EĞİTİM PSİKOLOJİSİ

Gelişime etki eden değişkenler

Biyolojik değişkenler : Kalıtım, Cinsiyet, Hormonlar

Çevresel değişkenler : Doğum öncesi değişkenler, Doğum anı değişkenler, Doğum sonu değişkenler   Doğru cevap D'dir.

İç salgı bezlerinin çalışmasını denetler. Vücuttaki sıvı dengesini sağlar. Büyüme hormonu salgılayarak büyümeyi hızlandırır. Oksitosin hormonu salgılayarak annenin doğum yapmasını kolaylaştırır Oksitosin hormonu salgılayarak annenin süt miktarını arttırır.Doğru cevap A'dır.

Gelişimin bazı temel ilkeleri vardır. Bu ilkeler evrenseldir ve insan gelişimi bu ilkeler doğrultusunda gerçekleşir. Gelişimde rol oynayan bu ilkeleri şöyle sıralamak mümkündür (Akbağ, 2007; Aydın, 2008; Aydın, 2012; Bacanlı, 2014; Senemoğlu, 2010): a. Gelişim, kalıtım ve çevrenin etkileşimi yoluyla gerçekleşir. b. Gelişim aşamalar halinde yaşam boyu devam eder. c. Gelişim belli bir yönde seyreder. d. Gelişim ardışık bir sıra izler. e. Gelişim dönemler halinde oluşur. f. Gelişimin kritik dönemleri vardır. g. Gelişim bir bütünlük içinde gerçekleşir. h. Gelişim bireysel farklılıklar gösterir.Doğru cevap E'dir.

Gelişim sürecinde farklı özellikler göstermelerine karşın belli yaş gruplarında tüm bireylerin bazı ortak özellikleri de vardır. Her bireyin belli bir yaşta, belli bir gelişim dönemine ulaştığı kabul edilmektedir. Bu dönemlere de kritik dönem adı verilmektedir.Doğru cevap C'dir.

Gelişim, döllenmeyle başlayıp yaşam boyunca devam eden bir süreçtir ve birbirini izleyen dönemlerden oluşur. Her dönemin kendine özgü özellikleri ve kendine özgü görevleri vardır.Doğru cevap A'dır.

Gelişim Alanı İncelenen Konular
Fiziksel Gelişim
Beden Büyüklüğü, Uzunluğu ve Hacmi Beyin Yapısı Sinir Sistemi Kas ve İskelet Sistemi Organların Yapısı Duyusal Yeterlikler Motor Beceriler
Bilişsel Gelişim
Dikkat Bilinç Hafıza Zekâ Öğrenme Algılama Düşünme Muhakeme Etme Problem Çözme Dili Kullanma
Psikososyal Gelişim
Benlik Duygu Mizaç Sosyalleşme Kültürleşme Kişilik Ahlak

Doğru cevap D'dir.

Embriyo evresi, döllenmeden sonraki üç-sekiz haftalık dönemi içine alan, bir evredir. Bu evrenin en önemli özellikleri; büyümenin çok hızlı gerçekleşmesi, plasenta aracılığıyla anne ile fetüs arasında bağ kurulması, vücut bölümlerinin ve organların oluşması ve fetüsün fark edilir bir insan görünümü almasıdır. Bu evrenin başlarında sinir sistemi, duyu organları ve cilt oluşurken, evrenin ortalarına doğru kaslar ve kemiklerle birlikte dolaşım, solunum ve sindirim sistemleri oluşur. Bu evrede ayrıca anne ile fetüsün dolaşım sistemlerini birbirlerinden ayıran plasenta oluşur ve uterus duvarına yerleşir. Altıncı-yedinci haftada dolaşım sistemi çalışmaya başlar ve fetüsün kalbi dakikada 140-160 arasında çarpar. Sekiz haftanın sonunda böbrekler çalışmaya başlar, kulaklar, burun, ağız ve gözlerin dış bölümü fark edilir ve kollar ile bacaklar şekillenir. Bu dönemde düzensiz ve koordinasyonsuz olsa da embriyo tüm vücuduyla ya da vücudun belli bölümleriyle hareket eder. Bu evrenin sonunda embriyo yaklaşık 10 gr ağırlığında iken 2,5 cm civarındadır.Doğru cevap B'dir.

