibi biyolojik gereksinimler ve özgüven, sevilme, ait olma gibi psikolojik gereksinimler olarak ikiye ayırmasıdır. Maslow biyolojik ve psikolojik gereksinimleri hiyerarşik olarak da basamaklandırmıştır. Maslow’un gereksinimler hiyerarşisine göre; insan gereksinimleri fizyolojik gereksinimlerden başlayarak, güvenlik gereksinimi, ait olma ve sevgi gereksinimi, saygı gereksinimi ve son olarak da kendini gerçekleştirme gereksinimi şeklinde sıralanmaktadır. Bir düzeydeki gereksinim bir üst düzeydeki gereksinimin öncülü olarak görülmektedir. En üst düzeyde yer alan kendini gerçekleştirme gereksinimi ancak daha alt düzey gereksinimler karşılandığında giderilebilir.

Maslow’un görüşlerinin ikinci önemli katkısı, sağlıklı ve kendini gerçekleştirmiş bireylere ilişkin çalışmalarıdır. Maslow’a göre kişilik hakkında bilgi edinmenin yolu, normal bireylerden farklı, kendini gerçekleştirmiş bireyleri incelemektir. Kendini gerçekleştirmiş bireylerin özelliklerinden bazıları şöyle ifade edilebilir: nesnel bir gerçeklik algısı, kendini ve başkalarını olduğu gibi kabul etme, içinden geldiği gibi davranma ve kendini tanıma, iyi bir mizah anlayışı, tüm insanlığa yönelik empati ve sevgi, derin ve anlamlı kişilerarası ilişkiler, yüksek bir amaca adanmışlık, yaşama nesnel bir bakış açısıyla bakabilme. Doğru cevap C’dir.

Demokratik anne-baba tutumuna sahip anne babaların sergiledikleri tutum ve davranışlar şöyle özetlenebilir:

Doğru cevap B’dir.

Kişilik, bireyin iç ve dış çevresiyle kurduğu, diğer bireylerden ayırt edici, tutarlı ve yapılaşmış bir ilişki biçimidir.

Davranışlarını toplumda değer verilen ahlak kurallarına uygun olarak yönetebilen, sosyal değerler sistemini benimsemiş kişilere karakterli denmektedir.

Karakter, kişiliğin ahlaki boyutunu, mizaç ise duygusal ve devinimsel boyutunu ifade eder.

Kişilik, planlı bir biçimde oluşturulan bir çevrenin ortaya çıkardığı bir olgudur.

Özgürlüğe karşı belirlenimcilik: Bazı kuramcılar bireylerin kendi davranışları üzerinde kontrol sahibi olduklarını ve davranışların altında yatan nedenleri anlayabileceklerini ileri sürmektedir. Diğerleri ise insan davranışlarının bir takım içsel ve dışsal güçler tarafından belirlendiğini ve bireylerin, davranışları üzerindeki kontrolünün sınırlı olduğunu düşünmektedir.

Psikanalitik kuramın öncüsü ve yaratıcısı 1856-1939 yılları arasında yaşamış bir nörolog olan Sigmound Freud’dur.

Bilinç, bireyin farkında olduğu yaşantıları, duygu ve düşünceleri temsil etmekte ve zihinsel yapının küçük bir bölümünü oluşturmaktadır.

Zihnin büyük bölümünü oluşturan bilinçdışı ise ulaşılması oldukça güç yaşantı, duygu, dürtü ve arzuları ifade etmektedir

Oral Evre: Doğumdan, yaklaşık olarak 1 yaşına kadar devam eden süreci kapsamaktadır.

Gizil Evre: Bu evre, genellikle 6 yaşından ergenliğe kadar devam eden süreci kapsamaktadır.