EĞİTİM PSİKOLOJİSİ

Olgunlaşma, vücut bölümlerinin ya da organların belli bir yaşta kendinden beklenen davranışları yapabilecek yeterliğe ulaşmasıdır. Olgunlaşma, genetik olarak programlanmış ve zaman içinde kendiliğinden ortaya çıkan değişikliklerdir. Olgunlaşmanın, öğrenme yaşantılarından ve çevresel değişkenlerden bağımsız olduğu ve ağırlıklı olarak kalıtım Bireyin Gelişimi Büyüme, vücutta ve organlarda görülen nicel değişikliklerdir. Olgunlaşma, ulaşılması gereken bir gelişim düzeyi değil, belli bir davranışın yapılabileceği düzeydir. Olgunlaşma, öğrenme için önkoşuldur. Öğrenmenin gerçekleşmesi, olgunlaşmaya ve alıştırma yapmaya bağlıdır.

Fiziksel becerilerin edinim yaşı açısından erkekler ile kızlar arasında çeşitli farklılıklar gözlendiği; erkeklerin koşma, atlama, ayakla vurma ve atma becerilerini kızlardan daha önce kazandıkları, kızların ise sekme, zıplama ve yakalama becerilerini erkeklerden daha önce kazandıkları belirtilmektedir.

Doğum öncesi dönemde annenin geçirdiği hastalıklar ve kazalar, kullandığı ilaçlar ve sigara, alkol,

uyuşturucu gibi bağımlılık yapıcı maddeler, maruz kaldığı zararlı kimyasallar ve radyasyon, ağır düzeyde yaşadığı stres ve depresyon bebeğin gelişimini olumsuz yönde etkilemektedir.

Yürümenin gelişimi için 12-18 ay arası kritik dönem iken özerkliğin gelişimi için 12-36 ay arası kritik dönemdir. Kritik dönemlerde öğrenme daha fazla ve daha hızlı gerçekleşir. Bu nedenle de, bireylerin kritik dönemlerde daha fazla çevresel uyaranla etkileşime girmeleri ve gelişimsel açıdan daha fazla desteklenmeleri için gerekli önlemler alınmalıdır.

Gelişim, kalıtım ve çevrenin etkileşimi yoluyla gerçekleştiğinden, gelişimde bireysel farklılıklar söz konusudur. Bireyler belirli gelişim örüntülerini izlerlerken, aralarında değişim miktarları bakımından farklılıklar oluşabilmektedir. Her bireyin kalıtımsal mirasının ve çevresel koşullarının farklı olduğu düşünülürse, gelişimlerinin de farklı olması oldukça doğal bir durumdur.

20’li yaşlarda başlayıp 30’lu yaşların sonuna kadar süren genç yetişkinlik dönemi kişisel ve ekonomik özgürlüğün kazanılmasıyla birlikte toplumsal yaşamda daha fazla yer alınan bir dönemdir. Ergenlik döneminin sona ermesiyle birlikte bireyler seçtikleri mesleğe yönelik bir işe başlarlar ve iş konusunda deneyim kazanmaya çalışırlar. Bireyler bu dönemde kendileri için en uygun iş koşullarını buluncaya kadar iş ve işyeri değişiklikleri yapabilirler

İnsanı diğer canlılardan ayıran en temel özellik, insanın düşünme gücüne sahip olmasıdır. Bilişsel gelişim, yaşla birlikte düşünme, öğrenme ve hatırlama süreçlerinde gerçekleşen değişimdir. Bireylerde düşünmenin nasıl gerçekleştiğini ve bireylerin düşünme eylemlerini inceler. Bilişsel gelişim alanında incelenen konular arasında; dikkat, bilinç, hafıza, zekâ, öğrenme, algılama, düşünme, muhakeme etme, problem çözme ve dili kullanma yer almaktadır

