EĞİTİM PSİKOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 15

Gelişim çevre yoluyla gerçekleşir.

Kişiliğin çok sayıda özellikten meydana gelen karmaşık bir bütün olması, kişiliğin zaman zaman bazı kavramlarla karıştırılmasına neden olmaktadır. Çoğu zaman kişilik yerine karakter, mizaç veya yetenek gibi kavramlar kullanılabilmektedir. Kişilik kavramını netleştirmek adına kişilik ile benzer kavramlar arasındaki ilişkileri incelemek gerekmektedir. Kişilik ile en fazla eş değer olarak görülen kavram karakterdir. Karakter kavramının kişilikten en önemli farkı, karakterin kişiliğin ahlaki yönünü oluşturması ve ahlaksal özellikleri anlatmak için kullanılmasıdır. Davranışlarını toplumda değer verilen ahlak kurallarına uygun olarak yönetebilen, sosyal değerler sistemini benimsemiş kişilere karakterli denmektedir.

Mizaç (huy), bir insanın duygusal ve devinimsel hayatının özelliklerinin tümü olarak kabul edilmektedir. Mizaç da karakter gibi kişiliğin bütününü değil, ancak bir kısmını oluşturur.

Hem bireyin kişiliğinin oluşmasında hem de kişiliğinin biçimlenmesinde önemli rol oynayan yetenek kavramı ise zihinsel ve bedensel olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Freud kişiliği, bilinçaltı, örtük ve bilinmeyen bir olgu olarak nitelendirmektedir (Engler, 2009, s.2).

Embriyo evresi, döllenmeden sonraki üç-sekiz haftalık dönemi içine alan, bir evredir. Bu evrenin en önemli özellikleri; büyümenin çok hızlı gerçekleşmesi, plasenta aracılığıyla anne ile fetüs arasında bağ kurulması, vücut bölümlerinin ve organların oluşması ve fetüsün fark edilir bir insan görünümü almasıdır. Bu evrenin başlarında sinir sistemi, duyu organları ve cilt oluşurken, evrenin ortalarına doğru kaslar ve kemiklerle birlikte dolaşım, solunum ve sindirim sistemleri oluşur. Bu evrede ayrıca anne ile fetüsün dolaşım sistemlerini birbirlerinden ayıran plasenta oluşur ve uterus duvarına yerleşir. Altıncı-yedinci haftada dolaşım sistemi çalışmaya başlar ve fetüsün kalbi dakikada 140-160 arasında çarpar. Sekiz haftanın sonunda böbrekler çalışmaya başlar, kulaklar, burun, ağız ve gözlerin dış bölümü fark edilir ve kollar ile bacaklar şekillenir. Bu dönemde düzensiz ve koordinasyonsuz olsa da embriyo tüm vücuduyla ya da vücudun belli bölümleriyle hareket eder. Bu evrenin sonunda embriyo yaklaşık 10 gr ağırlığında iken 2,5 cm civarındadır.Doğru cevap B'dir.

Yapılandırmacılığın temelleri konusunda alanyazında farklı düşünceler olmakla birlikte, bu yaklaşımı benimseyen ilk eğitimcinin 18. yüzyılda İtalya’da yaşayan Giambattista Vico olduğu ileri sürülmektedir. Vico, insanların kendi kendilerine ne yapılandırırlarsa onu anlayabildiklerini ifade ederek “bir şeyi bilen onu açıklayabilendir” diyerek yapılandırmacılığın tanımlanmasına temel oluşturacak açıklamaları ortaya koymuştur. Doğru cevap B'dir.

Vico ile birlikte, bu yaklaşımın önde gelen kuramcılarının Piaget, Bruner, Vygotsky ve Dewey olduğu bilinmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yapılandırmacılığın temelinde yer alan özellikler şöyle sıralanabilir (Özden, 2003).

• Öğretme değil, öğrenme ön plandadır. • Öğrencinin özerkliği ve girişimciliği cesaretlendirilir.

• Öğrencide öğrenme istek ve amacı yaratmak önemlidir.

• Öğrenci bilgiyi sorgulamalıdır.

• Öğrenmede yaşantı önemlidir.

• Öğrencinin doğal merakı desteklenmelidir.

• Öğrenme öğrencinin zihinsel modeli üzerine kurulur.

• Öğretmen öğrencinin sadece ne öğrendiği ile değil, nasıl öğrendiği ile ilgilenmelidir.

• Öğrenmenin içinde oluştuğu bağlam önemlidir.

• Öğrencilere kendi deneyimlerinden öğrenme fırsatı sunulmalıdır.

