EĞİTİM PSİKOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 18

Öğrenme tekrar ya da yaşantı yoluyla organizmanın davranışlarında meydana gelen oldukça kalıcı davranış değişiklikleri olarak tanımlanmaktadır. Bir davranışın öğrenme olarak kabul edilebilmesi için yaşantı sonucu kazanılmış olması, belirli bir süre kalıcı şekilde gösterilmesi, ilaç ve hastalığa dayalı geçici davranışlar olmaması gereklidir. Ayrıca büyüme ve olgunlaşma sonucu ortaya konan davranışlar da öğrenme olarak kabul edilmemektedir. Dolayısıyla bir çocuğun kendinden büyük birini gördüğünde yer vermesi gerektiğini bilmesinin yanında, bu davranışı uygulayarak da kalıcılığını göstermesi öğrenmenin oluştuğu şeklinde yorumlanabilir. Çocuğun öğretmenini izleyerek uçak yapmaya çalışması ise henüz öğrenme sürecinde olduğunu göstermektedir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Öğrenmeyi etkileyen en önemli faktörlerden birisi; türe özgü hazır oluş, olgunlaşma, gü­dülenme, zekâ, dikkat ve psikolojik durum gibi öğrenenin kendisinden kaynaklanan fak­törlerdir. Altı aylık bir bebeğin konuşamıyor olması ise henüz yeterli olgunlaşmaya ulaşmamış olmasından kaynaklanmaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yakın çevre çocuğun duygu ve düşünce hayatının kaynağını oluşturmaktadır. Bu nedenle önce öğrencinin yakınındaki yaşantıları örneklemek öğren­cinin öğrenmesini kolaylaştıracaktır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Davranışçı öğrenme kuramı öğrenmeyi; bir uyarıcının olması, bu uyarıcıya bir tepkinin verilmesi ve verilen tepkinin pekiştirilmesi olarak açıklamaktadır. Bu kuramda öğrenme yaşantılarımız tümüyle dışsal uya­rıcılarla açıklanmaktadır. Davranışçılar bilimsel yöntemlerle ölçülemeyeceğini ileri sürerek içsel yaşantıları inceleme konusu yapmazlar. Onlara göre yalnızca gözlenebilen davranışlar inceleme konusu olduğundan kişinin düşünceleri, duyguları, tasarımları gibi gözleneme­yen süreçleri bilimsel olarak ele alınamaz. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Davranışçılar öğrenmenin klasik koşullama ve edimsel koşullama gibi temel öğrenme süreciyle kazanıldığını öne sürerler. Klasik koşullanma başlangıçta nötr (ilişkisiz) olan bir uyaranın, geçirilen yaşantılar so­nucu koşullu uyaran haline gelmesi durumudur. Klasik koşullanmada doğal uyarıcı ya da pekiştireç koşullu uya­rıcı ile birlikte ya da öncesinde verilmektedir. Edimsel koşullanmada ise pekiştireç organizmanın sergile­diği davranışı takip etmektedir.  Edimsel koşullama tıpkı klasik koşullanmada olduğu gibi pekiştirme, sönme, genelleme ve ayırt etme gibi bazı ilkeler çerçevesinde gerçekleşir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Sosyal öğrenme kuramı Bandura tarafından geliştirilmiştir. Kurama göre öğrenmede temel faktör sosyal ortamdır ve birey başka­larını gözlemleyerek öğrenir. Gözleyerek öğrenme bireyin bir şeyi öğrenmesi için mutlaka onu deneyimlemesi gerekmediği anlamına gelmektedir. İnsanlar sadece kendi yaşantılarından değil diğerlerinin yaşantılarından da öğrenirler. