EĞİTİM PSİKOLOJİSİ

Karakter, duygular, güdüler, değerler, amaçlar ve algılama şeklinin tamamı bireylerin kişilik yapısını oluşturmaktadır. Kişilik, doğuştan getirilen ve sonradan kazanılan özelliklerden oluşur. Kişilik hem bir araç hem de yapı olarak çevre ile etkileşim içinde devam eden bir süreçte gelişir ve işlev gösterir. Her kişilikte doğuştan getirilen bir mizaç vardır ve bu mizaç kişiliğin vazgeçilmez bir özelliğini oluşturur. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Erikson, Freud’un psikoseksüel kişilik gelişimi kuramını cinsel öğelerin baskısından kurtarmış ve toplumsal gelişimin ön plana çıktı­ğı psikososyal gelişim kuramını oluşturmuştur. Ayrıca psikososyal gelişim kuramında çocukların, çevrelerine uyum sağlamak konusunda daha etkin kabul edilirken; psikoseksüel kuramda çocukların, ebeveynlerinden aldıkları biyolojik itkilerin etkisi altında hareket ettikleri ka­bul edilmektedir. Ayrıca Erikson’un kuramında kişilik geli­şimi yaşam boyu devam eden bir süreç olarak kabul edilmiştir. Psikososyal gelişim kura­mında, sosyal çevrenin kişilik gelişimi üzerindeki etkilerine vurgu yapılmaktadır. Her iki kuramda da kişilik gelişimi belirli evreler üzerinden açıklanmıştır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Psikanalitik kuramda Freud kişiliğin; id, ego ve süperego olmak üzere birbirini etkileyen üç birimden oluşan bir yapı olduğunu öne sürmüştür. İd, insan varlığının çekirdeğini oluşturmakta ve insanın temel güdülerini, ihtiyaçlarını ve arzularını temsil etmektedir. Ego, kişiliğin mantıksal yönünü temsil etmektedir. İdin arzularının gerçekçi bir şekilde ifade edilmesine ve doyurulmasına aracılık eder. Süperego, kişiliğin, çevreyle etkileşim ve toplumsal yaşama uyum sürecinde en son gelişen kısmını oluşturmaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Aşırı koruyucu anne baba tutumu ile yetişen bireylerin yeterince girişimci olmadıkları, bağımsız davranamadıkları, sürek­li bir himaye arayışında oldukları belirtilmektedir. Bu himaye arayışının bireyin yaşamı boyunca sürebildiği ve aynı koruma duygusunu ilerleyen yaşlarda başkalarından talep edebildiği de görülmektedir. Bu bağımlı kişilik yapısının sonucu olarak ise bireyler özgü­venleri zayıf, sorumluluk almaktan çekinen, kendi yapmaları gereken işleri başkalarının yapmasını bekleyen, zayıf silik kişilikler sergileyen bireyler olabilmektedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Bireylerin birbirine benzer bir takım özellikleri olmakla birlikte, genel olarak her birey kendine özgü ve kendini tanımlayan özelliklere sahiptir. Bireylerin düşünce şekilleri, davranış biçimleri, duyguları, dış görünüşleri, yetenekleri, inançları, olayları algılama biçimleri ve bu olay ve olgulara karşı tepkileri, onları birbirinden farklı kılmaktadır. Bu farklılıklar ise genel olarak her bireyin kişiliğinin diğerlerinden farklı olmasından kay- naklanmaktadır. (Atkinson, Atkinson, Smith, Bem ve Hoeksema, 2010, s.423). Aynı olay karşısında farklı kişilerin farklı tepkiler göstermesinin temelinde de kişilik özelliklerinin etkisi vardır. Aynı çevrede yetişen, aynı eğitimi alan ve aynı kültürel ortamdan gelen in- sanlar arasında dahi bir takım yaklaşım farklılıklarının olduğu görülür. Bu bağlamda, ki- şilik insanların çevreyle ilişkilerini etkileyen, iç dünyasına ve davranışlarına yön veren önemli bir etkendir.İnsanları birbirinden ayıran en önemli etmen olarak nitelendirilebilecek kişilik kav- ramının, bireyin değişmeyen ve belirgin duygu, düşünce ve davranış kalıplarını ortaya çıkaran psikolojik özelliklerini ifade ettiği söylenebilir (Pervin ve Cervone, 2010, s.8). Bu- nunla birlikte kişilik kavramının alanyazında kabul gören tek bir tanımından söz etmek oldukça güçtür. Bu durumun temel nedenleri olarak; kişilik ile ilgili olan sanat, psikoloji, felsefe, politika veya din gibi birbirinden farklı alanların konuyu farklı bakış açıları ile ele alması ve kişilik kuramcılarının her birinin bu kavramı kendi anlayışları ile ifade etmiş olmalarıdır (Engler, 2009, s.2).

Doğru seçenek D'dir.

