EĞİTİM PSİKOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 8

McClelland ve arkadaşları 1950’li yıllarda, Maslow’un sözünü ettiği üst düzey ihtiyaçlara benzeyen faktörlerden hareketle gerçekleştirdikleri çalışmalarda, kişinin psikososyal yapısına ait özellikleri ortaya çıkarmayı amaçlamıştır. Bu araştırmalar, “Tematik Algılama

Testi (TAT)” ile gerçekleştirilmiş olup, çalışmalardan elde edilen bulgulara göre insanların başarılarını etkileyen dört çeşit ihtiyaç şöyle sıralanmıştır: Başarma ihtiyacı, İlişki Kurma (Kabul Görme) ihtiyacı, Güç Elde Etme ihtiyacı, Uzmanlık ihtiyacı.

Süreç teorileri bireyin davranışlarını motivasyon öncesi birbiri ile ilişkili bilişsel ve çevresel faktörler üzerinden açıklamaya çalışırlar. Süreç teorileri kapsamında öne çıkan teoriler Davranıs Şartlandırma Teorisi, Beklenti Teorisi, Eşitlik Teorisi ile Amaç Teorisidir.

Davranış Şartlandırma: Harvard Üniversitesi psikoloji profesörlerinden tam bir davranışçı olan Skinner (1953) dürtü, gereksinim, tutum gibi bireylerin “içsel” durumlarını anlatan kavramları davranışın nedeni olarak kabul etmemektedir. Çünkü bunlar gözlemlenemeyen durumlardır.

Adams, eşitsizliğe verilen tepkilerin kişiden kişiye değişmesine karşılık, eşitsizliği azaltmak diğer bir ifadeyle algılanan eşitsizliği, algılanan eşitlik durumuna çevirmek için genel olarak davranışsal ya da psikolojik yönelimli altı yöntem tanımlamıştır Bunları da Girdileri değiştirme, Çıktıları değiştirme, Diğerlerini etkileme, Karşılaştırma amaçlarını ya da karşılaştırmanın dayandığı temel etmenleri değiştirme, Girdi ve çıktı tanımlarını akılcı biçimde değiştirme ve Okulu terk etme şeklinde sıralamıştır.

Tutum, genel olarak bir kişinin bir isi başarmaya yönelik davranış şeklini önceden seçtiği zihinsel durumdur. Sınıf ortamında tutum ise öğrencinin konuya, öğretmene, öğrenme ortamına ve kendisine bakış biçimi olarak görülebilir.

Motivasyon bir gereksinim veya daha genel bir ifadeyle uyaran çerçevesinde ortaya çıkan güdü ile başlar. Bu aşamada davranışı gerçekleştirme çabası söz konusudur. Güdü davranışa, davranış başarılı ise belli bir amaca öncülük eder; amaç elde edildiğinde güdü, hiç değilse geçici olarak giderilir ve durum belli bir rahatlamaya yani doyuma neden olur.

Birincil güdüler, dürtü kaynaklı fizyolojik temelli öğrenilmemiş güdülerdir; insanlar da dahil olmak üzere her hayvan türü için ortaktır. Çoğu doğuştan gelen fakat cinsellikte olduğu gibi bazıları olgunlaşmayla da ortaya çıkan birincil güdüler, genellikle fizyolojik dürtüler olarak adlandırılırlar. İkincil güdülerin açığa çıkması için, başka insanların varlığına da ihtiyaç duyulur. İnsan sosyal bir varlıktır. Bireyin başka insanlarla yaşama zorunluluğu ve onlarla karşılıklı ilişkiye girmesi gereği, sosyal güdüleri ortaya çıkarmıştır. Görüldüğü gibi, insanı diğer canlılardan ayıran önemli bir özellik de ikincil güdülerdir. Doğduğumuzda bütün güdülerimizin eksiksiz olduğunu söylemek mümkün değildir. Yaptıklarımız hayatımızın ilk yıllarında içgüdü, dürtü ve zamanla bilişsel etkilerin yanı sıra sosyal etkilerle de motive edilir. İşte bu sebepten sosyal güdüler olarak da adlandırılan ikincil güdüler, herhangi bir şekilde diğer insanlarla ilişkili olan öğrenilmiş veya öğrenilmemiş güdüler olup, öğrenme yoluyla değişikliğe uğrayabilirler.