Refleksif Hareketler Dönemi Doğum Öncesi-1 Yaş
İlkel refleksler Duruşa ilişkin refleksler Yinelenen hareketler
İlkel Hareketler Dönemi 0-1 Yaş
Baş ve boyun kontrolü Gövde kontrolü Oturma Ayakta durma Sürünme Emekleme Yürüme Uzanma Tutma Bırakma
Temel Hareketler Dönemi 2-7 Yaş
Koşma Atlama Sekme Tırmanma Atma Yakalama Ayakla vurma
Özelleşmiş Hareketler Dönemi 7 Yaş-Yetişkinlik
Becerileri birleştirme Titizlik ve incelik Ustalık kazanma Özel amaçlara yönelik kullanım Spor Dans        Doğru cevap C'dir.

Mizaç, bireylerin çevrelerine karşı göstermiş oldukları ve bireylere özgü davranış biçimleri ya da duygusal tepkiler olarak tanımlanmaktadır; ancak gelişim psikologları mizacı bebeklerin ya da küçük yaştaki çocukların kişiliği anlamında kullanmaktadırlar.

Ahlak, bireylerin öznel olarak geliştirdikleri iyiyi ve kötüyü, doğruyu ve yanlışı ayırt edebilmelerini sağlayan ilke ve değerler bütünüdür (Aypay, 2007; Türküm, 2014). Ahlaki değerler, kişiler arası ilişkileri ve beklentileri yapılandırmada bireylere dayanak sağlar ve bireylere yaşam hedefi oluşturur. Ahlak gelişimini açıklama çabaları ahlak gelişiminin üç boyutunu gündeme getirmiştir. Bunlar; ahlaki kurallarla ilgili bilgileri ve eylemlerin doğruluğunu ya da yanlışlığını yargılamayı içeren bilişsel boyut, davranışlarda ahlaki ilkelerin göz önünde bulundurulmasını içeren davranışsal boyut ve empati, kaygı, suçluluk gibi duyguları içeren duygusal boyuttur. Doğru cevap D'dir.

Olgunlaşma, vücut bölümlerinin ya da organların belli bir yaşta kendinden beklenen davranışları yapabilecek yeterliğe ulaşmasıdır. Olgunlaşma, genetik olarak programlanmış ve zaman içinde kendiliğinden ortaya çıkan değişikliklerdir.

Olgunlaşma, öğrenme için önkoşuldur. Öğrenmenin gerçekleşmesi, olgunlaşmaya ve alıştırma yapmaya bağlıdır.

Gelişime etki eden biyolojik değişkenlerden bir diğeri hormonlardır.

Tiroidin görevleri:
Vücuttaki metabolik faaliyetleri düzenler.
Vücut ısısını dengeler.
Solunum hızını artırır.
Büyüme ve gelişmeyi sağlar.
Fiziksel ve bilişsel gelişime katkıda bulunur.
Böbreklerin işlevini kolaylaştırır.
Cinsiyet organlarının çalışmasına etki eder.
Vücuttaki kalsiyum düzeyini dengeler.

Gelişim kalıtım ve çevrenin Etkileşimi Yoluyla Gerçekleşir ilkesine göre
Gelişim hem çevreden hem de kalıtımdan etkilenir ve bunlardan yalnızca birinin gelişimi etkilediğini düşünmek oldukça hatalıdır. Kalıtım yoluyla var olan özelliklerimiz çevre koşulları ile etkileşime girerek gelişimi belirler. Bireylerin sahip oldukları özellikler, ancak genlerin belirlediği sınırlar içinde çevreyle etkileşerek biçimlenir (Aydın, 2012; Bacanlı, 2014). Başka bir deyişle çevre, kalıtımla getirilen özelliklerin gelişimini hızlandırırken, kalıtsal olarak sınırları belirlenmiş bir özelliğin çevre ile üstün hale getirilmesi mümkün değildir (Akbağ, 2007). Örneğin, resim, müzik ve yabancı dil gibi alanlardaki yetenekler
kalıtım yoluyla sahip olunan yeteneklerdir; ancak bu yeteneklerin geliştirilmesi ve beceriye dönüştürülmesi için mutlaka yetenek sahibi kişilerin bu konularda eğitim almaları, uyaranların fazla olduğu bir çevre ile etkileşime girmeleri ya da zengin deneyimler kazanmaları gerekir.