• Öğrenmede tahmin etme, yaratma ve analiz önemli yer tutar. Öğrencinin inanç ve tutumları onun öğrenmesini etkiler.
Doğru cevap E'dir.

Radikal yapılandırmacı yaklaşım, Ernst von Glasersfeld’in öncülüğünde ortaya çıkmıştır. Von Glasersfeld çalışmalarında epistemolojiksel ve ontolojiksel tartışmalara önem vermiştir. Radikal yapılandırmacılıkta biliş ve birey önemlidir. Von Glasersfeld yapılandırmacılığın neden radikal olduğunu şu biçimde açıklamıştır: “Radikal yapılandırmacılık, bilgi teorisini geliştirdiği ve gelenekselliği bıraktığı için radikaldir, ama yalnız kendi deneyimlerimizle tercih edilen ve organize bir dünya oluşur. Radikal yapılandırma, kesinlikle metafiziksel gerçekçilikten vazgeçer. Radikal yapılandırmacılık, gerçekliğin paylaşımının olmadığı, bilginin deneyimlerimize ve çevremize dayalı olarak gerçekleştiği, herhangi birimizin tam olarak aynı ortam ve deneyimlere sahip olamayacağımızı ve aynı düzeyde kavrayamayacağımızı desteklemektedir” Doğru cevap B'dir.

Yapılandırmacı yaklaşımda bir öğretmenin taşıması gereken özellikler şunlardır (Yager, 1991): • Birincil kaynakların kullanımını teşvik eder. • Öğrencilerin ne düşündüklerini anlamaya çalışır. • Grup çalışmasına ve iş bölümüne önem verir. • Öğrenmeyi okulun dışına taşır. • Öğrenmeyi öğrencilerin ilgi ve gereksinimleri doğrultusunda gerçekleştirmeye özen gösterir. • Öğrenme sürecinde öğrencileri etkin kılar. • Öğrencilerin birbirleriyle ve kendisiyle etkileşimde bulunmalarına olanak sağlar. • Öğrencilere olabildiğince açık uçlu sorular yöneltir. • Öğrencilerin üst düzey düşünme becerilerini geliştirmeye özen gösterir. • Öğrencilerin düzeylerine uygun karmaşık durumlar yaratarak tartışma ortamı oluşturmaya çaba gösterir.Doğru cevap E'dir.

Yapılandırmacı Yaklaşıma Dayalı Öğrenme Uygulamaları Yapılandırmacı eğitim ortamlarında öğrencilerin sorumluluk almalarına, daha fazla etkin olmalarına, etkileşimde bulunmalarına ve kendilerini ifade etmelerine olanak sağlayacak uygulamalara yer verilmektedir. Bu uygulamalardan kimileri şunlardır:

• İşbirliğine dayalı öğrenme

• Probleme dayalı öğrenme

• Proje tabanlı öğrenme

• Örnekolaya dayalı öğrenme

Doğru cevap D'dir.

Johnson ve Johnson, işbirliğine dayalı öğrenmenin beş temel öğesi olduğundan sözetmektedirler. Bu öğeler şu biçimde sıralanabilirler (Woolfolk, 1998):

1. Olumlu Bağlılık

2 Yüzyüze Etkileşim

3 Bireysel Sorumluluk

4. Sosyal Beceriler

5. Küme Sürecinin Değerlendirilmesi

Doğru cevap E'dir.

Bireysel Sorumluluk: Kümedeki herbir öğrencinin kendisine verilen sorumluluğu yerine getirmesi işbirliğine dayalı öğrenme açısından oldukça önem taşımaktadır. Çünkü öğrencilerin tek tek sağladıkları katkı kümenin başarılı olmasına yardımcı olmaktadır.Doğru cevap C'dir.

Takım Destekli Bireyselleştirme Tekniği: Matematik öğretiminde kullanılmak üzere geliştirilen bu teknikte, öğrencilerden dörder ya da altışar kişilik karma gruplar oluşturulur. Her öğrenci kendi seçeceği bir başka öğrenci ile materyal üzerinde çalışır. Takımın puanları her üyenin her hafta testlerden elde ettiği puanların toplamından elde edilmektedir. Bu teknikte, yarışma yerine takımın belli bir standardı yakalaması önem taşır.Doğru cevap B'dir.

Örnek olaya dayalı öğrenme gerçek yaşamda karşılaşılan sorunlar için, öğretim sürecinde çözüm yolları üretilerek öğrenmenin sağlanmasıdır.Doğru cevap A'dır.