İçsel motivasyonda, eyleme yönelik inanış ya da beklentilerimizin bir kısmını karşılayıp doyum sağladığımız için, eylemin bizzat kendisi ödüllendirici bir özellik taşımaktadır. Fotoğraf çekmek, suya dalmak, bulmaca çözmek, pul koleksiyonu yapmak gibi eylemleri çoğu zaman kendimiz istediğimiz için yerine getirir, bunları yapmaktan memnuniyet duyarız. İçsel motivasyonun kaynağını bireyin ilgileri, merak etmesi sonucu açığa çıkan öğrenme ihtiyacı, belli bir alanda yeterlik ve gelişme duygusu kazanma oluşturabilir.  İçsel motivasyon insanların gönüllü olmasını, ilgilerine ve hobilerine saatler ayırmasını ya da kişisel projeler üzerinde saatlerce hatta kimi zaman günlerce çalışmasını açıklar. Çünkü bu eylemler kişisel olarak kimi zaman ödüllendirici ve tatmin edici olmakla birlikte kimi zaman ise zorlayıcıdırlar. Bireyin kendine haz veren bir davranışına ayrıca bir dış ödül verilince, o davranışın kendisinden zevk almak zamanla yeterli gelmeyip, dış kaynaklı ödül, iç kaynaklı ödülün değerini ortadan kaldırabilmekte olduğu unutulmamalıdır.

En temel ihtiyaçlar açlık, susuzluk, cinsellik ve uyku gibi insanın hayatta kalıp kalmamasına neden olabilecek fizyolojik ihtiyaçlardır. Bir sonraki basamaktaki ihtiyacın ortaya çıkması için bir kişinin bu fizyolojik gereksinimleri karşılaması gerekir. Güvenlik ihtiyaçları hiyerarşide bir sonraki basamaktır. Maslow insanların güvenlik ihtiyaçlarını karşılamak için emniyetli bir çevre oluşturmada oldukça aktif ve etkin eylemler sergileyeceklerini ifade etmektedir. Fizyolojik ve güvenlik ihtiyaçları “alt düzey ihtiyaçları” oluşturmaktadır. Ancak unutulmamalıdır ki, üst düzeydeki bir ihtiyacın açığa çıkması için alt düzeydeki bütün ihtiyaçların doyurulması gerekliliği söz konusu değildir. İhtiyacın belirli bir derecede doyurulması bireyi bir üst düzeye hazır hale getirebilir. İnsanların içinde büyüdüğü aile ortamı ile yetiştiği kültürün değerleri; hangi düzeydeki ihtiyaçların daha belirgin ve baskın bir rol oynayacağını saptar.

Alferder, yaptığı araştırmalar sonucunda ihtiyaçların üç büyük kümede toplanma eğilimi gösterdiğini fark etmiştir. Varlık ihtiyaçları; yemek yeme, su içme, nefes alma, korunma ve fiziksel güvenlik gibi insanların hayatta kalmasını sağlayan ihtiyaçları kapsar. İlişki ihtiyaçları; Bu ihtiyaçlar sosyal etkileşimden kaynaklanmakta olup, diğer insanlarla ilişkileri, duygusal destek, saygı, tanınma ve ait olma gibi sosyal gereksinimleri giderecek ihtiyaçları kapsar. Gelişme ihtiyaçları; Bu ihtiyaçlar kişinin çevresiyle etkileşime girerek yenilik ve yaratıcılıklarını ortaya çıkarıp geliştirecek biçimde karşılıklı ilişkiler oluşturmasını içermektedir. Alderfer, kişinin herhangi bir zamanda bu üç basamaktan herhangi birinin etkisiyle davranışlarını sergileyebileceğini ifade etmektedir. Alderfer’e göre ihtiyaçlar, Maslowdaki gibi, belirli bir sıra izleyerek ortaya çıkmazlar. Ayrıca ilişki ihtiyaçları ne kadar giderilirse, varlık ihtiyaçları o kadar ön plana çıkar.

Karar verme,öğretmenin hangi amaçlara, hangi uygulamalar yoluyla,  bir seçim yapma ve harekete geçme sürecini tanımlar

Planlama, varılmış olan kararın nasıl uygulanacağına, sınıfın amaçlarına nasıl ulaşacağına dair bir düzenlemeyi içerir

Eşgüdümleme boyutu, sınıfın amaçlarına ulaşmasında işe koşulan öğretim yöntem ve teknikler, öğrenme ortamı, öğrenci ve öğretmen arasında uyum ve de ahenkin sağlanması ile ilişki- lidir.