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Sosyal öğrenme kuramın­da öğrenme birey, çevre ve davranış olmak üzere üç bileşenle ele alınmakta­dır. Bu üç bileşen birbirini etkilemektedir. Örneğin bireyin içinde bulunduğu çevre davranışlarını da değiştirmekte aynı zamanda bireyin sergilemiş ol­duğu davranış; içinde bulunduğu çevreyi de etkile­mekte ve çevrenin tepkisine bağlı olarak sergilenen davranışın bir kez daha yapılıp yapılmaması da etki­lenmektedir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Özyeterlik kişinin kendi yeterlikleri, becerilerine ilişkin algısı olarak ta­nımlanmaktadır. Kişilerin gerçekten olan yetenek ve becerilerinden değil yetenek ve becerilerine ilişkin algısından söz edilmektedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Gestalt öğrenme kuramı psikolojik olayların bütününe ve örgütüne dikkat çekmişlerdir. Onlara göre insanlar nesneleri ve çevrelerini bir düzen içinde görür ve bazı örgütleyici eğilimlere göre algılarlar. Bu nedenle de öğrenme süreci bütünle ilgilidir. Başka bir deyişle insanlar gör­düklerini parça parça olarak değil bir bütün olarak algılama eğilimindedirler. Bir nesnenin algı­lanışı onun diğer parçalarla olan ilişkisine bağlıdır. Bütünü oluşturan parçaların araların­daki ilişkiler algılamada önem taşır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Üstbilişsel süreçler üstbilişsel bilgi ve üstbilişsel kontrol yeteneklerini içermektedir. Üstbilişsel bilgi bireyin kendi bilişsel yetenekleri, bilişsel stratejileri ve hangi durumlarda ne yapacağını bilme gibi bilgilere sahip olmasıdır. Dolaysıyla öğrencinin kendi öğrenme süreçlerini geliştirmek için yapılabilecek etkinlikler onun üstbilişsel süreçlerini geliştirecektir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yapılandırmacılık bir öğretim yöntemi ya da öğretim stratejisi değildir. Yapılandırma­cılıkta öğretimden çok öğrenme üzerinde durulduğu görülmektedir. Bu kuramın özü; bil­ginin, bireyin zihninde ve bireysel özelliklerine göre anlamlandırıldığı, yapılandırıldığıdır.

Yapılandırmacı yaklaşıma göre öğrenme; bireyin bilişsel özellikleri, içinde bulunduğu kültür, öğrenmenin gerçekleştiği ortam ve öğrencinin öğrenmede üstlendiği rollere göre biçimlenir. Geleneksel eğitim anlayışında öğrenciler, içleri bilgiyle doldurulabilecek boş kaplar görülmektedir. Oysa öğrenciler, okula çok farklı deneyimlerle ve düşüncelerle gelirler. Her öğrenci okula kendi deneyimlerini, alışkanlıklarını ve beğenilerini beraberinde getirirler. Bundan dolayı, ortaya çıkacak öğrenme her öğrencide farklıdır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Bireyin bilişsel yapısı, yeni bir bilgi ile karşılaşıncaya kadar denge durumundadır. An­cak yeni bir bilgi var olan dengeyi bozmaktadır. Edinilen bu yeni bilgi, bireyin bilişsel yapısıyla çelişmeden ilişkilendirilebiliyorsa birey bu bilgiyi özümsemektedir. Bilginin özümsenmesi ile birey yeniden denge durumuna ulaşmaktadır. Bilginin, bireyin bilişsel yapısıyla uyuşmaması durumunda, özümseme gerçekleşememekte ve bilişsel denge­sizlik durumu oluşmaktadır. Birey bu durumda, bilgiyi özümsemek için bilişsel yapısında yeni bir düzenleme yapmaktadır. Bu aşamada birey ye­niden bilişsel dengeye ulaşmaktadır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Sosyal yapılandırmacılığın temelinde Vygotsky’nin görüşleri bulunmaktadır. Vygotsky ise çalışmalarında Piaget’nin görüşlerinden etkilenmiştir. Fakat Piaget’ye alternatif güçlü bir kuram geliştirmiştir. Vygotsky öğrenmenin bireyin sadece kendi başına gerçekleştirdiği bir süreç olmadığını, öğrenmede sosyal etkileşimin ve dilin de önemli bir yere sahip oldu­ğunu vurgulamaktadır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yapılandırmacı yaklaşımda öğrenme-öğretme sürecinde önceki bilgilerin harekete geçirilmesi, yeni bilginin kazanılması, bilginin anlaşılması, bilginin uygulanması ve