Yapılandırmacı yaklaşıma dayalı öğrenme ortamında bilgi, bireyler ya da gruplar tarafından etkin bir biçimde oluşturulmaktadır. Öğrenme ise, bilginin pasif bir biçimde alınması değil, öğrenenin kavramlarını sürekli olarak yapılandırdığı ve tekrar yapılandırdığı etkin bir süreçtir. Bu süreç bireyin, daha çok şeyler keşfetmesini değil, kendi deneyimlerini farklı bir yapı ile yorumlanmasını gerektirmektedir. Öğrenenin öğrenmeyi etkin bir biçimde gerçekleştirebilmesi için; örnekleri inceleme, öneriler getirme, fikirleri sınama, problem çözme, fikirleri başka biçimlere (örneğin resim, grafik vb.) dönüştürme gibi etkinliklerde bulunması gerekmektedir. Yapılandırmacı eğitim ortamları, bireylerin çevreleriyle daha fazla etkileşimde bulunmalarına, zengin öğrenme yaşantıları geçirmelerine olanak sağlayacak bir biçimde düzenlenmelidir.
Bu tür eğitsel ortamlar sayesinde bireyler, daha önce yapılandırdıkları bilgilerin doğruluğunu sınama, yanlışlarını düzeltme ve hatta önceki bilgilerinden vazgeçerek yerine yenilerini koyma fırsatı elde ederler.

Yapılandırmacı yaklaşımda öğretimin beş temel öğesi şu biçimde açıklanabilir:
• Önceki bilgilerin harekete geçirilmesi: Öğrenilen yeni şeyler, bireylerin daha önce öğrendikleriyle ilgili zihinlerinde varolan bilgi yapısıyla doğrudan ilgili olduğundan bu bilginin ne olduğunun tanımlanması önemlidir. Ön bilgilerin harekete geçirilmesi öğrencilere, yeni deneyim için yeni bir bilgi yapısının gerekli olup olmadığını anlamalarına yardım eder. Öğretmenler ise bu ön bilgiler sayesinde öğrenme yaşantılarını daha iyi planlayabilirler.
• Yeni bilginin kazanılması: Bilgi öğrencilerin kendi zihinlerinde varolan bilgi yapılarına uyup uymadığına karar vermelerine yardımcı olacak biçimde sunulmalıdır. Bu nedenle öğretmen bilgiyi bir bütün olarak ele almalı, öğrencilerin öğrenmesine yardım etmelidir. Öğrencilerin konuyu ezberlemeleri yerine onların anlamaları
için “bütünü”, “ilgili parçalarını” ve bu parçalar ile bütün arasındaki ilişkiyi görmeleri gerekir. Öğretimde bütüne odaklanmak, konu ile ilgili birkaç önemli kavram veya fikir seçip, onları öğretim sürecinin merkezi yapmak demektir.
• Bilginin anlaşılması: Öğrenciler bir konu hakkında yeni bilgiler ve beceriler ile karşı karşıya kaldıklarında, onlar için anlama ve kavrama süreci başlamış olur. Öğrenciler önce, belli bir konuya ilişkin olarak kazanılan yeni bilgiyi, yine o konu hakkında bildikleri ile karşılaştırırlar. Eğer yeni bilgi, daha önceden elde edilenlerle çelişmiyorsa, o konudaki zihinsel yapı güçlendirilir, çelişiyorsa bu durumda varolan zihinsel yapı değiştirilir.
• Bilginin uygulanması: Öğretmenler öğrencilerin yeni konu ile ilgili bilgi yapılarına uygun öğrenme etkinliklerini sağlayarak onlara yardım edebilir. Bilgi için en etkili ve verimli öğrenme etkinlikleri arasında otantik, sosyal, ilginç ve bütüncül kavramlar sayılabilir. Çünkü öğrenciler, problemleri çözerken bildiklerini uygulamaya koymak zorundadırlar.
• Bilginin farkında olunması: Bireyin belli bir bilgiyi kullanarak bir problemi çözmesi ile kendisini o problemin çözümüne ulaştıran stratejinin ne olduğunu fark etmesi iki ayrı şeydir. Dolayısıyla öğrencilerin sahip oldukları bilginin farkında olmalarını sağlayacak etkinlikler, onların geriye dönüp ne yaptıklarını gözden geçirmelerine olanak verecek etkinliklerdir. Örneğin, proje, örnekolay, rol oynama gibi etkinlikler bu farkındalığın sağlanmasına yardımcı olur.