Değerlendirme, sınıfta belirlenen amaçlara ve alınan kararlara ne ölçüde ulaşıldığına ilişkin hem süreç içinde hem de sonunda gerçekleştirilen döngüsel bir dönüt sağlayıcı araç olarak işlev görmektedir.

Bir etkinlikten diğer etkinliğe geçerken kaybedilen zamanın azaltılması, öğrenme zamanının artırılması ve istenmeyen davranışların azaltılması açısından önem taşımaktadır. Çünkü araştırmalar özellikle yapılandırılmamış etkinlikler arası geçişlerin sınıftaki zamanın akıcılığını böldüğünü, öğrencilerin istenmeyen davranışlarını da büyük ölçüde artırdığını göstermektedir.

Sınıfta zamanın etkili olarak yönetilebilmesi öğretmenin plan-program etkinliklerini tam olarak yerine getirmesi, etkinlikleri önceden planlaması, öğretim dışı gerçekleşen sınıf için olayları öngörüp önlemler almasıyla yakından ilgilidir.

Önlemsel model, planlama düşüncesine bağlı, geleceği kestirme, istenmeyen davranış ve sonucu olmadan önleme yönelimlidir. Amacı, sınıf sorunlarının ortaya çıkmasına olanak vermeyen bir öğrenme ortamı oluşturmak,  Bu model sınıf etkinliklerini bir «sosyalleşme süreci» olarak ele alır,Öğretmenlerin olayların sonucundan çok nedenleri üzerinde durduğu bu modelde, etkinlikler bireyden çok gruba ve olaya yönelik olarak düzenlenir.

Burada öğretmenin ders planı, herşeye hazırlıklı hazırlaması sınıfta istenmeyen davranışlara imkan vermemek ve zaman kaybına uğramayarak ana konuyu aktaribilme üzerine kurulmuştur. 

Doğru cevap B şıkkıdır.

Sınıf dışı akitvite bir öğretmenin insiyatifinde olan fakat rol olamayacak bir özelliktir. Öğrencilerle yakınlaşmak, öğrenciler arası sosyalleşmeyi perçinleyecek  bir araçtır. Bu yüzden doğru cevap C şıkkıdır.

İnsan zekâsı konusunda bilimsel çalışmalar çok eskilere dayansa da gerçek anlamda 19. yüzyılın ikinci yarısında Sir Frances Galton’un araştırmaları ile başladığı söylenebilir.

Galton’un Kalıtımsal Deha adlı kitabı bu alanda mihenk taşı olarak gösterilebilir.

B ve C şıkkı öğretim yönetiminde değerlendirme , C ve D şıkkı ise öğretim yönetiminde planlama ile ilgilidir. A şıkkı öğreyimin uygulanmasının bir parçasıdır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Öğretmenler arasında olumsuz iletişim okuldan kaynaklı, doğru davranışın ödüllendirilmemesi öğretmenden kaynaklı, dikkat güçlüğü öğrenciden kaynaklı nedenlerdendir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Bu örnekte öğretmen sırasıyla göz teması kurma, öğrenciye yakınlaşma ve öğrenciye dokunma yöntemlerini tercih etmiştir. Vücut diliyle diğer öğrencilerin dikkatini dağıtmadan uyarma yöntemini tercih ettiğini gösteren şık B şıkkıdır.

B ve C şıkkı etkileşimci , D ve E seçeneği müdahaleci olmayan modellere örnektir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Genel olarak sınıf yönetimi öğrencilerin sosyal ve psikolojik gereksinimlerinin belirlenmesi ve bu gereksinimlerin karşılanacağı öğrenci, öğretmen ve akranlar arasında ilişkilerin desteklendiği olumlu öğrenme ortamlarının oluşturulması, öğrencilerin akademik gereksinimlerinin karşılanmasına yönelik öğretim strateji ve uygulamalarının işe koşulması, sınıfın bir sistem, örgüt ve grup olarak ele alınarak örgütlenmesi ve davranış yönetimine ilişkin yaklaşımları içermektedir.