Üç yaşta başlayıp altı yaşa kadar devam eden ilk çocukluk dönemi,
okul öncesi dönem olarak da adlandırılır.

Bilişsel Gelişim Alanları Şunlardır:
Dikkat
Bilinç
Hafıza
Zekâ
Öğrenme
Algılama
Düşünme
Muhakeme Etme
Problem Çözme
Dili Kullanma

Fetüs evresi, dokuzuncu haftadan başlayıp doğuma kadar süren evredir
ve bu evrede çok hızlı değişimler görülmektedir. Örneğin, fetüs 12. haftada 14 gram ağırlığında ve 6,5 cm uzunluğunda iken 38-40. haftalarda 3400-3500 gram
ağırlığında ve 50 cm boyunda olur. Fetüs evresinde yeni bir vücut bölümü ya da organ oluşmaz; ancak embriyo döneminde oluşan vücut bölümleri ya da organların gelişimleri tamamlanır.

Sıcaklık, soğukluk, basınç ya da ağrı yeni doğan bebeklerde hissedilen uyaranlardandır.  Örneğin, bebeklere bir biberon sıcak ya da soğut süt verildiğinde bebeklerin düzensiz bir ritimle bu sütü emdikleri gözlenir. Bebekler aralarındaki ısı farkı az olan uyaranlara karşı ise yeterince duyarlı değildirler. Vücutlarına karşı uygulanan baskılara karşı da tepkide bulunurlar. Örneğin, arama refleksi, emme refleksi, yakalama refleksi ve babinski refleksi
vücuda uygulanan dokunsal uyaranlara tepki olarak ortaya çıkan reflekslerdir. Ayrıca bebekler herhangi bir ağrı karşısında da huzursuzlanarak ya da ağlayarak tepkide bulunurlar.

Psikososyal gelişim, doğuştan getirilen özellikler ile çevrenin etkileşimi sonucunda, duygu, mizaç, sosyal olgunluk, kişilik ve ahlakın şekillenmesidir. Psikososyal gelişimin incelediği konular arasında; benlik, duygu, mizaç, sosyalleşme, kişilik ve ahlak yer almaktadır.

Yedi-on bir yaş arasını kapsayan somut işlemler dönemi, ilkokul yıllarını kapsayan ve çocukların karmaşık zihinsel süreçleri kullandıkları dönemdir. Bu dönemde çocukların mantıksal düşünme yeteneğinde gelişmeler gözlenir; ancak düşünme somut varlıklarla sınırlıdır ve problemler somut yollarla çözülür. Soyut bilgiyle ilgili sistematik ve mantıklı düşünme konusunda zorluklar yaşarlar. Somut işlemler döneminde çocuklar ben merkezlikten uzaklaşırlar ve dünyayı başkalarının gözünden görebilirler. Bu dönemde çocuklar birden fazla özelliği dikkate alarak gruplama ve üst düzey sınıflama yapabilirler. Örneğin, nesneleri şekillerine, renklerine ve büyüklerine göre gruplayabilirler. Hayvanları; kara hayvanları, deniz hayvanları ve hava hayvanları olarak; kara hayvanlarını vahşi hayvanlar ve evcil hayvanlar olarak; vahşi hayvanları da etçiller ve otçullar olarak sınıflayabilirler. Ayrıca korunumu ve tersine çevirmeyi de kazanırlar; ancak korunumun gelişimi soyut işlemler döneminde de devam eder.