bilginin farkında olunması olmak üzere beş aşamadan söz edilebilir. Yeni bilginin kazanılması aşamasında bilgi öğrencilerin kendi zihinlerinde varolan bilgi yapı­larına uyup uymadığına karar vermelerine yardımcı olacak biçimde sunulmalıdır. Bu nedenle öğretmen bilgiyi bir bütün olarak ele almalı, öğrencilerin öğrenmesine yardım etmelidir. Öğrencilerin konuyu ezberlemeleri yerine onların anlamaları için “bütünü”, “ilgili parçalarını” ve bu parçalar ile bütün arasındaki ilişkiyi görme­leri gerekir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yapılandırmacı yaklaşıma dayalı bir öğrenme- öğretme sü­recinde öğrencilerin konuya ilişkin sahip oldukları temel kavramlar açıklığa ka­vuşturulmalı, örneklerin günlük yaşantıdan ve bulunulan çevreden seçilmesine özen gösteril­meli, öğrencilerin kendi bakış açılarını oluşturmalarına, ifade etmelerine ve savunmala­rına olanak sağlanmalı, eğitim ortamında öğrencinin etkin olmasını sağlanmalı ve öğrencilerin gerek birbirleriyle gerekse öğretmenle rahatça iletişim kurmalarına olanak sağlayacak ortamlar yaratılmalıdır. Bilginin tekrar edilmesi yerine, bilginin zihinde yeniden yapılandırılmasına özen gösterilmelidir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yapılandırmacı yaklaşımda bir öğrencinin, öğrenme ortamında pasif bir biçim­de öğretmeni dinleyerek, izleyerek ya da yalnızca ders kitabını izleyerek öğrenmeyi ger­çekleştirmesi beklenemez. Bu yaklaşımda öğrenci öğrenmeyi öğrenmek durumundadır. Öğrenenler öğren­meyi kendilerine sunulan biçimiyle değil, zihinlerinde yapılandırdıkları biçimiyle oluştururlar. Öğrenciler kendilerine sunulan bilgilerin kesin doğru olduğunu düşünmek yerine bilgile­ri karşılaştırma, değerlendirme ve yorumlama olanaklarına ulaşırlar. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yapılandırmacı yaklaşımda öğrenciler, bilgileri anlamlandırıcılar, öğretmenler de onla­ra rehber, danışman olarak görülürler. Yapılandırmacı eğitim ortamında öğretmen geleneksel öğretimde alışageldiği ve yıl­lardır sürdürdüğü sınıfta disiplin sağlayıcı, bilgi dağıtıcı gibi rollerinden sıyrılarak öğ­renmeyi kolaylaştırıcı ve herhangi bir gereksinme anında yardımcı olabilecek bir rehber rolü üstlenmiştir. Sınıfta işbirliği ve etkileşimi kolaylaştırıcı tutum ve davranışlar sergiler. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Karşılıklı sorgulama tekniğinde öğretmen konuyu sunduktan sonra, öğ­renciler ikili ya da üçlü gruplara ayrılırlar. Birbirlerine konu ile ilgili sorular sorarlar ve yanıtlar verirler. Öğretmen öğrencilere soruların nasıl sorulması gerektiği konusunda bil­gi verir. Sorular genellikle öğrenciyi düşünmeye yöneltecek biçimde düzenlenir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Örnekolaya dayalı öğrenme gerçek yaşamda karşılaşılan sorunlar için, öğretim sürecinde çözüm yolları üretilerek öğrenmenin sağlanmasıdır. Örnekolaya dayalı öğrenmenin ama­cı bir olayı inceleyerek; olayın oluşum biçimini belirlemek, olayın nedenlerini belirlemek, olayın sonuçlarını ortaya koymak ve olayla ilgili çözüm yolları önermek, öğrenilenlerin uygulamada kullanılabilmesini sağlamak ve eleştirel düşünme, problem çözme ve karar verme becerilerini geliştirmek biçiminde sıralanabilir. Sorunlar neden-sonuç ilişkisi kurmaya uygun olmalı, alternatif çözüm yolları ya da çelişkiler içermelidir. Bu­nunla birlikte bu yaklaşım, öğrencilerin bilgisi ve deneyimi olmayan konularda kullanıl­mamalıdır. Doğru yanıt D seçeneğidir.