Piaget’e göre zekâ, bireylerin çevreye uyum sağlama yetenekleridir. Bireylerin çevreye kolaylıkla ve etkin biçimde uyum sağlamaları, onların zekâ düzeylerinin yüksek olduğunun bir göstergesi kabul edilir. Bireylerin dünyayı algılamaları için şemalara ihtiyaçları vardır. Şema, yeni gelen bilginin yerleştirildiği bir çerçevedir. Bireyler bu şemalar yoluyla çevrelerine uyum sağlarlar ve çevrelerini organize ederler. Bireylerin kendilerinde var olan şemalarla çevrelerine uyum sağlamaları yani, bireylerin yeni karşılaştıkları bilgileri mevcut bilişsel yapı içine almaları özümleme iken; bireylerin kendilerinde var olan şemaları biçimlendirerek çevrelerine uyum sağlamaları yani, bireylerin yeni bilgileri anlamak için mevcut şemaları yeniden şekillendirmeleri düzenlemedir. Bireylerin özümleme ve düzenleme yoluyla çevrelerine uyum sağlayarak dinamik bir dengeye ulaşma süreçleri ise dengelemedir

Bu aşamada saf çıkarcı bir eğilim söz konusudur ve bu aşamadaki bireyler için kendi ihtiyaçlarının karşılanması önemlidir. Bireyler ahlaki yargılarda bulunacakları zaman başkalarının ihtiyaçlarını dikkate alırlar; ancak yine de öncelik kendi ihtiyaçları olur. Bu aşamada bireyler doğruya ait tek bir görüş olmadığını ve farklı bireylerin farklı bakış açıları olabileceğini görürler. Bireyler herkesin kişisel çıkarlarını gözetmekte özgür oldukları kararına varırlar ve faydacı bir alışveriş anlayışına (yardım edene yardım etmek gibi) sahiptirler. Bireylere göre, kişisel çıkarları karşılayan davranış, doğru davranıştır.

Gelişim sürecinde büyük ölçüde kalıtsal etkenlerle bireyin bir davranışı gerçekleştirebilecek donanımları kazanması olgunlaşmadır. Bisiklet kullanmak, kalem tutmak, iğneye iplik takmak gibi davranışlar belirli bir olgunlaşma gerektirmektedir. Bu nedenle yanıt D seçeneğinde verilmiştir.

Şeker hastalığına neden olan hormon büyük ölçüde insülindir. İnsülin hormonunun salgılanması pankreas tarafından gerçekleştirilir. Bu nedenle yanıt B seçeneğinde verilmiştir.

Bebekler ince motor kasları gelişmediği için öncelikle nesneleri kaba motor becerileriyle ilgili kaslarıyla kontrol ederler. Bu durum gelişimin genelden özele ilkesiyle ifade edilmektedir. Bu nedenle yanıt C Seçeneğidir.

Bireysel farklılıklar çevre ve kalıtım etkisinin her bireyde farklı düzlemlerde gerçekleşmesi sonucunda oluşmaktadır. Örneğin tek yumurta ikizleri tümüyle aynı çevresel koşullara maruz kalmadıklarından bireysel genetik altyapıları aynı olmasına karşın kişiliklerinde farklılıklar görülebilmektedir. Bu nedenle yanıt B seçeneğinde verilmiştir.

Büyümenin en oransal olarak en hızlı oluştuğu dönem, 0/ 2 yaş aralığı olan bebeklik dönemidir. Bu nedenle yanıt A seçeneğidir.

Dil gelişimi bebeklikte başlar ve ilk çocukluk döneminde oldukça hızlanır. Ergenlikte dil gelişimi diğer alanlara göre daha sınırlıdır. Bu nedenle yanıt B seçeneğinde verilmiştir.

İleri yetişkinlikte kişi yaşanmışlıklar ve yaşanmamışlıklar üzerinden yaşamını gözden geçirir. Bu nedenle yanıt E seçeneğinde verilmiştir.

Mitoz bölünme zigotun oluşmasıyla birlikte başlamaktadır. Bu nedenle yanıt E seçeneğinde verilmiştir.

Bebek 36’ıncı haftadan itibaren büyük ölçüde doğuma hazırdır. Bu nedenle yanıt C seçeneğinde verilmiştir.

Öğrenmenin iki ön koşulu olgunlaşma ve alıştırma yapmadır. ( Bkz. Aydın 2008) Doğru yanıt 'C'.

Verilen tanıma en uygun örnek E seçeneğinde verilmiştir. A ve B de aynı anda yapılabilen iki eylem, diğer şıklarda ise çocuğun ilgi alanları rol oynamaktadır. Doğru yanıt 'E'