Günlük konuşmada kişilik genellikle kişinin çevredeki imajını ifade etmek için kullanılır. Oysa ki kişilik, kişinin çevresine olan eşsiz uyumunu ve bireyin davranış eğilimlerini içeren oldukça geniş ve kapsamlı bir kavramdır. Karakter, duygular, güdüler, değerler, amaçlar ve algılama şeklinin tamamı bireylerin kişilik yapısını oluşturmaktadır (Mussen, 1963, s.57). Kişiliğin bu denli kapsayıcı bir kavram olması hem kişiliğin farklı şekillerde tanımlanmasına hem de kişiliğin doğasını anlamaya yönelik çok sayıda kuram ve teori- nin ortaya çıkmasına yol açmıştır (Baymur, 2012, s.273). Doğru seçenek A'dır.

Araştırmacıların kişiliğin üzerinde uzlaşıya vardıkları üç ilke, kişiliğin psikolojik yapı ve süreçlerden oluşan karmaşık bir sistem olduğu, çevre ile etkileşim içinde devam eden bir süreçte geliştiği, bütünlük ve süreklilik gösterdiği yönündedir.

6-12 Yaş

Başarıya Karşı Yetersizlik

Bu evrede başarılı olan çocuklar, kendilerine güvenlerini geliştirecek sosyal ve akademik becerileri edinirler. Bu becerileri edinmede başarısız olan çocuklarda ise yetersizlik duygusu gelişir. Öğretmenler ve yaşıtlar, sosyal çevrenin temel aracılarıdırlar. Doğru seçenek D'dir.

Söz edilen evre girişimciliğe karşı suçluluk evresidir. Doğru seçenek E'dir.

Söz edilen dönem genellikle 12-20 yaş arasında yaşanan kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası dönemidir. Doğru seçenek C'dir.

Bandura’ya göre kişilik gelişimi ve değişimi; gelişmiş dil becerisi, gözlemsel öğrenme, amaçlı davranış ve kendi kendini analiz olmak üzere dört süreçten oluşur. Doğru seçenek A'dır.

Skinner’a göre kişilik; sürekli olarak pekiştirilen bir davranışın alışkanlık haline gelmesi durumudur. Kişiliği bu şekilde tanımlayan Skinner, daha çok kişiliğin gelişimi üzerin- de durmuştur. Skinner’a göre insan davranışlarının nedeni ve kişiliğin gelişimi bireyin öğrenme tarihçesinden anlaşılabilmektedir. İnsanlar yaptıkları davranış sonucunda ödül ve ceza alma durumlarına bağlı olarak bir davranışı öğrenirler. Öğrenilen bu davranış pekiştirilmeye devam edildiğinde alışkanlık haline gelir ve kişiliğin bir parçasını oluşturur (İnanç ve Yerlikaya, 2008, s.182). Doğru seçenek B'dir.

Carl Rogers’a göre insan davranışlarını yönlendiren en önemli ihtiyaç insanın kendini ger- çekleştirme ihtiyacıdır. İnsanlar var olan potansiyellerini geliştirmek ve gerçekleştirmek için çeşitli seçimlerde ve davranışlarda bulunurlar (Atkinson vd. 2010, s.476; İnanç ve Yerlikaya, 2009, s.296). Rogers’ın kişilik ile ilgili görüşleri özellikle deneysel çalışmaların sonucuna dayandığı için daha önceki psikoloji kuramlarından ayrılmaktadır (Cloninger, 2009, s.401). Rogers, çalışmaları sonucunda ortaya attığı danışan merkezli terapi anlayışının temeline, her bireyin, terapistin yönlendirmesine gereksinim duymaksızın, kendini değiştirme ve gerçekleştirme gücüne sahip olduğu düşüncesini koymuştur. Rogers, insa- nın kendi düşünce ve duygularını iyi yönde değiştirme sorumluluğunun kendisine ait olduğuna ve her bireyin kendini geliştirme yönünde bir eğilime sahip olduğuna inanmıştır (Cloninger, 2009, s.404; Atkinson vd. 2010, s.476-477; İnanç ve Yerlikaya, 2009, s.296). Doğru seçenek C'dir.

Maslow, insan kişiliğinin kendisinden bağımsız güçlerle belirlendiği anlayışına karşı çıkan ve insani değerlere odaklanan bir kişilik anlayışı benimsemiştir (Cloninger, 2009, s.449). İnsanların doğuştan iyi veya nötr olduklarını savunan Maslow, her bireyin gelişme ve kendi potansiyelini gerçekleştirme dürtüsüne sahip olduğunu düşünmektedir (Pervin ve Cervone, 2010, s.202). Maslow, kendini gerçekleştirmeyi, bireyin yeteneklerini, kapasitesini ve potansiyelini sonuna kadar kullanmasını ifade eden bir süreç olarak nitelendirmiştir (Maslow, 1970; Akt. Frager ve Fadiman, 1984, s.378). Doğru seçenek B'dir.