Tüm bunlara dayalı olarak yapılandırmacı yaklaşıma dayalı bir öğrenme- öğretme süreci şu özellikleri taşımalıdır:
• Öncelikle öğrencilerin konuya ilişkin sahip oldukları temel kavramlar açıklığa kavuşturulmalıdır.
• Bilgiyi yapılandırma sürecinde öğrencilere deneme ortamı sağlanmalıdır.
• Ele alınacak örnekler öğrenciler için anlamlı olmalıdır.
• Örneklerin günlük yaşantıdan ve bulunulan çevreden seçilmesine özen gösterilmelidir.
• Öğrencilerin kendi bakış açılarını oluşturmalarına, ifade etmelerine ve savunmalarına olanak sağlanmalıdır.
• Eğitim ortamında öğrencinin etkin olmasını sağlayacak “sınıflandır”, “çözümle”, “tahmin et”, “oluştur” vb. eylem ifadeleri egemen olmalıdır.
• Öğrencilerin gerek birbirleriyle gerekse öğretmenle rahatça iletişim kurmalarına olanak sağlayacak ortamlar yaratılmalıdır.
• Bilginin tekrar edilmesi yerine, bilginin zihinde yeniden yapılandırılmasına özen gösterilmelidir.

İşbirliğine dayalı öğrenme, öğrencilerin küçük kümeler oluşturarak, ortak bir amaç doğrultusunda birlikte çalışıp öğrenmelerine dayalı bir yaklaşımdır. İşbirlikli sınıflarda, öğrenciler küçük gruplar halinde toplanarak etkileşimde bulunmaktadırlar

İşbirliğine dayalı öğrenme, bütün derslerde ve sınıf içinde gerçekleştirilen tüm etkinliklerde rahatlıkla kullanılabilen bir öğrenme yaklaşımıdır. işbirlikli öğrenmeye dayalı programların başarısını üç temel öğeye bağlı olarak açıklamaktadır. Buna göre, bu öğeler grup amaçlarına sahip olma, bireysel sorumluluk ve başarı için eşit fırsattır. Grup amacı, öğrencilerin öğrenme sürecinin sonunda birlikte ulaşmak istedikleri noktadır. Bu amaç öğrencilerin birbirlerine yardımcı olmasına yönlendirmektedir. Bireysel sorumluluk, grubun başarılı olması için gruptaki her öğrencinin en iyi düzeyde öğrenmesi gereklidir.
Bu her öğrencinin bireysel sorumluğuna dayalı olarak yüksek yeteneğe sahip birkaç öğrencinin görevi yalnız başına yerine getirmesini engellemektedir. Başarı için eşit fırsat ise, gruptaki her üyenin kendisini geliştirerek grubun başarısına katkıda bulunmalarıdır.

İşbirliğine dayalı öğrenmenin çok yönlü yararları vardır. Öğrencilerin güdülenmeleri ve dikkatlerini sürdürmelerine yardım etme, düşük yetenekli öğrencilere sorun çözme ve üst düzey beceriler kazandırma, dünyayı başka insanların bakış açısından görme yetisi kazandırma, başkalarının düşüncelerine saygılı olma, hoşgörülü olma, öğrenme sırasında öğrencilerin akranları ile iletişimde bulunmalarını sağlama, öğrencilerin ait olma, öz saygı ve yeterlik duygularını geliştirme bunlardan bazılarıdır.
Sınıf içinde işbirliğine dayalı öğrenme uygulamalarına yer verebilmek için, işbirliğine dayalı öğrenmenin sınıf içi uygulamalarına bir başka deyişle işbirliğine dayalı öğrenme tekniklerine yer vermek gereklidir. İşbirliğine dayalı öğrenme teknikleri şu biçimde sıralanabilir:
• Öğrenci Takımları – Başarı Bölümleri Tekniği
• Takım – Oyun –Turnuva Tekniği
• Takım Destekli Bireyselleştirme Tekniği
• Ayrılıp Birleştirme (Jigsaw) Tekniği
• Karşılıklı Sorgulama Tekniği
• Grup Araştırması Tekniği
• Birleştirme
Öğrenci Takımları – Başarı Bölümleri Tekniği: Bu teknikte öğrenciler başarı düzeylerine, cinsiyetlerine vb. özelliklerine göre 4 -5 kişilik takımlara ayrılır. Takımlar kendi içlerinde çalıştıktan sonra bir test uygulanır. Öğrenciler testten aldıkları puana göre başarı sırasına dizilir. Her öğrenci becerisi ve başarısı oranında takımına katkı getirir. Öğrenci kendisini kendi başarı grubundakilerle karşılaştırır.